Dagblaðið Vísir - DV - 25.04.1989, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 25. APRÍL 1989.
15
Vaxtaverkir:
Eru vextirnir að
sliga þjóðfélagið?
Umræða um vaxtamál hefur ver-
ið nokkuð umfangsmikil í fjölmiðl-
um um nokkurt skeið. Það er
kannski engin furða því yfirgnæf-
andi meirihluti þegna þessa lands
er skuldunautar þeirra fáu sem
peninga eiga. Það sem mér flnnst
vanta í þessa umræðu er hinn mik-
ilvægi þáttur vísitölu og verðbóta
í eiginlegum vaxtakostnaði lántak-
enda. - Vextirnir sjálfir eru ekki
nema litill hluti af allri kostnaðar-
byrði lántaka.
Ég læt hér fylgja með töflu er
sýnir glöggt hve vextir eru lítill
kostnaðarhluti heildar vaxtabyrð-
innar. Þær tölur, sem koma fram
undir hinum ýmsu stigum verð-
bólgu, eru einungis vaxta- og verð-
bótagreiðslur af höfuðstólnum.
Endurgreiðsla höfuðstólsins er
hrein viðbót við þessar tölur.
Öll dæmin hér eru miðuð við lán
til 10 ára og vextir eru reiknaðir
5% af öllum láhunum.
Þessi dæmi eru valin vegna þess
að þau sýna greiðslubyrði einstakl-
ings, lítils fyrirtækis og neðst stórs
fyrirtækis sem ekki er í afgerandi
vanda.
Heilög kýr
Um þessar mundir láta lífeyris-
sjóðirnir eins og brotin hafi verið
KjaUarinn
Guðbjörn Jónsson
fulltrúi
vísitala var tekin upp í upphafi var
henni ætlað að vera í beinni teng-
ingu við launakjör launafólks í
landinu. Hún átti að mæla verð-
bætur sem hlutfall af virðisaukn-
ingu seldrar vinnu og virðisaukn-
ingu fasteigna og verðlags í
landinu.
Síðan þessi grunnur var lagður
hefur honum verið breytt hvað eft-
ir annað, launafólki alltaf í óhag.
En þótt furðulegt sé hefur aldrei
verið leiðrétt verðbótavirkni láns-
kjaravísitölunnar svo hún mæli
sambærilegt vægi milli þeirra þátta
sem hún átti í upphafi að halda í
jafnvægi.
Misvægi þetta hefur verið fram-
kvæmt með breytingum á byg|ing-
ar- og framfærsluvísitölum. Þaö er
næsta sorglegt að hafa orðið vitni
„Það er út í loftið að vera að tala um
jafnvægi í efnahagslífinu á meðan ekki
er tekið föstum tökum á bruðli með
fjármuni í þjóðfélaginu.“
á þeim trúhelgi með breytingu á
lánskjaravísitölunni. Þegar þessi
að því að forysta launafólks skuli
ekki hafa dregið þetta fram í dags-
Höfuöstóll láns Verðbólga
0% 5% 10% 15% 20%
2.000 550 1.315 2.335 3.693 5.499
15.000 4.125 9.861 17.510 27.700 41.243
300.000 82.500 197.200 350.200 554.000 824.900
Athugið! Allar tölUr í þúsundum króna.
ljósið. Er hugsanlegt að forystu-
menn launafólks tilheyri þeim hópi
er hagnast á því að viðhalda þess-
um rangindum?
Nútíma þrælahald
í skjóli einstaklingsfrelsis og
frelsis til athafna er búiö að hneppa
mikinn meirihluta launafólks í
þrældóm til þess að vinna fyrir
þeim fáu sem hafa verið að draga
til sín fjármagn þjóðfélagsins und-
anfarin ár.
Vegna þess háa lífsgæðastaðals,
sem fólk hefur tamið sér, er nokkur
hluti launafólks ekki fær um að
standa straum af kostnaði þess
lánsfjár sem það er með í veltu.
Svo er aftur hinn hópurinn sem
ekki hefur efni á því að fylgja eftir
því lífsgæðakapphlaupi sem fram
fer í landinu. - Sá hópur er að
mestu leyti skipaður elh- og ör-
orkulífeyrisþegum og nokkrum
stéttarfélögum kvenna er vinna í
verksmiðjum og hjá ríkinu. Þess
er einnig vandlega gætt að sá hópur
komi ekki fram í meðaltölum um
afkomukjör fólks í landinu. Það
mundi draga fallega meðaltahð svo
mikið niður.
Af því sem að framan er skráð
má glöggt sjá að búið er að koma
því svo fyrir að launafólk er alls-
endis ófært um að fara í nothæft
verkfah til þess að knýja fram
kjarabætur. Margir sem taka þátt
í þeim dansi fyrirgera til frambúð-
ar greiðslustöðu sinni gagnvart
lánadrottnum. Er þetta ekki nokk-
uð snjöh þrælaskrúfa?
Hvernig er hægt að bæta
kjörin?
Um þessar mundir brennur harð-
ast spurningin um hvemig sé hægt
að skapa atvinnulífinu skilyrði til
þess að geta greitt hærri laun. Eins
og taflan hér sýnir er nærtækasta
og fljótvirkasta aðgerðin fólgin í
lækkun verðbólgunnar og stöðvun
á vaxtahringh lánastofnana. Það
er út í loftiö að vera að tala um
jafnvægi í efnahagslifinu á meðan
ekki er tekið fostum tökum á bruðh
með fjármuni í þjóðfélaginu.
Með bættu jafnvægi getur at-
vinnulífið greitt mun hærri laun
en mögulegt er með núverandi
hringh.
Hvernig væri að fara að tala um
hinn raunverulega vanda í þjóð-
félagi okkar og pakka skollaleikn-
um niður í bih.
Guðbjörn Jónsson
Á mörgu er að taka
„Nú hefur þessi litriki stjórnmálamaður kvatt Alþingi i bili“. - Albert
Guðmundsson, sendiherra íslands i Frakklandi.
Ef maður lítur yfir það sem hefur
verið að gerast í þjóðfélaginu að
undanfórnu má segja að þar kenni
margra grasa. Fyrst eru það nú
Sjafnarmál íhalds og krata sem
leitt hafa til þess að miklar hrær-
ingar hafa gert vart við sig í kerfinu
og skjálftahrinurnar borist með
utanríkisráðherra inn á Alþingi
svo að hann hefur fleiri skemmtileg
baráttumál en að fá hingað 1000
manna lið til heræfinga á þjóð-
hátíðardaginn.
Trúlega muna margir eftir því að
hafa heyrt talað um Sjafnaryndi
Davíðs þegar vinstrimeirihluti fór
með völd í borgarstjórn hér á árun-
um - hvernig Sjöfn stóð ævinlega
með Davíð Oddssyni hvenær sem
hann þarfnaðist hennar og gerði
þar með borgarstjórnarmeirihlut-
ann, sem hún átti sæti í, að minni-
hlutahópi í fjölmörgum stórmál-
um. Og út á allt þetta lét Birgir
ísleifur Gunnarsson þessa hjálpar-
konu Davíðs fá skólastjórastöðu
við Ölduselsskóla. Þrátt fyrir ein-
róma mótmæli foreldra barnanna-
og flestallra kennara skólans.
Þetta heitir víst á máli íhaldsins
og krata aö viðhafa fagleg vinnu-
brögð og gæta hlutleysis - en hins
vegar pólitískar ofsóknir á þinglóðs
Alþýðuflokksins, Sjöfn Sigur-
björnsdóttur, að menntamálaráð-
herra skuli láta þetta leiðindamál
fá faglega og eðlilega meðferð. Slík
túlkun mála er reyndar í fullu sam-
ræmi við venjulegan málflutning
þeirra sem þarna eiga hlut að máh.
Brot og bætur
Skyldu ekki líka pólitískar of-
sóknir hafa ráðið skipun fræðslu-
stjóra í Norðurlandi eystra? Ekkert
bendir til þess að Svavar Gestsson
menntamálaráðherra hafi líkan
hátt á og fyrirrennari hans í starfi
sem frægur var að endemum fyrir
stöðuveitingar... Þó kann að vera
að ýmsum hafi fundist að sjálfstæð-
KjaUarinn
Aðalheiður Jónsdóttir
verslunarmaður
ismaðurinn Sturla Kristjánsson
hafi lítið til þess unnið, auk alls
þess sem ríkið dæmist til að greiða
honum í skaöabætur, þó aldrei
nema menntamálaráðherrann
Sverrir Hermannsson brygði á leik,
eins og stundum oftar, og sniðgengi
að einhverju leyti settar reglur eöa
lög.
En var þá ekki líkt á komið með
þessum heiðursmönnum? - Voru
þá ekki báðir orðnir brotlegir? Eða
varð Sturla Kristjánsson sýkn saka
og hlaut meira að segja margfóid
verðlaun fyrir það eitt að annar
maður framdi embættisafglöp?
Líklega eru lítil takmörk fyrir því
sem pólitíkusar geta dæmt ríkið til
að láta af hendi rakna þegar ein-
hverjum þarf að hygla, hversu íjar-
stæöukennt sem það kann að vera.
Biðlaunaapparatið
Hver skyldi þá verða niðurstaðan
með biðlaun þingmanna sem segja
af sér þingmennsku og hafa fengið
sex mánaða biðlaun þó að þeir
hverfi til annarra starfa - eins og
mikla undrun vakti þegar Sverrir
HeBmannsson varð bankastjóri? Er
slíkt réttlætanlegt eða, eins og þar
stendur, löglegt en siölaust? Hvað
gerist þegar kvennahstakonur
segja af sér þingstörfum á miðju
kjörtímabih og aðrar taka við? Fá
þær þá sex mánaða biðlaun? Ef svo
er fer þá ekki að verða dálítið
kostnaðarsamt fyrir ríkið að hafa
þær margar á þingi?
Og hvað um blessaðan, elsku vin
litla mannsins sem er orðinn sendi-
herra í París? Hvort hann sleppur
fyrir horn mun vera undir því
komið hvort Alþingi samþykkir á
þessu þingi síðbúiö frumvarp er
varðar biðlaunaapparat alþingis-
manna. En sennilega hefði frum-
varpið verið lagt fram fyrr en rétt
í þinglok ef ætlunin hefði verið að
afgreiða það á þessu þingi. Svo lík-
lega sleppur Albert með skrekkinn.
En París er alltaf París
Heldur var það dapurlegt að vin-
ur litla mannsins skyldi ekki fá að
fara með tíkina sína til Parísar.
Hann sem átti þó hvað ríkastan
þátt í að innleiða hundahald í
Reykjavík - með öllu sem því fylgir
- og ætlaði að yfirgefa borgina ef
hann hefði ekki fengið að hafa tik-
ina sína hjá sér. Svona geta hlutirn-
ir stundum orðið skondnir.
En nú hefur þessi Utríki stjórn-
málamaöur kvatt Alþingi í bili. En
litli jnaðurinn getur samt huggað
sig við það að hann ætlar þó aftur
að setjast á þing þegar starfi hans
lýkur í París - þó að hann fengi
ekki inngöngu í Sjálfstæðisflokk-
inn, þótt hann sé og hafi alla tíð
verið sjálfstæðismaður og hafi -
gefið fyrirheit um að kjósa Sjálf-
stæðisflokkinn - þar sem hann á
ekki Borgaraflokkinn leng-
ur... flokkinn sem hann stofnaði
fyrir sjálfan sig, um sjálfan sig og
lífsskoðanir sínar. Hvort hann
stofnar nýjan flokk segir hann
óvíst um.
En í biU hefir vinur litla manns-
ins kvatt Alþingi með kökk í hálsi
og með kökk í hálsi mun hann hafa
verið kvaddur af mörgum - því
góðverkin geymast en gleymast ei.
Og hjartnæm tregablandin minn-
ingarræða forseta Sameinaðs Al-
þingis er mér nær að halda að hafi
verið líkust því sem hún væri að
kveðja síðasta kvaUnn hinstu
kveðju.
Aðalheiður Jónsdóttir
„Líklega eru lítil takmörk fyrir því sem
pólitíkusar geta dæmt ríkið til að láta
af hendi rakna þegar einhverjum þarf
að hygla, hversu fjarstæðukennt sem
það kann að vera.“