Dagblaðið Vísir - DV - 30.05.1989, Síða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 30. MAÍ 1989.
Frjálst,óháð dagblaö
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SlMI (1)27022 - FAX: (1 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 900 kr.
Verð i lausasölu virka daga 85 kr. - Helgarblað 100 kr.
Á undraskjótan hátt
Þótt ríkisstjórninni hafi vegnað illa á mörgum svið-
um, er verst afhroðið, sem efnahagur þjóðarinnar hefur
beðið á veturlöngum valdaferli hennar. Ekki eru dæmi
til, að ástæðulaus kreppa hafi beinhnis verið framleidd
af mannavöldum á svo undraskjótan hátt.
Þessi ósigur er þyngri á metaskálunum en ósigur rík-
isstjórnarinnar fyrir samtökum háskólamenntaðra rík-
isstarfsmanna, svo að dæmi sé tekið til samanburðar. Á
því sviði olli ríkisstjórnin ekki nýju tjóni, heldur glopr-
aði niður nýfengnum árangri í almennum samningum.
- Ríkisstj órnini hafði tekizt að ná skynsamlegum kj ara-
samningum við mestan hluta starfsfólks síns og að fá
þá samninga viðurkennda hjá aðilum vinnumarkaðar-
ins. Það vakti vonir um stöðugt efnahagslíf á næstu
misserum og einkum þó um viðráðanlega verðbólgu.
Samningarnir við háskólamenn kollvörpuðu þessu.
Þeir rufu friðinn, sem náðst hafði við samtök ríkisstarfs-
manna og heildarsamtök launþega. Forsendur fyrri
samninga fuku skyndilega á brott. AUt fer því aftur á
hvolf á þeim vígstöðvum á næstu misserum.
Ríkisstjórnin færðist með þessu aftur á núllpunktinn,
en ekki niður fyrir hann. Hún eyðilagði nýfenginn ár-
angur, en spillti ekki ástandi, sem var fyrir valdatöku
hennar. Slík er aftur á móti niðurstaðan af ofnotuðu
handafh hennar í efnahagsmálum þjóðarinnar.
Líkur benda til, að ríkisstjórnin muni á þessu ári
setja íslandsmet í söfnun skulda í útlöndum, þótt hún
hafi tekið sér fyrir hendur að stöðva skuldasöfnunina.
Á fóstudaginn var hér í blaðinu reiknað út, að skulda-
aukningin gæti numið rúmlega 20 milljörðum á árinu.
í fyrra námu erlendar skuldir okkar rúmlega 41%
af árlegri framleiðslu landsmanna. Þegar er ljóst, að þær
fara á þessu ári upp í tæplega 48%. Gera má ráð fyrir,
að talan verði komin yfir 51% fyrir næstu áramót. Þetta
er gífurlegur haharekstur á aðeins einu ári.
Innlendur sparnaður hefur brugðizt ríkisstjórninni,
einmitt vegna hamslausra tilrauna hennar til að lækka
vexti og sauma þannig að hugsanlegum kaupendum
spariskírteina. Menn hafa ekki keypt ný skírteini í stað
hinna eldri, sem þeir hafa fengið leyst út.
Ríkisstjórnin gengur með þá sérkennilegu hugsjón í
maganum að geta í haust komið raunvöxtum af spari-
skírteinum úr 7% niður í 5% og geta um leið unnið upp
600 milljón króna fjármissi úr skírteinakerfmu og náð
þar á ofan tveggja milljarða aukningu í því!
Þessi þverstæða er skýrt dæmi um, að hagræn hugs-
un ræður hvorki ferðinni í ráðherrahópnum né meðal
hinna mörgu aðstoðarmanna og efnahagsráðgjafa, sem
ráðherrarnir hafa sér til fulltingis. í staðinn er rekin
sú tegund óskhyggju, er kallast seiðkarla-hagfræði.
Ljóst var í upphafi, að illa mundi fara. Þá ákvað ríkis-
stjórnin að halda uppi gengi krónunnar, hvað sem það
kostaði. Og þá ákvað hún, að í stað heilbrigðs rekstrar
í atvinnulífinu skyldu koma björgunaraðgerðir fjöl-
margra nýrra milljarðasjóða hins opinbera.
Að tæpu starfsári hðnu hggur ríkisstjórnin í rjúkandi
rústum hagkerfisins. Eftir aht handaflið og allar thfær-
ingamar með mihjarðasjóði hefur hún mátt þola fyrsta
atvinnuleysisvetur í manna minnum. Og hún hefur orð-
ið að stofna th víðtækrar atvinnubótavinnu í sumar.
Ef ráðherrarnir kynnu að skammast sín, mundu þeir
segja af sér strax í dag. En þeir sitja áfram, í skjóli sam-
einingartáknsins, - skorts á sjálfsgagnrýni.
Jónas Kristjánsson
„Hagsmunasamtök fatlaöra hafa i vaxandi mæli haslað sér völl í kjaramálum, beinhörðum launa- og réttinda-
málum sem brenna á fötluðum ekki síður en öðrum,“ segir m.a. í greininni.
Við eigum
samleið
1. maí er nýliðinn þegar þetta er
ritað - baráttudagur launþega um
heim allan, með alleinkennilegum
blæ hjá okkur aö vísu, því að
ómögulegt var að segja að alþýða
manna gengi þar í einingu, upp-
rétt, djörf og sterk.
Og áleitin spum hefur að mér
sótt á síðustu dægnnn - er máske
orðið svo að menntaðasti hluti
launþega afþakki það alþýöunafn
sem a.m.k. ég hefi alltaf talið mér
til fremdar að vera fæddur inn í
og vona að ég hafi ekki með öllu
fjarlægst svo að ég megi ekki enn
með réttu teljast með alþýðu þessa
lands.
Allbreitt viðhorfsbilið
Mér þykir sem sé að allbreitt sé
orðið viðhorfsbilið hjá launþegun-
um í landi hér bæði varðandi
launakjör og launamun. Vonandi
hef ég misskilið eitthvaö, vonandi
hefi ég ekki skilið rétt stolt manna
af menntun sinni, svo ranglega
hafi ég þóst finna þar þann hroka
sem ekki er mikillæti í skjóli auðs
og eigna - og valds - hótinu betri
- raunar verri ef grannt er að gáð.
Ég verð bara að vona að viss hlát-
ur, ákveðin orð, upphrópanir og
einstakar kröfur séu af allt öðrum
toga. Svo margt ágætisfólk er í hlát-
urshópnum að í raun leyfist ekki
ööru að trúa en hinu illskásta
a.m.k. En ekki meira um það, þótt
það verði ugglaust verðugt verk-
efni þeirra sem kjarabaráttu kryfia
seinna meir að leita og finna orsak-
ir þess himindjúps sem ég hefi með
hrolli og kvíða horft á síðustu vikur
milli kröfugerðar ákveðinna, mis-
munandi launþegahópa í þjóðfélag-
inu.
En ég ætlaði að víkja að öðru -
allt öðru og gleðiríkara efni nú á
þessum maídögum.
Kjarabaráttan er viða og tekur á
sig margar myndir. Hagsmuna-
samtök fatlaðra hafa í vaxandi
mæli haslaö sér völl í kjaramálum,
beinhöröum launa- og réttindamál-
um sem brenna á fötluðum ekki
síður en öðrum. Yfir allan efa er
það hafið að verulegur hluti fatl-
aðra er á lgegstu tekjumörkum
samfélagsins og þaö sem verra er,
hefur ekki tök né tækifæri til að
bæta þar nokkuð úr.
Ótaldir aukapóstar
Það fólk, sem viö tryggingabætur
einar býr, er örugglega tekjulægst
einstakra hópa í þjóðfélaginu. Fari
ég með ranga fuilyröingu vil ég
gjaman fá hana leiðrétta (ekki með
þessu gamalkunna, með heima-
vinnandi húsmæðumar) því for-
vitnilegt væri að vita hvaða stéttar-
félag semur svo fyrir sinn hóp að
hann teljist neðar í tekjustiganum.
Og það fylgir ótalmargt með -
ótaldir aukapóstar hins fatlaða,
sem fylgifiskar hins óhjákvæmi-
KjaHaiinn
Helgi Seljan
félagsmálafulltrúi
Öryrkjabandalags íslands
lega í svo mörgu, og svo er fötlunin
sjálf sér á parti. Húsnæðismálin
brenna þar heitast og þeir sem erf-
iðast eiga vegna fötlunar, oft af
fleiri en einum toga, alltof margir
þeirra fylla biðlista vonarinnar í
dag og fá seint úrlausn, ef svo fer
fram sem horfir.
Staöa tryggingamála, vistunar-
og húsnæðismála, almennra sjálf-
sagðra réttindamála fatlaðra, er
slík í dag, þrátt fyrir að ótalmargt
hafi áunnist, að hún kallar á alhliða
samfélagslegt átak, þar sem for-
gangsatriða verði gætt, þar sem það
fólk, sem erfiöasta á aðstöðuna,
fengi umbun mesta. Þess vegna
m.a. var á liðnum vetri haft sam-
band við baráttusamtök launafólks
af hálfu samvinnunefndar samtaka
fatlaðra, Þroskahjálpar og Ör-
yrkjabandalagsins og leitað þeirra
liösinnis og samtaka samstarfs um
málefni þau er heitast brenna á
béiki.
Þau viðskipti öll ætla ég ekki að
rekja né þau viðbrögð sem við
uröu. En árangur þessa hefur orðið
nú þegar og vissa mín sú að svo
verði enn frekar þegar lagst er af
afli á árar sameiginlega og sam-
taka.
Hagsmunir og réttindamál fara
um flest saman þegar grannt er
skoðað og þó ekki væri annað en
samkenndin, þegar saman er feng-
ist við verkefnin, þá skilar hún
ævinlega einhverju beinu auk alls
hins óbeina sem gerir byrði dag-
anna léttbærari. En meginmál nú
er annars vegar hver skil trygg-
ingamál fatlaðra fengu í samnings-
gerð launþegasamtaka við ríkis-
valdið og hins vegar sá öflugi
stuðningur er málefni fatlaðra
fengu 1. maí sl. hjá forystumönnum
ASI og BSRB er á Lækjartorgi
töluðu.
í samræmi við kjarabætur
Þar var af heilindum mælt og
ekki að efa að viðræður vetrarins
og öll samskipti önnur hafa enn
frekar aukið skilning þessara
ágætu forystumanna á kjörum og
aðbúnaði fatlaðra í þjóðfélaginu,
svo sértæk sem mörg málefni eru
þar og margt óleyst enn, sem hinn
ófatlaði hefur þegar í höfn. Það
verður þá jafnframt skylda hags-
munasamtaka fatlaðra að styðja
réttindasókn íslenskra alþýðu-
stétta, þeirra sem vilja rísa áfram
undir því nafni.
En ómetanlegur styrkur er það
bæði öryrkjum sem öldruðum að
ekki skuli svo frá samkomulagi
launþega við ríkisvald gengið að
um leið sé tryggilega frá því gengið
líka að bætur trygginganna hækki
í fullu samræmi við þær kjarabæt-
ur sem um hefur verið samið, ekki
síst þegar þær eru að verulegu leyti
fólgnar í öðru en beinum grunn-
kaupshækkunum.
Ég hygg að núverandi stjórnvöld
eigi nú næst að snúa sér af alvöru
að hagsmuna- og réttindamálum
fatlaðra og aldraðra þá um leið.
Sagt er að enginn sé öruggari mæli-
kvarði á raunverulega félags-
hyggju en sá sem mælist í kjörum
og aðstæðum öllum hjá þeim sem
erfiðast eiga um vik í lífsbarátt-
unni, hvergi sé unnt aö sýna betur
jafnréttisvilja í verki.
Nú vita stjómvöld að þau eiga að
baki öfluga bandamenn í slíkum
aðgerðum öllum, ekki einungis
hina öflugu sveit sem fatlaðir eiga
og fara fyrir heldur og sterkustu
launþegahreyfingar landsins.
í baráttu fatlaðra fyrir frekari
rétti og réttlæti um leiö, fyrir un-
andi aðstæður til eðlilegra lífs-
hátta, enn betur en nú er, í þeirri
baráttu era bakhjarlar sem Al-
þýðusamband íslands og Bandalag
starfsmanna ríkis og bæja ómetan-
legir. Því eitt er víst. Við eigum
samleið í svo ótrúlega mörgu. Þaö
mun enn betur sannast þegar sam-
an er tekið á.
Helgi Seljan
„Eg hygg að núverandi stjórnvöld eigi
nú næst að snúa sér af alvöru að hags-
muna- og réttindamálum fatlaðra, og
aldraðra þá um leið.“