Dagblaðið Vísir - DV - 03.03.1992, Page 5

ÞRIÐJUDAGUR 3. MARS 1992.
5
Fréttir
Norðurlandaráðsþing:
Bókmennta-
verðlauninaf-
hentfdag
Þing Norðurlandaráös hefst í
dag og stendur fram á fóstudag.
Það er haldið í Helsingfors að
þessu sinni. Strax á fyrsta degi
þingsins verða bókmenntaverð-
laun Noröurlandaráðs aihent.
Fríða Á. Sigurðardóttir hlýtur
verðlaunin að þessu sinni fyrir
bók sína, Meðan nóttin Iiður. Hún
getur ekki verið viðstödd afhend-
inguna vegna veikinda.
Sjö íslenskir fulltrúar, kosnir
af Alþingi td setu í Norðurlandar-
áði, sitja þingið. Það eru Geir H.
Haarde, formaður íslandsdeild-
arinnar, Hjörleifur Guttormsson,
Haildór Ásgrímsson, Rannveig
Guðmundsdóttír, Árni M. Mathi-
esen, Sigríður Anna Þóröardóttir
og Kristín Einarsdóttir. Auk þess
sækja flestir íslensku ráðherr-
anna þingið og sitja þeir einnig
ráðherrafundi meðíram þing-
haldinu.
Þá er þeim Sigurði Bjarnasyni,
Páii Péturssyni, Matthiasi Á,
Mathiesen og Ragnhildi Helga-
dóttur sérstaklega boðíð til þings-
ins sem fyrrverandi forsetum
Norðurlandaráös. Það er í tilefni
af þvi að 40 ár eru hðín frá stofh-
unráðsins. -S.dór
Asiaco:
Eigendaskipti
: Öllu starfsfóiki heildsölunnar
Asiaco, um 30 manns, var sagt
upp á fóstudag vegna fyrirhug-
aðra eigendaskipta. Páll Þor-
geirsson, sem varð stjómarform-
aður fyrirtækisins á föstudag, er
að íhuga kaup á fyrirtækinu en
eigendur þess, þeir Eyjólfur
Brynjólfsson og Gunnar Óskars-
son, hafa lýst yfir áhuga á að
selja.
„Ég er stjórnarformaöur, þótt
ég hafi ekki keypt neitt ennþá, á
meðan ég er að skoða málið. En
þetta skýrist allt á næstu tveimur
vikum,“ sagði Páli í samtah við
DV. „Uppsagnir voru undírbunar
samhliða þessu, eins og gerist við
endurskipulagningu fyrirtækja.
Það var ekki mín ákvörðun frek-
ar en annarra. Það er vonandl
ekki varanleg ráðstöfun og ég
vonast til að geta sagt starfsfólk-
inu góðar fréttir innan tíðar.“
Þeir Eyjólfur Brynjólfsson og
Gunnar Óskarsson keyptu fyrir-
tækið af Kjartani Jóhannssyni og
fjölskyldu hans fyrir einu og
hálfu ári en sú fjöiskylda hafói
þá rekið Asiaco í þrjá áratugi.
Asiaco selur veiöarfæri, útgerð-
arvörur og fieiri rekstrarvörur,
rekur verkstæði og flytur einnig
út sjávarafurðir. Það : er einna
umsvdfamest af heildsölum sem
selja útgerðarvörur til Qotans.
Páll Þorgeirsson starfaði áður
um nokkurra ára skeið hjá As-
iaco. „Þettahefur verið gott fyrir-
tæki, Þrátt fyrir erfiðleíka núna
þá hef ég ekki trú á öðru en það
megi finna flöt á því máh,“ sagði
hann. -VD
Ríkisfiármálin á síðasta ári:
Fjölskyldurnar væru
taldar gjaldþrota
Fjölskyldurnar í landinu teldust
vafalaust gjaldþrota, ef þær hegðuðu,
sér eins og ríkið. Hrein lánsfjáröQuri
hins opinbera var á síðasta ári 40,2
mihjarðar króna. Ef þessi stærð er
borin saman við heildartekjur af rík-
isrekstrinum, kemur út yfir 40 pró-
sent. Þetta hlutfall segir sína sögu
um stærð þeirra tekna, sem ríkið
hefur af rekstri sín'um annars vegar
og stærð lántöku hins opinbera hins
vegar. Þetta hlutfall hefur vaxið gíf-
urlega síðustu árin.
Hrein lánsfjárþörf hins opinbera
var árið 1986 um 17 prósent í saman-
burði við heildartekjur ríkisins.
Þetta hlutfah hefur því meira en tvö-
faldazt síðan þá, á fimm árum. Þetta
hlutfall var 27,7 prósent árið 1988 og
29,7 prósent 1990.
Hrein lánsfjáröQun hins opinbera
er reiknuð sem nýjar lántökur að
frádregnum afborgunum af eldri lán-
Fjármál ríkisins 1991
— í milljónum króna —
Heildartekjur
Lánastofnanir
5329
Húsbyggsj.
24 792
Sveitarfélög
737
Ríkisfyrirt.
3800
Ríkissj. A-hluti
22 271
voru á síðasta ári tæplega 57 millj-
arðar króna, og að frádregnum af-
borgunum kemur út rúmlega 40
mihjarðar.
Tvo þriðju af hinni miklu aukn-
ingu, sem orðið hefur á lánsfjárþörf-
inni síðustu fimm ár, má rekja til
húsnæðislánakerQsins. Fjárþörf
þess fór úr tæplega 5 mihjörðum
króna árið 1986 í rúmlega 22 mihj-
arða árið 1991. Á meðfylgjandi grafi
er sýnd skipting lánsfjáröQunarinn-
ar á síðasta ári, brúttó. A-hluti ríkis-
sjóðs tók tU sín 39,1 prósent lánsfjár-
öQunarinnar, 6,7 prósent fóru Q1 fyr-
irtækja með eignaraðQd ríkissjóðs,
1,3 prósent td sveitarfélaga, 43,5 pró-
sent fóru í húsbyggingasjóði, þar með
talin húsbréf, og 9,3 prósent fóru í
lánastofnanir hins opinbera.
-HH
um.
Afkoma ríkissjóðs árið 1991 miðað við fjárlög:
Hallinn þrefaldaðist og
lánsþörf in tvöfaldaðist
Hrein lánsfjárþörf ríkissjóðs
— og annarra opinberra aðila og sjóða 1986-1992 ■
H Hrein lánsfjárþörf í heild
| J-irein iánsfjárþörf ríkissjóðs
■ Rekstrarhalli ríkissjóðs
=112
1 (o
I Q
i! 8
1
l6
3
jo 4
h
í2
Po-
1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992*
| * Áætlun samkvæmt fjárlögum 1992
w

■ 1 n ; § 1 1
i ri |—!
Rekstrarhalh ríkissjóðs á síðasta
ári nam 12,5 núlljörðum króna og
hrein lánsfjárþörf varð 14,6 mihjarð-
ar króna. Þetta er þrisvar sinnum
meiri halh en fjárlög gerðu ráð fyrir
og lánsíjárþörfin varð tvöfait meiri.
Rekstrarhalhnn svarar tU 3,3 prósent
af landsframleiðslu samanborið við
1,3 prósent árið 1990. Að sögn Frið-
riks Sophussonar fjármálaráðherra
er þetta einhver mesti hahi sem orð-
ið hefur á ríkissjóði hér á landi.
Fjármálaráðherra kynnti í síðustu
viku endanlegar tölur um afkomu
ríkissjóðs árið 1991. í skýrslu ráðu-
neytisins kemur fram að rekstrar-
hallinn á síðasta ári varð 8,5 mihjörð-
um króna lakari en fjárlög gerðu ráð
fyrir. Annars vegar voru tekjur tæp-
léga 1,8 mihjörðum undir fjárhagsá-
æQun og hins vegar fóru útgjöld 6,7
milljarða fram úr fjárlögum. Að mati
fjármálaráðherra skýra þessi frávik
einnig að langmestu leyti mismun-
inn á lánsfjárþörf milh fjárlaga og
útkomu.
Aö sögn Friðriks tókst núverandi
ríkisstjóm að lækka lánsfjárþörf rík-
issjóðs um þijá til fjóra mhljarða með
hækkun vaxta um miðbik síðasta árs
og sparnaði í útgjöldum. Að auki
haQ ríkisstjórninni tekist með að-
gerðum sínum að spoma við vaxandi
viðskiptahaUa og minnkandi spam-
aði. Viðskiptahalhnn á síðasta ári
nam rúmlega 19 mihjörðum króna
sem er mesti halli hér á landi frá
1982. Að mati Friðriks má rekja sex
tíl sjö milljarða aukningu á innlend-
um spamaði tíl þessara aðgerða rík-
isstjómarinnar. Innlendur spamað-
ur á síðasta ári er talinn hafa orðið
hátt í 33 milljarðar.
Hrein lánsfjárþörf ríkissjóðs, hús-
næðiskerQsins og annarra opinberra
aðha og sjóða nam rúmlega 40 mihj-
örðum á síðasta ári. Sú upphæð jafn-
gildir um 10,6 prósent af landsfram-
leiðslu. í lánsfjáráætlun var hins
vegar gert ráð fyrir að þörQn yrði 23
mihjarðar. Að mati fjármálaráð-
herra stafar aukin lánsfjárþörf ekki
einungis af auknum halla ríkissjóðs
heldur einnig af mikilh Qárþörf hús-
bréfakerQsins á síðasta ári.
Að sögn Friðriks er hann bjartsýnn
á að núverandi ríkisstjóm takist að
styrkja stöðu ríkisfjármála á yQr-
standandi ári, þó svo að afkoma rík-
issjóðs á síðasta ári haG orðið lakari
en gert var ráð fyrir. Ástæðuna segir
hann aukið jafnvægi í efnahagsmál-
um, hjöðnun verðbólgu og lækkun
vaxta. Hann segir þó aðhalds þörf,
enda liQ þjóðin enn umfram efni.
Neikvæður viðskiptajöfnuður og
áframhaldandi halh á ríkissjóði beri
því glöggt vitni.
-kaa
Tap á Kaupfélagi Austur-SkaftfeUinga:
Útgerð og frystihús undir einn hatt
- kenni kaupfélagsstjóranum ekki um hvemig komið er, segir stj ómarformaður
„Eg á ekki von á að þessi endur-
skipulagning breyti öðm en því að
það megi fá meiri hagræðingu út úr
starfseminni en ég efast um að við
fáum mikið áhættufé inn í þetta,“
segir Ingólfur Bjömsson, stjómar-
formaður Kaupfélags Austur-Skaft-
felhnga. Stjómin hyggst leggja þá til-
lögu fyrir aðalfund í apríl að frysti-
hús og útgerð KASK og dótturfyrir-
tækja þess verði sameinuð undir
einn hatt í nýju sjávarútvegsfyrir-
tæki sem hugsanlega yrði almenn-
ingshlutafélag.
Tapið á rekstri kaupfélagsins nam
84 mUljónum á síðasta ári en er tölu-
vert meira hjá dótturfyrirtækjum
þess. Kaupfélagsstjóri KASK síðast-
Uðin 17 ár, Hermann Hansson, sagði
upp störfum fyrir helgi og hefur ver-
ið haft eftir honum að ástæðan sé
meðal annars sú að hann sé ekki
sáttur við eigin árangur í starQ. Ing-
ólfur segist ekki vilja kenna honum
um hvemig komið sé, ástæðumar
fyrir taprekstrinum séu að mestu
utanaðkomandi áhrif og ákvarðanir
haQ verið teknar í sameiningu. Með-
al annars nefnir hann gæfta- og aQa-
leysi sem olli því að síðasta ár tókst
ekki að ná öllum þorskkvóta togara.
SQdarvertíð brást einnig og það gerði
stórt strik í reikninginn. Þá segir
hann miklar íjárfestingar í bátum og
kvótum hafa reynst fyrirtækinu of
dýrar.
Tvö dótturfyrirtæki, Samstaða og
Borgey, sem gera út vertíðarbáta,
hafa þegar verið sameinuð. Þau og
útgerð Hríseyjar em að hálfu í eigu
kaupfélagsins. Ef tíllögur stjómar
verða samþykktar á aðalfunch mun
öh útgerð, frystihús og fiskverkun
verða sameinuð í einu sjávarútvegs-
fyrirtæki. Kaupfélagið ræki áfram
verslun, mjólkurstöð, sláturhús,
útibú og ýmsa þjónustu en Qski-
mjölsverksmiðjan yrði eftír sem áður
rekin sem sjálfstætt fyrirtæki.
Fiskiiujölsverksmiðjan fékk
þriggja mánaða greiðslustöðvim fyr-
ir hálfum mánuði. Þar er rekin sQd-
arsöltun, gaífalbitaframleiðsla og
loðnubræðsla. higólfur segir það
hafa kippt fótunum undan rekstrin-
um að ekki fengust samningar við
Rússa um sUdarsöltun og gaffalbita-
sölu og auk þess haQ engin loðna
fengist í fyrra.
Starfsmenn Kaupfélags Austur-
Skaftfelhnga em yfir 200 talsins.
-VD