Dagblaðið Vísir - DV - 08.06.1993, Qupperneq 15

ÞRIÐJUDAGUR 8. JÚNÍ 1993
15
Eyðsluskattur í stað
tekjuskatts
- meiri spamaöur og lægri vextir
Nú blasir við að virðisaukaskatt-
ur á matvælum verður færður nið-
ur í 14% um næstu áramót og nýr
skattur á fjármagnstekjur lagður
á. Hallinn á ríkissjóði minnkar
ekki vegna þessara aðgerða og það
vekur spumingar hversu raunhæft
er að reikna með því að raunvextir
geti lækkað svo nokkru nemi þegar
horft er fram í tímann. Innan hag-
fræðinnar hefur lengi verið rætt
um skynsemi þess að leggja á
eyðsluskatt í stað tekjuskatts. Hér
á landi var Ólafur Bjömsson pró-
fessor lengi talsmaður slíks skatts.
Eyðsluskattur kemur jafnvel nú
inn í umræður í Bandaríkjunum
þar sem skattahækkanir eru í
vændum vegna aukningar ríkisút-
gjalda til heilbrigðismála.
Eyðsluskattur í sinni einfóldustu
mynd virkar þannig að eignaaukn-
KjaUaiinn
Vilhjálmur Egilsson
framkvæmdasfjóri
Verslunarráðs íslands
„Innan hagfræðinnar hefur lengi verið
rætt um skynsemi þess að leggja á
eyðsluskatt 1 stað tekjuskatts.“
ing eða sparnaður er dreginn frá
tekjum áður en þær koma til skatt-
lagningar. Ef fólk eyðir meiru en
það hefur tekjur bætist það við
skattstofninn. Eyðsluskattur verð-
launar þannig fólk sem sparar en
gerir umframeyðslu afar dýra.
Hjón með 200 þúsund króna mán-
aöartekjur sem spara 10 þúsund að
meðaltali á mánuði fengju 190 þús-
und til skattlagningar. Ef þau eyða
meim en 200 þúsund að meðaltali
á mánuði er viðbótin skattlögð eins
og tekjur.
í eyðsluskatti koma allar fjár-
magnstekjur sjálfkrafa til skatt-
lagningar svo fremi sem þær eru
notaðar í eyðslu. Komið er til móts
við sparifjáreigendur með því að
þeir sem t.d. láta innstæður, verð-
bætur og vexti haldast inni á spari-
fjárreikningum lenda ekki í skatti
þar sem peningamir fara þá í
sparnað en ekki í eyðslu. Eyðslu-
skattur er því réttlátur að því leyti
aö þeir sam hafa miklar fjármagns-
tekjur greiða af þeim skatta eins
og öðrum tekjum vegna þess að
Greinarhöfundur segir að meginkosturinn við eyðsluskatt sé sá að hann
er afar sparnaðarhvetjandi og sjálfsagt besta tækifærið til að ná niður
vöxtum.
fyrr eða síðar koma þær fram í
eyöslu.
Helstu útfærsluatriði
Eyðsluskattur virkar eins og
tekjuskattur að flestu leyti. Þannig
haldast persónuafsláttur, barna-
bætur og staðgreiðslukerfið eins
og við þekkjum það. Eyðsluskatt-
urinn yrði endanlega gerður upp
eftir á eins og tekjuskatturinn nú.
í sjálfu sér er hægt að viðhalda
vaxtabótum vegna húsnæðislána
en hins vegar ber líka að hafa í
huga að sú eignaaukning sem
myndast við niðurgreiðslu hús-
næðislánanna kemur fram í minni
skattlagningu. Eyðsluskattur kem-
ur sér þvi vel fyrir fólk sem hefur
mikla skuldabyrði. Helstu undan-
þágurnar í eyðsluskatti yrðu vænt-
anlega vegna fólks sem eykur
skuldir sínar vegna þess aö ábyrgð-
ir falla á það og umframeyðsla sem
tengist námi og skuldaaukningu
vegna námslána.
Eyðsluskattur í stað tekjuskatts
getur því bæði virkað sem réttlæt-
ismál þar sem fjármagnstekjur eru
skattlagðar eins og aðrar tekjur ef
þeim eræytt. En meginkosturinn
við eyðsluskatt er að hann er afar
spamaðarhvetjandi og sjálfsagt
besta tækið til að ná niður vöxtum.
Vilhjálmur Egilsson
Til Einars Kárasonar:
Kastalahrun
Fyrir nokkru kynnti Reykjavík-
urborg teikningar og hugmyndir
aö menningarmiöstöð á Korpúlfs-
stöðum og stuttu síðar kom yfirlýs-
ing frá stjóm Bandalags íslenskra
listamanna (BÍL) varðandi þá hug-
mynd og hvernig að málum var
staðið. Yfirlýsingin hefur orðið
Einari Kárasyni tilefni skrifa í DV
19. mai sl.
Yfirlýsing BÍL er fyrst og fremst
um það að aðgerðir stjórnvalda í
menningarmálum eigi að byggja á
almennri samstöðu, áhuga, þekk-
ingu, skýrum forsendum og að tek-
ið verði tillit til sjónarmiða þeirra
Ustamanna sem í landinu búa. Hins
vegar má rétt vera að forseti BÍL
hafi gengiö fulllangt í túlkun á
þessari yfirlýsingu, Tónhstarhúsi
til framdráttar, og engum kunnugt
um að BÍL hafi sett menningar-
framkvæmdir í forgangsröð. Tón-
Ustarhús er ekki efst á óskaUsta
myndUstarmanna. Gagnrýni
þeirra á Korpúlfsstaðafram-
kvæmdimar beinist ekki gegn
Listasafni Reykjavíkur enda hafa
þeir fuUan skfining á þörf þess fyr-
KjáQarinn
Kristinn E. Hrafnsson
myndlistarmaður
ir bætta aðstöðu til sýningarhalds
o.fl., heldur er hún á þá póUtísku
aðferð sem notuð var og kem ég
þá að kjama málsins.
Gömul hugmynd
Einari er ekkert metnaðarmál að
Korpúlfsstaðir eða póUtískt valda-
kerfi í menningarmálum grotni
niður. „Góð og rétt“ ákvörðun
borgaryfirvalda í þessu máli kemur
hins vegar tuttugu árum eftir að
myndUstarmenn lögðu hugmynd-
ina fyrst fram og því Ijóst að hún
er ekki ný og ekki Davíðs Oddsson-
ar en yfirvöld vantaði þó alltaf eitt-
hvert bitastætt tilefni til aö fram-
kvæma hana þar til nýlega. Per-
sónulegur áhugi og stórhugur
stjómmálamanns afskræmir hug-
mynd myndUstarmanna og úr
veröur „hof listanna" og Erró-safn.
Einar dáist að og treystir þessum
athafnaskáldum í menningarlífinu
og því má ætla að hann fagnaði því
ef forsætisráðherra tæki sér fyrir
hendur að skrifa bókmenntasögu
þjóðarinnar með sama hætti og
myndUstarsöguna. Og treysti Ein-
ar yfirvöldunum til sUkra verka
má vel reikna meö að hann tæki
við opinbem bókasafni sem kennt
yrði við hann eða áhka rithöfunda
í bragga við ReykjavíkurflugvöU.
Ef til viU stendur eitthvað slíkt til
og „rausnarleg og óverðskulduð"
gjöf á leiðinni frá Einari Kárasyni.
KorpúlfsstaðamáUð er á margan
hátt skýrt og ákjósanlegt dæmi um
vinnubrögð stjómkerfis sem er
meingaUað og vel þess virði að
breyta. Stjómkerfið er hins vegar
sá kastali sem Einar viU bjarga frá
hmni en aðrir vUja að falh. MáUð
snýst þvi ekki um húsafriðun og
sé þaö stóra máUð í huga Einars
mæUst ég tíl þess að hann kynni
sér teikningar að nýjum Korpúlfs-
stööum og svari af hreinskUni
hvort hann geti skrifaö upp á þær.
Kjarni málsins
Einar skilur ekki kjarna þessa
máls og því eðUlegt að hann rísi
upp tíl vamar póUtíkusunum þegar
þeim dettur í hug að gera eitthvað
fyrir sjálfa sig í nafni Usta og menn-
ingar. Yfirvöld hafa hins vegar aUt-
af verið „lögregla og slökkviUðið"
í menningarmálum á íslandi og
þurfa ekki á hjálp Ustamanna að
halda í því starfi sínu. Hræðsla
Einars við að samtök listamanna
„geri eitthvað eða segi sem hægt
er að nota menningunni tU háðung-
ar og vansa“ er hlægUeg og að hon-
um detti í hug að „hinar eilífu smá-
sáUr og öfundarmenn Usta“ hætti
að þjóna lund sinni í þeim efnum
að beiöni samtaka Ustamanna er
hreinn bamaskapur. En að þeir
tímar séu upp runnir að rithöfund-
ar verji þetta kerfi jafn aumum til-
finninga- og hræðslurökum segir
mér margt um ástand þeirra og er
mér vísbending um það hversu
langt stjórnmálamenn geta leitt
þessa þjóö.
AUtaf er þó bót í máU að þaö er
nokkurn veginn sama hversu vel
minnisvarðamir em byggöir, gras-
ið nær alltaf að sá sér í spmngum-
ar. Og grasrót Ustanna fer ekki að
heimskra manna ráði.
Kristinn E. Hrafnsson
„Persónulegur áhugi og stórhugur
stjórnmálamanns afskræmir hugmynd
myndlistarmanna og úr verður „hof
listanna“ og Erró-safn.“
byggðamál
„Þetta mál
er á athugun-
arstigi og niö-
urstaðan enn
óviss. Þarna
spilar inn í
mat beggja
aðila á hlut
Akureyrar-
bæjar í
Landsvirkjun
sem getur
venð úrsUtaatriði. Það er verið
að ræða um að stofnaö veröi
orkusölufyrirtæki og þá kæmi
hlutur Akureyrar í Landsvirkjun
þar inn sem hlutafé. Rikisvaldið
er þarna að sýna viðleitni í þá átt
sem alltaf er verið að ræða um
en minna hefur orðið úr, að auka
vægi landsbyggðarinnar til móts
við höfuðborgina og að öUum rík-
isstofhunum sé ekki hrúgaö nið-
ur í Reykjavík. Ef af þessu verður
yrði það tU þess að styrkja lands-
byggðina verulega og þá ekki síst
Akureyri. Ég vænti þess líka að
þetta leiddi til hagræðingar sem
þýddi að orkuverð hér á svæðinu
myndi Iækka. Ég sé fyrir mér
fyrirtæki á Akureyri sem starfaöi
um allt land g hefði 50-70 starfs-
menn. Auövitað er hluti þess
fólks þegar í störfum á Akureyri
en þetta myndi tvímælalaust
hleypa nýju lífi í atvinnulífið á
Akureyri. Varðandi það hvort sé
verið aö taka frara fyrir hendur
nefndar, sem á að vinna að flutn-
ingi opinberra stofnana út á land,
fæ ég ekki séð að svo sé, það er
stjórnvalda að taka ákvörðun í
þessum efhum. Þetta er fyrst og
fremst gríöarlegt byggðarmál og
vonandi bara byijunin á ein-
hverju meiru.“
Glsii Bragi Hjartar-
son, baejartulltrúi
Alþýðuflokksins.
uppboð
„Ég tel eðli-
legt að flytja
höfuðstöðvar
Rafmagns-
veitna ríkis-
ins frá
Reykjavík
vegna þess að
markaðs- ' . _ _____
svæði þeirra son, á sæti í nefnd
er allt utan um flutning rikis-
borgarinnar, stofnana út á land.
Markaður RARIK er stærstur á
Austurlandi og það eitt ætti aö
vera nægjanleg rök fýrir að flytja
fýrirtækíð austur. Síöan má
nefna þau rök að sú vatnsorka,
sera við komura til með að nýta
á næstu árura og áratugum, er
að verulegum hluta hér austan-
lands. Þá finnst mér þessi sölu-
mennska sem þetta lyktar af frá
Akureyringutn heldur ógeðfelld
og ég hugsa til þess með skelfingu
ef þaö starf sem viö höfum verið
að vinna í nefndinni á að enda á
einhverju allsherjaruppboði þar
sem sveitarfélögin Jeggja undir.
Þaö liggur fyrir að meginástæðan
fyrir þeirri umræðu sem komin
er upp um að flytja höfuðstöðvar
RARiK til Akureyrar er hlutur
Akureyrar í Landsvirkjun. Þaö
er jafiiframt verið aö huga aö
vanda Hitaveitu Akureyrar.
Gangi þetta eftir fara sveitarfé-
iögin í landinu að standa á torg-
um og bjóða í einstök ríkisfyrir-
tæki með hlunnindum til að ná
þeim til sín. Ég sé í sjálfu sér
ekkert athugavert viö að höfuð-
stöðvar RARIK verði á Akureyri
en harma að Akureyringar skuli
láta hafa sig út í að auka þennan
byggðaslag." gk-Akureyri