Alþýðublaðið - 23.03.1967, Qupperneq 8

Dr. Gunnlaugur Þóröarson:
„TILEFNISLAUST NÖLDUR
Norðmenn eru að láta byggja nýja tegund björgu larbáta, 44 feta
vondum sjó. Hér er mynd af þessari nýju tegund bj rgunarbáta og e
sjóhæfni þeirra úti fyrir Kyrrahafsströnd Ameríku. Ahöfn skipsins
búningi.
Talið er að kviknað
út frá rafmagni
EftirJ
' : Ei'tir stöðvun þáttarins „Þjóð-
líf“ um lækna og heilbrigðismál
í hafa þau mál verið ofarlega á
j baugi með þjóðinni og í brenni
punkti á sameiginlegum fundi
r stúdentafélaganna sl. fimmtudag,
en vegna ótilbl^ðilegrar fram-
komu heilbrigðismálaráðberra í
lok fundarins, sé ég mig til knú
inn að stiniga niður penna. En
fyrst er vert að gefa gaum að
þeim atriðum, sem settu svip sinn
á fundinn:
Enginn ræðumanna ger'ði
minnstu tilraun til þess að verja
Dr. Gunnlaugur Þórðarson
hin ótilhlýðilegu afskipti ráð-
herrans af útvarpsefni, fyrir milli
göngu þeirra Sigurðar Bjarnason
ar og Þorvalds Garðars Kristjáns
sonar. Hins vegar var þessi af-
skiptasemi fordæmd af flestum
ræðumanna.
2. Gagnrýni mín á undirbún-
ingsleysi, skipulagsleysi og bruðli
við byggingu sjúkrahúsa hjá því
opinbera og Reykjavíkurborg var
beinlínis staðfest af fjölda lækna,
sumir endurtóku þær aðfinnslur
mínar, að réttara væri að nota
strokleður, áður en bygging er
gerð, heldur en loftbor á eftir.
Skipulagsleysi þetta kom vel fram
í umræðunum, t.d. í því, að búið
er að byggja Landspítalaviðbygg
inguna, en eftir að teikna hana, m.
a. vegna þess, að læknarnir þar
fiafa ekki getað komið sér sam
an um, hvernig nýta skuli húsnæð
ið, samkvæmt því sem íormaður
Læknafélags Reykjavíkur upp-
lýsti.
3. Gagnrýni mín á sinnuleysi
lækna um heilbrigðismál, var
rækilega staðfest af þeijm sjálf
um og með þyngri orðum og það
svo að eldri læknar eins og Páll
Kolka gátu ekki orða bundizt.
4. Ábendingu minni um, að ýms
ir l.æknar virtust vilja trygginga
kerfið feigt, að því leyti sem það
snýr að þeim, var ekki mótmælt
af læknum, heldur beinlínis far
ið niðrandi orðum um Trygginga
stofnunina sbr. lokaorð form. L.
R--. En heiltfrigfcismáiiaráðherra,
sem hlýtur að gera sér þetta Ijóst
fann enga ástæðu/ til þess að
harma það né heldur hitt, að ung
ir læknar fáist hvorki til starfa fyr
ir sjúkrasamlög né í héruð.
Með það í huga, að Alþýðuflokk
urinn hefur komið þessu trygg
ingakerfi á til almenningsheilla,
þykir mér þessi framkoma lækna,
að leggja á þennan há'tt stein í
götu okkar ó leið til velferðarrík
is alvarlegri en svo að maður fái
orða bundizt. En heilbrigðismála
ráðherra fann sem sé enga köllun
hjá sér til að finna að þessu, og
vafalaust er það svo, að margir
af forystumönnum Sjálfstæðis-
manna vilja þetta kerfi feigt, þó
þeir þori ekki að láta það í ljós.
Heilbrigðismálaráðherra fann
heldur enga ástæðu til þess að
finna að launabaráttu lækna, sem
var m.a. óbein verkfallsboðun,
svo sem fjármálaráðherra hafði
þó einurð til, og heilbrigðismála
ráðherra vifðist þykja sjálfsagt
að læknar hér hafi a.m.k. fimm
föld laun daglaunamanns. Ekki
vék hann heldur að því, að þessi
framkoma þeirra væri slæmt for
dæmi fyrir aðrar þjóðfélagsstéttir,
sem við svipaðar aðstæður gætu
t.d. krafist 100.000 kr. á mánuði.
Það væri og annað hljóð í
strokknum, ef verkamenn krefð-
ust 5%, hvað þá 100% launahækk
ana.
Þá er komið að því atriði, sem
grein þessi er sprottinn af.
í lokaræðu sinni, þegar enginn
gat borið hönd yfir höfuð sér úr
ræðustóli, gerðist ráðherrann
ber að mjög ótilhlýðilegri fram
komu að ekki sé meira sagt. Hann
gaf t.d. ótvírætt í ljós, að dr. Frið
rik Einarsson, sem hann nefndi
„svokallaðan yfirlækni" væri orð
inn elliær. Öðruvísi urðu ekki orð
ráðherrans skilin, en það voru
helztu rök ráðherrans gegn því er
dr. Friðrik hafði bent á, að lög
gjöf væri ekki nóg, heldur fram
kvæmdir. Þá mátti ráðherrann
vita, að krafizt yrði skýringa á
afskiptum hans af dagskrárefni
ríkisútvarpsins og í stað þess að
gera það í upphafi máls síns,
gerði hann það í lokaræðu og
sagði m.a., að kjaramál lækna
mætti alls ekki ræða í slíkum út
varpsþætti, þar sem ættust við
„4—5 ágætir læknar og svo al
þekktur „kverolant", Gunnlaugur
Þórðarson." og var ekki í neinum
•vafa um, ,,að þaíð vekti fyrir
Gunnlaugi að vega að læknum
fyrir kröfugerð þeirra í kjaramál
um.“ í framhaldi af þessu stærði
ráðherrann sig af því, að hann
hefði neitað Gunnlaugi Þórðarsyni
um upplýsingar um laun lækna.
Með þessum niðrandi ummæl
um hugðist ráðherrann viðra sig
upp við læknana og sýna þeim,
hve mikla umhyggju hann bæri
fyrir þeim, þannig að þeir væru
ekki í neinni hættu.
Mér þótti illt að geta ekki bor
ið undir lækna á fundinum, hvort
þeir teldu gagnrýni mína og á-
bendingar, sem birzt hafa í nokk
ur skipti í blöðum og útvarpi síð-
an 1950, vera „tilefnislaust og ó-
tímabært nöldur", en það er væg
asta útlegging á orðum ráðherr
ans.
Á sínum tíma benti ég á, að
réttara væri að gera fullnaðarupp
drætti af sjúkrahúsum sem öðr
um byggingum, áður en bygging
arframkvæmdir eru ihafnar. Sýndi
ég fram á að spara hefði mátt
hinar miklu brýr út í heilsuvernd-
arstöðina, sem vafalaust kostuðu
milljónir króna. Rétt hefði verið
að gera ráð fyrir lyftu í húsið í
upphafi í stað þess að brjóta fyrir
henni með loftbor, og að spara
hefði mátt margvíslegt tildur og
auka notagildi hússins verulega.
í grein um borgarsjúkrahúsið
var m.a. fundið að skipulagsleysi
því, að ríki og bær skyldu ekki
vinna saman að því að ljúka ann
arri hvorri byggingunni hið fyrsta
Bent var á, að með því að spara
hinn mikla turn og sjá kandidöt
um fyrir vistarverum á annan
hátt hefði mátt byggja allt sjúkra
húkið í einu o.fl. atriði, og þann
ig hefði mátt spara milljónir
króna.
Þessar greinar eru einu ábend
ingar um slæm mistök bæði varð-
andi arldtektur og notagildi um
ræddra: sjúkrahúísa. Fjöldi arki
tekta héfur þakkað mér þessar á-
bendingar, enda þótt þeir hafi
ekki haft geð né einurð til að
gagnrýna verk starfsbróður síns,
sama er að segja um lækna. Skrif
þessi komu jafnan einhverri hreyf
ingu é þessi mál og hafa ekki
spillt fyrir neinu, en verið nokk
Framhald á bls. 10.
Þannig enda æðimargar frá-
sagnir um bruna. Enginn virðist
hafa neitt við þetta að athuga.
Brunabótafélögin greiða tjónið í
samræmi við vátryggingu hverju
sinni. Eftir því, sem brunatjón
verða meiri, verður að sjálfsögðu
að hafa tryggingagjöldin hærri.
í fæstum tilfellum fá þó þeir
sem verða fyrir því óhappi að
eignir þeirra verða eldi að bráð,
bættann allan skaða. Margt glat-
ast, sem ekki verður bætt, og eru
nærtæk dæmi um það. Mikið
amstur og erfiðleikar hljóta að
vera því samfara, að missa eign-
ir sínar í eldi, hvað sem bótum
vátryggingafélaganna líður.
Það hlýtur því að vera sam-
eiginlegt áhugamál allra, sem ~
hlut eiga að máli, að vinna að
því af fremsta megni AÐ KOMA
í VEG FYRIR BRUNA.
Hvers vegna kviknar í út frá
rafmagni?
Er það ekki vegna þess, að
frágangur á leiðslum eða raf-
magnstækjum er ekki í lagi? Er
ekki skylt að hafa eftirlit með
þessu?
3 23. marz 1967 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Rætt
við
prest
Ritstjóri Alþýðublaðsins minnt-
ist á það við mig, að skrifa
nokkur orð út frá ummælum,
sem hann hafði heyrt eftir ein-
hverjum ókunnum manni um
páskafríið. Hér er um að ræða
roskinn mann, sem hálfkvíðir
fyrir páskafríinu, af því að
hann „unir sér bezt við vinnu
sína” og nýtur því starfsdaga
HVAÐÁ
sinna betur en frídaganna.
Fyrir mörgum árum heyrði
ég rússneska rithöfundinn Ilje
Ehrenburg segja í fyrirlestri, að
vandamál gamla tímans hefðu
staðið í sambandi við vinnu-
stundirnar, en nú væru tóm-
stundirnar orðnar mesta vanda-
málið.
Slík vandamál taka sínum
breytingum, eins og annað i
mannlegu samfélagi. Orðið skóli
merkir upphaflega tómstund,
það gefur til kynna, að Forn-
Grikkir hafi haft nám sitt að
tómstundavinnu, en upp af þeim
tómstundum þróuðust hvorki
meira né minna en stórar
menntastofnanir, sem gerðu
námið að vinnu og kröfðust nýrra
tómstunda frá „tómstundum”
námsins, skólunum.
Hér er ekki tækifæri til að
fara nákvæmar út í söguleg at-
riði. Þó verður ekki hjá því
komizt að gera sér dálitla grein
fyrir því, hvernig þeir frídagar
eru til orðnir, sem við íslend-
ingar eigum í okkar almanaki.
„Halda skaltu hvíldardaginn
heilagan,” segir þriðja boðorð-
ið. Ég hygg„ að Gyðingar hafi
orðið fyrstir allra þjóða til að
hafa vikulegan hvíldardag. Og
sá dagur skyldi ekki aðeins vera
hvíldardagur húsbænda, heldur
hjúa, og jafnvel ánauðugs fólks
og húsdýra. Hvíldardagurinn
hefur á sínum tíma verið ein-
hver róttækasta samfélagsbrcyt-
ing, sem sögur fara af. Þar sem
hann var í heiðri hafður, var
ekki lengur hægt að útjaská
fólki algerlega án tillits til
þess, hvað kraftarnir leyfðu.
Þegar jafnaðarstefnan fór að
láta til sín taka í verksmiðju-
samfélagi nútímans, var haldið
áfram á sömu braut, og aúk
hvíldardagsins var barizt fyrir
styttum vinnudegi, hinum svo-
nefnda átta stunda degi. Um