Alþýðublaðið - 19.05.1967, Blaðsíða 10

Mlnning
Frh. af. 7. síðu.
hún skrifaði fyrstu skáldsögu
sína, Arf. Að vísu hafði hún
fengizt allmikið við ritstörf áður,
eins og sagt er hér að framan, og
lítið hefti með ævintýraleikjum
eftir hana kom út árið 1934. En
alla tíð, síðan ég kynntist Ragn-
heiði og verkum hennar, hef ég
harmað, að hún skyldi ekki á
unga' aldri hafa látið undan gáfu
sinni og gerzt skáldsagnahöfund-
ur af þeim þrótti og boðaföllum,
sem æskan ein býr yfir. Hún
náði langt, þegar haft er í huga,
að hún stóð á fimmtugu,1 þegar
hún gaf út þá skáldsögu, sem
'hún hlaut fyrst verulega viður-
kenningu fyrir, í skugga Glæsi-
bæjar. Síðuslu tvo áratugina var
hún mikilvirk, enda sískrifandi,
og skipta bækur hennar nú orðið
tugum. Sumar þeirra bóka eru
meðal þess bezta, sem skrifað hef-
ur verið á þessum ábum. Má þar
nefna sumt í skáldsagnabálkin-
um Úr minnisblöðum Þóru frá
Hvammi og skáldsöguna Mín
liljan fríð, sem halda mun nafni
Ragnheiðar lengst á lofti. Hún
var í fremstu röð barnabókahöf-
unda, svo að ekki sé meira sagt'.
Áður hefur verið minnzt á Ævin-
. týraleikina, sem eru einstæðir í
íslenzkum bókmenntum. Sama
máli gegnir um fyrstu tvö bind-
in af Dórubókunum, og ýmsar
bækur hennar fyrir yngri börn,
svo sem Hörður og Helga og Glað-
heimabækurnar, eru gerðar með
miklum snillitökum.
í öllu, sem Ragnheiður skrif-
aði, kennir djúprar samúðar með
þeim, sem minna mega sín og á
einhvern hátt lenda utan við náð
,og nægtabrunna þessa jarðlífs.
Þar er að finna hina djúpstæðu
lífsskoðun Ragnheiðar, .skilning-
inn á þjáningum þeirra, sem ut-
an við standa, óskina um betra
líf og þroskameira samfélag. —
Vera má, að ritverk hennar
í gjaldi að jnokkru þessa ákveðna
undirtóns, en á' móti kemur þá
hitt, að þau eru sjálfum sér
• samkvæm og persónuleg, svo að
höfundur þekkist, hvar sem gripið
1 er niður í verk hennar. Ragnheið-
ur var heilskyggn unnandi rétt-
lætis og sannleika og eldheit í
andanum alla tíð fyrir betra
bræðralagi allra þjóðflokka á
þessari jörð. Hefði hún verið
líkamlega hraustari, hefði hún
vafalauist orðið félagsmálagarp-
ur. Hún hafði tilfinninguna, á-
hugann og samkenndina með
• meðbræðrunum. Ritverk hennar
; vitna um þessar djúpstæðu eig-
indir og eðlisþætti.
Á síðustu árum var Ragnheið-
: ur góður liðsmaður í samtökum
rithöfunda, og formaður Rithöf-
undafélags íslands var hún um
skeið.
Ég kynnlist Rágnheiði Jóns-
, dóttur, þegar ég gerðist kennari
við barnaskólann í Hafnarfirði
fyrir þrjátíu vetrum. Þá varð ég
leigjandi og kostgangari hjá
þeim hjónum í húsi þeirra að
Tjarnarbraut 5. Þar átti ég heim-
ili í fimm ár, eða þar til ég fór
utan til framhaldsnáms árið 1941.
Hefur mér alla tíð síðan verið
það ljóst, að þessi ár mín á
Tjarnarbraut 5 voru mér mikil
þroska- og gæfuáf. Ég kom í hús
þeirra hjóna fávís og fátækur
unglingur um tvítugt og átti
naumast stól til að sitja á, hvað
þá skrifborð eða hillur undir
mínar fáu bækur. Húsráðendur
tóku mér með fádæma elskusemi
og hlýjum áhuga fyrir framförum
mínum og gengi, og ég var svo
ungur, að það kom af sjálfu sér,
að ég varð vinur barnanna. Ég
fann aldrei fyrir því, hvað auðn-
arlegt var í herbergi mínu í
fyrstu, því að heimilið stóð mér
strax opið, og ekki einungis
þægilegar stofur, gnægð góðra
bóka og þekkilegur ytri búnaður,
heldur manneskjulegt viðmót og
leiðbeinandi framkoma, mennt-
andi umtalsefni og skemmtandi
viðræður. Og þar var gestagang-
ur fólks, sem áhuga hafði á
þroskaleiðum mannkyns, bók-
menntum og listum. Ég hygg, að
ég hafi aldrei kynnzt hjónum, sem
betur voru gefin en Ragnheiður
og Guðjón; hann slíkur hagleiks-
maður, að allt lék honum í hönd-
um og á tungu, en hún gáfuS,
svo að af bar, síhugsandi um
mannleg vandamál, lífsgátuna
sjálfa og leiðir til þroska
og framfara. Það lætur að líkum,
að ungur maður hlaut að auðgast
og mannast af samvistum við þau
lijón.
Ragnheiður var stórvel mennt-
uð af ævilöngum lestri bók-
mennta. Hef ég engum kynnzt á
lífsleiðinni, sem haft hefur jafn
fölskvalaust yndi af bóklestri.
Hann var henni nautn, svo að
hún gat skapað sér heim út af
fyrir sig meðal bóka og höfunda
og unað þar og notið í ríkum mæli.
Vera má, að langvinnt heilsuleysi
hafi stuðlað að því, aS hún gekk
enn meira á vit bókum en ella
hefði orðið, en þó er mér nær
að halda, að bóklestur hafi verið
henni eðlislæg þörf, eins og að
anda og nærast. Þegar ég heim-
sótti hana þremur dögum fyrir
andlát hennar, gat hún lítið við
mig rætt fyrir áhrif deyfilyfja,
en þó spurði hún, hvorl ég hefði
lesið nýútkomna ljóðabók, sem
hún gladdist yfir helsjúk, og eina
kvörtun hennar var sú, að geta
ekki valdið því að lesa stóra ævi-
sögu um erlendan eftirlætishöf-
und, sem sonur hennar hafði
fært henni á sjúkrabeðinn. Beztu
minningar mínar um Ragnheiði
eru bundnar umræður okkar um
bækur og höfunda, persónur í
skáldritum, og frá'sögnum henn-
ar af því, er hún kynntist á unga
aldri við einstök ljóð og skáld.
Það var jafnan eins og ástarjá'tn-
ing og átti sannarlega skylt við
upphafningu og lífsnautn.
Þegar ég nú kveð Ragnheiði
Jónsdóttur hinztu .kveðju, geri
ég þa’ð með þeirri fullvissu í huga,
að ég hafi orðið betri maður og
meiri af kynnum mínum við hana
og fjölskyldu hennar. Ég held
hún hafi vitað þelta sjálf, og ég
vona, að það hafi glatt hana til
leiðarloka. Samúðarkveðja mín til
Guðjóns, barnanna og ástvina allra
er ofin söknuði mínum, en um
leið þakklæti fyrir þroskandi
kynni og gleði yfir góðri sam-
fylgd.
Stefán Júlíusson.
Grikkland
Frh. af 5. síðu.
þykkt.
Almennur fundur í Iðnó hinn
4. maí 1967 fordæmir harðlega
valdarán 'það, er fasistar og gríski
herinn frömdu í Grikklandi hinn
21. apríl síðastliðinn. Er illt að
slíkt skuli geta átt sér stað £ evr
ópsku lýðræðisríki nú á tímum og
verður eigi við unað. Fundurinn
krefst þess, að beitt verði öllum
tiltækum ráðum til að efla á ný
grísk lýðræðisöfl, einræðt hers
og fasista verði brotið á bak aft
ur og lýðræðið endurreisf. Skor
ar fundurinn á ríkisstjórn íslands
að beita öllum áhrifum sínum á al
þióðavettvangi til þess, að iyðræð
isleg ríkisstjórn taki sem fyrst
við völdum í Grikklandi.
Ályktunin hefur verið send tll
grískra stjórnarvalda og sömuleið
is til Utanríkisráðuneytisins. Blöð
um og útvarpi var send ályktunin.
í framhaldi af Grikklandsfundin
um. skrifaði stjórn Sambands
ungra jafnaðarmanna áskorunar
bréf til ríkisstjórnarinnar vegna
atburðanna í Grikklandi. Bréfið
birtist hér annars staðar á æsku
lýðssíðunni.
Ungir jafnaðarmenn á íslandi
standa dyggilega á verði gegn
einræði og fasisma. Það verður
ekki unað við, að öfgaöfl, hvort
sem þau teljast til hægri eða
vinstri troði lýðræði og frelsi
vinstri, troði lýðræði og frelsi
jafnaðarmenn berjast und'r merkj
um frelsis og lýðræðis.
Sjávarútvegur
Frh. úr opnu.
í sámræmi við það lága markaðs
verð, sem mikið ,,heimsmagn;“
hefur í för með sér.“
Síðar bendir hann á, að liin
hagstæða sala á árinu 1965 og hið
háa verð þá hafi stafað af afla
bresti í Chile og Perú, en þegar
hafi syrt í álinn árið 1966, er
framleiðsla iþessara tveggja landa
hafi stóraukizt að nýju.
Þá segir formaðurinn að ástand
ið sé einfaldlega það, að fram-
leiðslan sé orðin of mikii fyrir
markaðinn.
í sama eintaki Fiskaren er einn-
ig skýrt frá stofnun norskrar
nefndar, sem hefur það verkefni
að kanna aðferðir við hugsanlega
takmörkun síldveiða og makríls
til bræðslu vegna marknðshorfa
eða erfiðleika á móttöku í landi.
Nefndin hefur ekki enn kom-
ið fram með neinar ákveðnar til
lögur, en hefur ýmislegt til at
hugunar, svo sem „kvóta-kerfi.“
SMURT BRAUÐ
SNITTUR
BRAUÐSTOFAN
Vesturgötu 25.
Sími 16012.
SERVÍETTU-
PRENTUN
SÍMI 32-101.
ERUM FLUITIR
frá Frakkastíg 9
a<5 ÍySurlaodsbraut 10.
Ath.s Sími okkar er nú 35277.
Georg
Ámundason & Co.
Er traustasta merkið í sjónvarpstækjum.
Útgerðarmenn
Að gefnu tilefni ítrekar Landssamband ísl.
netaverkstæðiseigenda að nætur verða ekki
afhentar frá verkstæði, nema gegn stað-
greiðslu eða öruggri greiðslutryggingu.
Stjórn Landssambands
ísl. netaverkstæðiseigenda.
Auglýsing um breyttan
afgreiðslutíma
Yfir sumarmánuðina verður skrifstofan lokuð
á laugardögum, en opin allt árið á mánudög-
um til kl. 5 e. h. Að öðru leyti verður af-
greiðslutíminn óbreyttur frá því sem verið
hefur.
TOLLST J ÓR ASKRIFSTOF AN
ARNARHVOLI.
Sparisjóður alþýðu
Skólavörðustíg 16.
Afgreiðsla opin kl. 9 til 4, á föstudögum kl.
9 til 4 og kl. 5 til 7 og á laugardögum kl. 9 til 12.
Gengið er inn frá Óðinsgötu.
Ingólfs-Café
Gömlu dansarnir
í KVÖLD KL. 9.
Hljómsveit Jóhannesar Eggertssonar.
Baldur Gunnarsson stjórnar.
Aðgöngumiðasala frá kl. 8. — Sími 12826.
10 maí 1967 -- ALÞÝÐUBLAÐIÐ