Alþýðublaðið - 07.05.1967, Blaðsíða 13

Sunnudags ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 7. maf 1967
13
K0.BAViaG.SFi 0
■iúnl «986
Lögregian i
St. Pauli
Sýnd kl. 7 og 9.
NÁTTFARI
Sýnd kl. 5
NOBI
Hin mikið lofaffa japanska mynd
Sýnd kl. 9.
Síðasta sinn.
STÚLKURNAR Á STRÖNDINNI
Sýnd kl. 5 og 7
MARGT SKEÐUR Á SÆ
Sýnd kl. 3
Barnaleikritið
Ó, amma Bína
Sýning kl. 3 (ekki kl. 2)
Lénharöur fógeti
(Lénharður fógeti sýning fellur
niður.)
Koparpípur og
Rennilokar.
Fittings.
Ofnkranar.
Tengikranar,
Slöngnkranar, ,
Blöndunartæki.
Burstafell
bygglngavöruverzlun
Réttarholtsvegl 3.
Sírnl 3 88 4«,
Hvert viljið þér fara?
Nefniö staðinn. Við flytjum
yður, fljótast og þægilegast.
Hafið samband
víð feréaskrifstofurnar eða
/VMERICAM
Hafnarstræti 19 — sími 10275
BÍLAMÁLUN -
RÉTIINGAR
BREMSUVIBGERÐIR O. FL.
BIFREIÐAVERKSTÆÐIÐ
VESTURÁS HF.
Súðavogi 30 — Simi 35740.
BEEIHOVEN - CZERNY ■ LISZI
Karl Czerny var austurrískur píanó-
leikari, tónlistarkennari og þekktur fyrir
æfingalög sín fyrir píanóleik, sem margir
unglingar leika enn þann dag í dag. Hann
var uppi á fyrri hluta 19. aldar og því
samtímamaður hins fjölmenna hóps tón-
listarmanna, sem þá bjó í Vínarborg.
RABBUM
íúNusr
Út hafa verið gefin u.þ.b. 1000 verk
eftir hann og ennfremur fór hann inn á
nýjar brautir í liljómsveitarverkum, samdi
m. a. verk fyrir hljómsveit, átta píanó,
leikið fjórhent á þau öll. Hann er hins
vegar frægastur fyrir kennslu sína, sem
hann hóf 15 ára að aldri eftir að hafa
lært hjá föður sínum og sjálfum Beet-
lioven. Kunnasti nemandi hans er eflaust
Franz Liszt. Minnir þessi þrenning um
maigt á aðra þrjá menn hvern fram af
öðrum, sem nema hver af öðrum, þ. e.
Platon, sem skapar heimspekistefnu og
leikur með hugmyndir, Aristóteles, sem
bindur í kerfi og Alexander, sem fer vítt
yfir og leggur heiminn að fótum sér. (Of
frekt væri að jafna Haydri við Sóki’ates).
Hér á eftir fer lýsing Liszts á heimsókn
sinni til Beethovens árið 1823.
Ég var um það bil ellefu ára gamall,
þegar minn virðulegi kennari, Czerny, fór
með mig til að hitta Beethoven. Hann hafði
fyrir alllöngu sagt Beethoven frá mér og
beðið hann að veita mér áheyrn einhvern
daginn. En Beethoven hafði svo mikla óbeit
á undrabörnum, að hann hafnaði stöðugt
beiðni Czernys um að hlusta á mig.
Að lokum tókst Czerny, sem var óþreyt-
andi, að telja honum hughvarf, svo að
hann sagði óþolinmóður: „Jæja, komdu þá
með strákskrattann, í Herrans nafni.”
Klukkan var um tíu að morgni, þegar
við komum inn í litlu herbergin tvö, sem
Beethoven hafði á leigu um þær mundir í
,,Svarta SpájnverjanumJ” Ég var mjö^
feiminn, Czerny vingjarnlegur og uppörv-
andi. Beethoven sat við langt, mjótt borð
við glugga og var að vinna. Sem snöggv-
ast virti hann okkur illilega fyrir sér,
sagði síðan nokkur orð við Czerny og var
hraðmæltur og beið svo þögull, er minn
góði kennari kallaði á mig að píanóinu.
Ég lék fyrst lítið lag eftir Ries. Þegar því
var lokið, spurði Beethoven mig, hvort
ég gæti leikið fúgu eftir Bach. Ég valdi
Fúgu í c-moll úr Das Wohltemperierte
Klavier. „Getur þú flutt fúguna í aðra
tóntegund?” spurði Beethoven. Til allrar
hamingju tókst mér það. Þegar ég hafði
slegið lokanóturnar, leit ég upp. Meistar-
inn horfði á mig stingandi augnaráði, þung-
ur á brún. Allt í einu birti yfir andliti
hans, og hann brosti góðlátlega. Hann
gekk til mín, beygði sig yfir mig og strauk
hendinni hvað eftir annað um hárið á mér
„Skrattakollur litli“ hvíslaði hann, „og
Lizst leikur á slaghörpu fyrir Berlioz og
kennara sinn Czerny, sem stendur til hægri.
Sitjandi eru Kriehuber (vinstri) og
Ernst (hægri).
ekki eldri en þetta.”
Mér óx allt í einu hugrekki. „Má ég leika
eitthvað eftir yður núna?” spurði ég upp-
Iitsdjarfur. Beethoven kinkaði kolli bros,-
andi. Ég lék fyrsta kaflann í C-dúr kon-
sertinum. Er ég hafði lokið honum, greip
Beethoven báðar hendur mínar, kyssti mig
á ennið og sagði blíðlega: „Farðu nú, þú
átt gott, því að þú munt miðla mörgum
hamingju og gleði. Ekkert er betra né göf-
ugra.”
Þessi atburður hefur greipzt f ast í. vit-
und mina og orðið mér leiðarljós, sem lýst
hefur mér á listabraut minni. Ég tala ör-
sjaldan um hann og aðeins við nána vini
mína. — G. P. tók saman.
Málsókn.
Frh. af. 7. síðu.
þess. Óneitanlega er leikgerðin
að öllu leyti fátæklegra verk, fá
brotnara og einhæfara en sag-
an sjálf og getur með engu
móti komið í hennar stað; en
hún er þar fyrir áhugavert verk
sem að líkindum getur reynzt
æði áhrifamikið í nógu mikil-
hæfri meðferð.
Það væri sem sagt mikill mis-
skilningur á verki Franz Kafka
að gera úr því abstrakt rök-
ræðu,hafna yfir stund og stað,
absúrdan táknleik; vandi leik-
hússins og leikaranna er að
koma ótvírætt fram á sviðinu
hinum mannlegu, hversdagslegu
eðlisþáttum verksins. Og það er
í mikið ráðizt að reyna til við
þetta viðfangsefni á hinu
þrönga sviði í Iðnó, með næsta
misjöfnum liðskosti Leikfélags-
ins þar sem fer nú æ meira fyr-
ir ungum og kornungum leikur-
um, óvönum stórræðunum. Að
þetta tekst, að svo miklu leyti
sem það tekst, hygg ég að sé
einkum að þakka leikstjóminni.
Helgi Skúlason hefur sýnt það
undanfarin ár að hann er með
hagvirkustu leikstjórum okkar
og ótvírætt vaxandi í starfi sínu;
Málsóknin er bezta verk hans
sem ég hef séð. Erfiðleikarnir
eru að sönnu miklir, en það er
nánast ótrúlegt hve vel sýningin
rúmast á sviðinu, hve samfelld-
an og heillegan svip hún hefur
þótt ekki takizt henni til neinn-
ar fullnustu að endurvekja and-
rúm sögunnar, þá martröð
hversdagsleikans þar sem hún
gerist. Einkennilegast er hve
leikurinn verður fjarskalega al-
varlegur, dapurlegur, jafnvel há
tíðlegur; sjálf atburðarásin er
þó gædd fjarstæðufengnu skopi
öðrum þræði sem manni virðist
að einmitt ætti að nýtast á leik-
sviði; en þessi alvörugefni kann
að vísu að stafa frá leikgerð-
inni sjálfri sem hneigist sem
sagt til að líta á Kafka sem há-
tíðlegan „spámann“.
Ekki léttir það undir með sýn
ingunni að leikurinn er afar
fjölmennur, og verður að nota
sömu leikarana í ýmsum hlut-
verkum. Þetta kann að vísu að
stuðla að samfelldu yfirbragði
sýningarinnar, en fæstum tekst
leikurunum að gæða hin minni
hlutverk sérmerktu svipmóti
enda kannski ekki til þess ætl-
azt. Og þeim er sumum mjög
mislagðar hendur: Guðmundur
Pálsson lýsir þannig réttarþjón-
inum skýrlega en nær engum
tökum að gagni á lögfræðingn-
um, og Bjarni Steingrímsson
ræður við rannsóknarfulltrúann
en alls ekki Albert frænda.
Bankamennirnir renna allir út í
eitt sem er sök sér, en miklu
hæpnari er -afkáraháttur í gervi
og framgöngu ýmsra þéirra sem
eru á snærum réttvísinnar, Borg
ars Garðarssonar, Margrétar
Ólafsdóttur og Guðrúnar Ás-
mundsdóttur sem geldur sárlega
þessa tiltækis leikstjórans. En
gaman er að sjá Jón Aðils á
nýjan leik á sviðinu og Titorelli
málari verður ein skýrlegasta
mannlýsing leiksins; sömuleiðis
fer Þóra Borg vel sem frú Gru-
bach, en Sigríður Hagalín held
ég eigi varla heima í gervi hinn
ar léttlyndu fröken BUrstner.
Þetta eru að sönnu minniháttar
atriði sem má bollaleggja um
fram og aftur; sýningin stenzt
þeirra vegna sem mestu skiptir.
Og mest á hún undir aðalhlut-
verkinu, Jósef K, sem Pétur
Einarsson fer með, ungur og vax
andi leikari sem hér fær sitt
langmesta tækifæri til þessa.
Jósef K er kannski einkum full
trúi Kafka sjálfs, og kannski
hann sé einhverskonar tákn_
mynd „mannsins í heimihum“
um leið; hann er ofur venjuleg-
in-, hversdagslegur ungur mað-
ur, efnilegur, upprennandi unz
hann ratar í sínar undarlegu
raunir. Þetta var full-ljóst af
meðferð Péturs Einarssonar
sem tókst mannlega á við verk-
efni sitt, lýsti skilmerkilega og
með sannfærandi innlifun.
Hann vann ótvírætt á með hlut-
verkinu þó ofmikið væri sagt að
honum auðnaðist að tjá á svið
inu þá upplausn persónunn
ar sem er eiginlegt efni leiks-
ins, þess vegna virtist sýning-
in með köflum á báðum áttum
um það hvort leikurinn beindist
inn á við, að K einum, eða út á
við, að einhverjum ytri heimi
sem hann tákist á við.
Um leikmyndir Magnúsar
Pálssonar ljósabeitingu í leikn-
og ,,tónlist“ milli atriða væri
vert að ræða ýtarlega; þetta á
allt mikinn þátt í hinum far-
sæla heildarsvip þessarar sýn-
ingar. Óhjákvæmilega verður
forsviðið með köflum nokkuð
klúðrað þar sem lýsa þarf marff
breytilegum staðháttum, og er
að líkindum mest um það vert
að þennan vanda tekst raunveru
lega að leysa, bregða upp full-
nægjandi drögum umhverfislýs-
ingar. Og baktjaldsmyndir Magn.
úsar, „tilbrigði um stórborg" í
hálfabstrakt ljósmyndum, eru
verulega svipmiklar og stuðla
mjög að hugblæ sýningarinnar.
Hún er éf til vill ekki mjög á-
hrifamikil eða minnistæð til
lengdar en tvímælalaust farsæl-
leg lausn á hinu torveldasta við
fangsefni; enn einn vottur þess
hve langt má komast með nógri
vandvirkni þótt efni séu tak-
mörkuð. ÖJ
FJÖUDJAN • ÍSAFIRDI
I---------------1
5ECLJHE
EINANGRUNARGLER
FIMM ÁRA ABYRGÐ
Söluumboð:
SANDSALAN S.F.
EUiðavogi 115.
Sími 30120. Pósthólf 87*.