Alþýðublaðið - 14.01.1968, Blaðsíða 6

VIÐTAL VIÐ
HÚN verður fimmtug næsta
ár, og enn dansar hún eins og
engill. Ef til vill ekki alveg með
hinni óviðjafnanlegu fullkomnun
yngri óra sinna, en þegar ein-
hver er spurður hver sé mesta
ballettdansmær heimsins í dag
hljóðar svarið næstum óhjá-
kvæmilega: Dame Margot Fon-
teyn.
f einkalífi er hún frú Arias,
gift dr. Roberto Arias sem iengi
var ambassador Panama í Pret-
landi, en varð fyrir skotárás
pólitísks andstæðings síns árið
1964 og er enn lamaður upp að
mitti eftir banati’ræðið.
Dame Margot er mjög glæsi-
leg kona og einn af beztu við-
skiptavinum Yves St. Laurent í
París síðan meistarinn Dior lézt,
en áður keypti hún föt sín hjá
honum. Hún er alltaf óaðfinn-
leg í klæðaburði og ber fötin með
léttum hefðarbrag eins og við er
að búast af þessari drottningu
ballettsins. Framkoma hennar er
hæversk og alúðleg, en eilítið
fjarlæg.
Hún er tággrönn og fitiétt,
teinrétt eins og allar þjálfaðar
ballettdansmeýjar, og hreyfingar
hennar eru mjúkar og fullar
yndisþokka, hvort sem hún svífur
um sviðið eða gengur eftir göt-
unni á háhæluðum skóm. Fæturn-
ir eru nettir, fótleggirnir fagur-
skapaðir, en hún er svolítið út-
skeif að hætti ballettdansara.
Hún er vön að svara spurn-
ingum blaðamanna, gerir það
blátt áfram og hreinskiinislega,
en án þess að opna hjarta sitt
eða sýna tilfinningar sínar sem
hún hefur góða stjórn á. Fögru
dökku augun sem eru mesta
prýði ásjónu hennar eru dul, en
þegar hún brosir virðist hún
minnst fimmtán árum yngri. Og
þá hverfur fjarræni hjúpurinn
sem snöggvast.
S p u r n i n g : Hver var fyrsti
ballettkennari yðar?
S v a r : Grace Busostow sem
hafði dansskóla fyrir börn úti í
Ealing. Mamma sendi mig til
hennar þegar ég var sex ára
gömul. Hún var óvenju góður
kennari. Hefði hún ekki verið
það myndi minn ballettferill
sennilega hafa byrjað og endað
í Ealing. Ef maður fær lélegan
kennara í byrjun er ómögulegt að
lagfæra síðar alla þá galla og ó-
vana sem maður temur sér óaf-
vitandi.
Seinna bjó ég nokkur ár í út-
löndum með foreldrum mír.um,
lengst af í Kína. har hélt ég á-
fram að iæra ballett, og aftur
fann mamma handa mér af-
bragðskennara. Hún lét sér mjög
umhugað um það og haíði næga
dómgreind til að sjá hvort kenn-
arj væri góður eða lélegur.
Þegar við fluttum aftur til Eng-
lands fór ég í Sadler’s Wells
ballettskólann. Ég var þá fjórtán
ára og var svo lánsöm að fá
sjólfa Dame Ninette de Valois
fyrir kennara.
Sp. Var yður þá farið að
dreyma um að verða príma
ballerína?
Sv. Nei, ég man ekki til þess,
að ég hafi nokkurn tíma gengið
með neina metnaðardrauma. Mér
fannstLgaman að dansa, og ball-
ettinn yar mér eðlileg tjóning. Ég
var ekkert að hugsa um frægð
og frama.
Sp. Hver hefur haft mest áhrif
á listféril yðar?
Sv. Það er ómögulegt að
segja, . . ég get ekki nefnt neina
eina manneskju. Margir hafa haft
áhrif á mig á ýmsum tímum og
leitt mig í rétta átt. Ef til vill
má segja, að móðir mín og Grace
Busostow hafi haft afgerandi á-
hrif á feril minn, því að það
hefði enginn ferill orðið, ef
mamma hefði ekki verið svona
vandlát með kennara handa mér
og Grace Busostow ekki kennt
mér svona vel í byrjun. Síðar
voru það Dame Ninette de Val-
ois og Sir Frederick Ashton.
Sp. Hvað voruð þér gömul
þegar þér dönsuðuð fyrst sóló-
hlutverk?
Sv. Ég var ekki nema fimmtán
ára, og það var fljótt farið að
tala um mig sem yngsta meðlim
ballettflokksins. Ég var það lengi
vel. En einn góðan veðurdag fór
ég að líta í kringum mig og komst
þá að raun um, að ég var orðin
einn af elztu meðlimum hans.
Sp. Veldur það yður áhyggj-
um? Finnst yður óþægilegt að
vera umkringd fólki af yngri kyn-
slóð?
Sv. Öðru hverju hef ég ó til-
finningunni, að það sé tveggja
kynslóða aldursmunur. En það
gerir ekkert til fyrir mig nema
hvað mér finnst það stundum dá-
lítið ósanngjarnt, að ég ein megi
eldast, en flokkurinn sem heild
ekki. Meðalaldurinn í honum er
alltaf milli 20 og 22 ára. Það bæt-
ast við nýir og nýir meðlimir, og
aðrir hætta.
Sp. Er ekki erfitt að standa í
stöðugri samkeppni við yngri
dansmeyjar?
Sv. Jú, og ekki hvað sízt vegna
þess að ballettsstandardinn í dag
er um það bil 500 sinnum hærri
en þegar ég var að byrja. Þá var
brezki ballettinn enn í sköpun.
Síðan hefur hann vaxið og þró-
azt og framfarirnar orðið gífur-
legar, einkum eftir stríð.
Sp. Hafið þér hugsað nm að
draga yður í hlé?
Sv. Nei, ekki í alvöru. Ég er
alltaf of önnum kafin tR að hugsa
þá' hugsun til enda. ..
Spurning: Kennið þér ungum
ballerínum sem gætu tekið við
af yður?
Sv. Nei, ég hef aldrei stund-
að kennslu. Ballettinn krefst alls
míns tíma og þreks. Og maður
getur hvort eð er ekki útvalið
arftaka sinn. Ég á ekki við, að
það geti ekki komið fram önnur
ballerína á borð við mig. Ég vona,
að þær komi margar jafngóðar
og betri. En það er ekkj til neinn
góður listamaður sem er alveg
eins og einhver annar listamað-
ur. Hver hefur sín sérkenni og
sinn persónulega stíl. Það er
heimskulegt að tala um liýja
Pavlovu eða nýja Ulanovu. Ulan-
ova var Ulanova, og engin önnur
getur komið nákvæmlega í henn-
ar stað. Ég sá einu sinni unga
dansmey frá Bolshoi leikhúsinu
dansa hlutverk með nákvæmri
eftirlíkingu af túlkun Ulanovu.
Hún dansaði vel, en ég hugsaði
með mér, að annað hvort hefði
ég heldur viljað sjá Ulanovu
sjálfa dansa það eða aðra ball-
erínu sem dansaði það á sinn
eigin hátt. Ég vona, að engar
dansmeyjar taki nokkru sinni
u pp á þvi að reyna að apa c-ftir
mér í blindni. En vitanlega reyni
ég að hjálpa yngri dansmeyjum
flokksins og telja í þær kjark.
Ég gef þeim líka ráðleggingar
ef þær biðja mig um það.
Sp. Eigið þér nokkur eftii'læt-
ishlutverk?
Sv. Nei, ég á ekki neitt eftir-
lætis eitt eða annað. Mér finnst
ómögulegt að einskorða mig við
einn ákveðinn hlut. Smekkur
manna breytist eftir skapinu sem
maður er í og með tímanum. En
ég get sagt, að klassísku hlut-
verkin eru að mínum dómi erf-
iðari en nútímaballettar. Ég veit
ekki hversu oft ég hef dar.sað
Gizelle, Odette-Odile í Svana-
vatninu og Áróru í Þyrnirós, en
þær eru mér sífellt ný ögrun, og
ég finn meiri og meiri dýpt í
þeim með liverju árinu. Ég er
aldrej fyllilega ánægð með
túlkun mína á þeim. Áður en
maður dansar stóru klassisku
ballettana verður maður að
eyða mörgum mánuðum bara í
að æfa sporin og tæknina, og
síðan kemur að dramatisku
hliðinni. Og aldrei nær maður
fullkomnu valdi á hlutverkinu,
hversu lengi sem maður vinnur
við það og hversu mjög sem
maður leggur sig fram.
Sp. Eruð þér taugaóstyrk fyrir
sýningar?
Sv. Stundum alveg ægilega.
Stöku sinnum er ég það aögum
saman fyrir mikilvæga sýningu.
Ef til vill er ástæðan til þess
sú, að með aukinni reynslu
veit maður meira og meira um
erfiðleikana og alls kyns óhöpp
sem fyrir geta komið á sviðinu.
Það er ótrúlega margt sem farið
getur úr lagi.
Sp. Takið þér eftir áhoi'fend-
unum meðan á sýningu síend-
ur?
Sv. Ekki eitt augnablik. í
fyrsta lagi þarf maður að hafa
hugann við of mörg tæknileg
atriði samtímis til að geta sinnt
slíku. í öðru lagi heyrir maður
ekkert af hósta, skvaldri eða
bréíaski-jáfi upp á sviðið 'þegar
maður dansar ballett eins og
leikarar í leikritum. Hljómsveit-
in er á milli sviðsins og áhorf-
endanna í salnum, og það er
músíkin sem dansararnir fara
eftir, en ekki viðbrögð áhorf-
endanna.
Sp. Gerið þér samanburð á
mótdönsurum yðar, til dæmis
Robert Helpmann og Rudolf
Nureyev?
Sv. Aldrei. Það væri álíka út
í bláinn og að velja sér arftaka
eða eftirlætishlutverk.
Sp. En eruð þið ekki mjög
nákomnir vinir, þér og Nurcvev?
Sv. Þetta er nú ein og sama
spurningin með öðru orðalagi.
Það er eins og spurningin: —
„Eruð þér hættur að berja kon-
una yðar?” Hvernig sem svarið
liljóðar er hægt að hártoga það.
Margot Fonteyn og Rudolf - hver kannast ekki við þau? „Nureyev hefur blásið nýju lífi í túlkun mína’’, segir
Ðame Margot sjálf. (efst) „Drottning ballettsins” á sjaidan frístund, en þegar hún slakar á gerir hún það
með yndisþokka. (til vinstri) Fontey eftir sýningu á SVANAVATNINU. Svanadrottningin Odette-Odile er eitt af
frægustu hlutverkum hennar, og þar hefur list hennir ef til vill náð mestri fullkomnun. (til hægri)
g 14. janúar 1968 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ