Alþýðublaðið - 02.02.1968, Page 6

Sigurður Guðmundsson:
Sigurffur Guðmundsson skrif
stofustjóri flutti erindi í út-
varpiff um daginn og veginn
á mánudagskvöldig var. Vakti
erindið mikla athygli og hafa
Alþýðublaðinu borizt tilmæli
um að birta faaff. Það er hér
með gert og með góðfúslegu
leyfi höfundar. Rétt þykir að
taka fram að tekið hefur ver
ið framan af greininni.
Verkaiýðssamtökin standa
ekki aðiins á tímamótum í
skipulag imólum sínum, löngu
er tímabært að færa alla starfs
háttu þcirra í nýtt og betra
horf l'ólitískar deilur hafa
illu heilli tröllriðið samtökim
um um langt ái'abil og ekki að-
eins valdið þar verulegri sundr
ungu heldur líka stemmt stigu
við framkvæmd fjölmargra
hinna þörfustu nýmæla. í
seinni tið hafa stjórnmáladeil-
urnar hjaðnað og góður frið-
ur og einhugur ríkt innan sam
takanna. Hefur það þegar skilað
ótrúlega miklum og jákvæðum
árangri sem hvarvetna blasir
við. Margt er þó enn ógert í
uppbyggingarstarfinu. Þannig
er nauö; ynlegt að taka fræðslu-
og mer.ningarmál samtakanna
föstum ökum og leggja við þau
verulega rækt. Ekki ber
minni íauðsyn til að leggja
rækt vi5 löðum ungs fólks að
starfi sumtakanna. Unga fólk-
ið er sinnulaust um samtökin
og þeirra mikla þjóðnytjastarf.
Það þaif að breyt.ast og mun
breytast ef samtökin snúa sér
að því. Loks er mikilvægt að
leitast við að gera sem flesta
þátttakandi í hinu innra starfi
samtakanna. Ailtof fáir eru
virkir þátttakendur í félags-
störfunrm. Taka þarf upp nýja
starfshaitti á mörgum sviðum og
leitast úð að nýta þau nýju
tæki sem fyrir hendi eru og
þá aðstcðu, sem hún býður upp
á. Ef simhugur er fyrir hendi
er góð von til þess, að í hönd
fari bló nlegt starfsskeið verka-
lýðsisamíakanna í landinu.
P"kki nun Alþýðusamb.þáng-
ið eirvorðungu ræða skipu-
lagsmál sín, þótt það hafi i
upphafi verið ætlunin. Atvinnu
ástandic í landinu er svo alvar
legt, a<5 verulegur hluti þing-
tímans mun fara í að ræða
það. Þaii er út af fvrjr sig ekki
ný bóla áð árstíðabundið at-
vinnuleysi skuli vera fyrir
hendi á vissum stöðum úti á
landi. Hitt er öllu alvarlegra
að það er í ríkari mæli nú en
áður og nú kveður verulega að
því f P.eykjavík og á Reykja-
víkursvejðinu, en það er mjög
óvenjulc gt. Á föst.udagskvöld
höfðu 415 menn skráð sig at-
vinnulausa í Reykjavík. Atvinnu
leysing.iirnir í Reykjavík eru
úr 29 starfsgreinum og fjöl-
mennaslir eru verkamenn. Gæt
ir atvinnuleysisins einkum með
al þeirra, verkakvenna, járn-
smiða, verzlunar- og skrifstofu
fólks, yerksmiðiu- og verkstæðis
fólks o;: ýmissa iðnaðarmanna,
t. d. múrara og trésmiða. At-
vinnulausir verkamenn í Reykja
vík unnu einkum í járnsmiðj
um, íbúðabyggingum, fisk-
vinnslu og við ýmsar opinber
ar framkvæmdir, áður en þeir
misstu atvinnuna. Samdráttur í
atvinnu hefur þó verið á flest
um sviðum en fróðir menn tjá
mér, að fólksfækkun við ýmis
konar iðju og iðnað valdi mestu
um það atvinnuleysi, sem nú
er á höfuðborgarsvæðinu. Er
auðséð, að atvinnuleysingjarnir
'í landinu eru nú á annað þús-
und talsins a. m. k. Hér þarf
að grípa rösklega í taumana
og stemma á að ósi. Engin leið
er að sætta sig við að atvinnu
leysi skuli vera í landinu,
hvorki um lengri eða skemmri
tíma. Ríkisstjórnin og önnur
stjórnvöld verða nú þegar að
leggjast á eitt um að uppræta
atvinnuleysið með öllu. Á það
hljóta allir ábyrgir menn að
leggja megináherzlu.
Þegar minnzt er á atvinnu-
leysi kemur í hug manns ör-
yggissjóður íslenzkrar alþýðu,
Atvinnuley sistryggingars j óður
inn. Hann var stofnaður 1956
í kjölfar verkfallanna miklu ár
ið áður. í dag er hann stærsti
sjóður landsmanna, í lok síð-
asta árs var höfuðstóll hans
um 1150 milljónir króna. Hef
ur fé hans að nokkru leyti ver
ið varið til útlána til atvinnu
lífsins í landinu og miklu fé
hefur árlega verð varið til út-
lána í íbúðabyggingar lands-
manna. Mun það á síðasta ári
hafa númið um 90 millj. kr.
En jafnan á sjóðurinn mikið
laust fé til nota ef til atvinnu
leysis kemur. Á síðasta árí
greiddj sjóðurinn um 7 millj.
króna í atvinnuleysisbætur og
var það miklu hærri upphæð
en árin áður, en þá voru greidd
ar 3 millj. kr. í bætur. Af 7
millj. kr. bótum 1967 voru rúm
ar 6 millj. kr. greiddar til 11
staða á Norðurlandi. Atvinnu-
leysisbætur eru 150 krónur á
dag fyrir kvæntan mann og 17
krónur á dag að auki, fynr
hvert barn hans allt að þrem.
Hjón með þrjá börn fengju
því um 5 þúsund kr. á mánuði
í atvinnuleysisbætur. Upphæð
þessara bóta er ákveðin með
lögum. Vjrðast manni þær ó-
neitanlega allt of lágar og hlýt
ur því hækkun þeirra að telj-
ast brýn nauðsyn.
Meginatriðið í starfi alþýðu-
samtakanna er jafnan kjara-
baráttan. Athyglisvert er h vo
mjög hún hefur breytzt síðustu
árin. Áður fyrr voru gjarnau
háðar langar og harðar deilur
um krónuhækkanir á kaupi.
Þótti mönnum þá oft sem þeir
Sigufður Guðmundsson
hefur árlega verið varið til út-
en hækkunin hafði aftur verið
af þem tekin með hækkun vöru
verðs eða öðrum ámóta hækk-
unum. í seinni tíð hafa verka-
lýðssamtökin því í æ ríkari
mæli snúið sér að öflun kjara,
er eigi yrðu strax aftur af
mönnum tekin. Er júní sam-
lagið 1965 einkennandi íyrir
komulagið 1964 og júlísamkomu
þessa nýju gerð hinna fé-
lagslegu kjarasamninga. í kjöl
far þeirra voru stórhækkuð og
aukin hú«næðislán til íbúða-
bygginga og létt.a þannig hlut-
skipti bvggjenda. Mega þeir
gjarnan vera þess minnngir
nú að verkalýðshreyfingin hef-
ur með þessum hætti komið
mjög verulega til liðs við þá.
Einnig urðu samningar þessir
til þess, að hafizt var handa
um íbúðabyggingar í Breiðholti
í Reyklav'k fyrir láglaunafólk
í verkálvðshreyfingunni. Er það
framtak h|ð merkasta. Þegar sú
byggingoáfetlun er fullgerð
hafa 1254 fjölskyidur flutt úr
lélegum %úðum í fyrsta flokks
íbúðir. hfr sem þeím er búið
hið bezta athvarf. Jafnframt
mun vérÁa stefnt að þvi að
leggja niður sem flestar þæ1'
óhæfu fbúðir, sem flutt verður
t
úr. Það 'mætti fara mörgum
fögrum ojrðum um þau ham-
ingjimkmH, sem hinar nýju í-
búðir eivá eftir að valda eig-
- I.
endum v,"rra. Og þau orð verða
áreiðanleg-a ekki spöruð á sín-
um tím’ meðal annars af þeim
sem í dag. halda helzt uppi deil-
um nm hessar byggingafram-
kvæmdív
|Sjg hefj rætt um kjarasamn-
inga verkalýðshreyfingarin-
ar og b^ð leiðir hugann að
þeim átökum og samningum er
gerðir voru í nóvember-mánuði
síðastlinðum. Enginn vafi er á
því, að út úr þeim komu verka-
lýðssaratókin sem hið ábyrga
og áhrifamikla afl. Njóta þau
nú meiri virðingar og trausts en
nokkru sinni fyrr fyrr ábyrgð
artilfiutmgu sína og raunsæi.
Og með eðlilegum hætti hafa
hau tekið sér sess sem eitt á-
hrifamesta afl þjóðfélagsins.
En þótt verkalýðssamtökin hafi
reynzt ábyrg og verið fús til að
taka á bak félagsmanna sinna
’"mgar byrðar til viðbótar þeim,
em minnkandi atvinna hafði
Upgar á þá lagt, þá verður það
s"í miður ekkj sagt um allar
■mrar stéttir eða starfshópa.
''iupmenn mótmæltu því harð
’pga að þurfa að taka á sig
'■kkurn hluta þeirra erfiðleika,
sem myndazt hafa vegna vanda-
"tvinnulífsins. En þeir létu þó
við sitja. Það gerði ekki
annar hópur manna. í stað þess
að taka á sig nokkurn hluta byrð
<mna gripu frystihúsaeigendur
kverkataki um háls þeirrar
v,mðar sem alið hefur þá við
h’-jóst sér með fjárgjöfum í
’ráa herrans tíð. Frystihúsin
ei-u byggð fyrir lánsfé, sem
’mmið er úr bönkum og sjóð-
”m' þjóðarinnar, þar á meðal
ðr Atvinnuleysistryggingarsjóði.
Þjóðin hefur um langt árabil
••sið í þau fé, meðal annars
”“gna þess að rekstur sumra
s°fur verið mjög lélegur og
"-nur hefur skort verkefni.
mqiið er, að rekstur þriðjungs
'-vstiiðnaðarins sé afar slæmur
~'T afkoma þeirra eftir því. Þá
— löngu landsþekkt hve nýting
^-vstihúsanna er ótrúlega léleg.
T"'i frystihúsaeigendur set.ia
bióðinni nú stólinn fyrir dyrnar
"T neita að starfrækja þau at-
•nnutæki sem í rauninni eru
sennar eign. Er ekki vafi á,
•ð með því hafa þeir gengið
":nu skrefi of langt, enda hlýt
'■ atferli þeirra almenna for-
-1r"mingu. Sjálfsagt endar
Sos«i ljóti leikur með því ?ð
smðin verður að færa frysti-
Súsaeigendum 200 milljónir kr.
A silfurdiski til viðbótar öllu
s”f sem áður var komið — og
~>unu þeir þó ekki gera sig
I"mgja méð það. En rétt er að
•^ðamenn þjóðarinnar viti það,
að til þess er ætlazt að þeir
-Hórnj þessu landi. en láti ekki
•'ohlaupslið gerast ríki í rík-
’-'u. Ríkisstjórnin hefur verið
''’eig við að skerast í vinnudeil
■" og svipta verkalvðssamtök
!i helgasta rétfi þeirra, samn
;-'garéttinum, þegar henni hefur
s"tt. við þurfa. Hafa bá þjóðar
hagsmunir jafnan verið taldir í
voða. Vonandi deyr ríkisstj. ekki
'’olaus nú, þegar frvstihúsa-
'"°ndur stefna hagsmunum
bjóðarinnar í voða. í þessu
•"bandi er rétt að vekja að
nýju máls á þeirri eðlilegu
kröfu, að ríkisvaldið fái a. m.
k. veruleg ítök í stjórnum sölu
samtaka atvinnuveganna. Krafa
þessi kom fram þegar upp
komst á árunum um hneykslis
mál frystiiðnaðarins í Banda-
ríkjunum. Ekkert er eðlilegra
en hið opinbera eigi fulltrúa í
stjórnum sölusamtakanna og
hafi náið eftirlit með starfsemi
þeirra. Hér er um að ræða
samtök, sem selja þann fisk
er>þjóðin hefur aflað og verk-
að. Sá fiskur er hénnar lífs-
spursmál. Því eiga fulltrúar
þjóðarinnar að liafa öll yfirráð
um sölu hans í stað þess að
afhénda alla framleiðsluna ör-
fáum mönnum, sem í skjóli
lánsfjár landsmanna hafa form
legt eignarhald á frystiiðnaðin-
um og öll tögl og hagldir á
sölu framleiðslunnar.
jTrfiðleikar þeir, sem útflutn
ingsframleiðslan á nú við
að etja, leiða hugann að því
hættuástandi, sem í rauninni
er ríkjandi í útflutningsmálum
okkar. Allt er sett á eitt spil,
þjóðin á allt sitt komið undir
afkomu einnar atvinnugreinar,
sjávarútvegsins. Hér er teflt á
of tæpt vað. Það hlýtur að
vera brýnasta hagsmunamál
þjóðarinnar að hún skjóti fleiri
stoðum undir atvinnulíf sitt, að
nýjar atvinnugreinar komi til
sögunnar, sem geta fært henni
aukið afkomuöryggi. Það er
fagnaðarefni, að sú þróun er
hafin m. a. með stófiðju þeirri,
sem nú er að stíga fyrstu
skrefin hér á landi. í þá átt
þarf áfram að stefna af gætni
og fyrirhyggju. En víðar má
þó bera niður. Þannig vakti
t. d. skipaskoðunarstjóri at-
hygli á því á dögunum, að ís-
lendingar ættu að gera al-
þjóðlegar siglingar að einni af
atvinnugreinum sínum með
sama hætti og álþjóðlegur flug
rekstur hefur blómgazt hér á
landi hjá' íslenzku flugfélögun-
um. Þessi orð eru í tíma töluð,
hér er drepið á stórt og glæsi-
legt verkefni fyrir unga og gáf
aða menn hinnar nýju kyn-
slóðar. Þá hefur að undanförnu
talsvert verið rætt um frekari
framkyæmdir á sviði efnafram-
leiðslu. Hafa menn þá einkum
haft sjóefnaframleiðslu í huga.
Teljist það álitlegt að vel yfir
veguðu ráði beztu manna er
þess - að vænta að eigi dragizt
lengj að stofnað verði til slíkr
ar framleiðslu. Loks má ekki
gleyma hugléiðingum manna um
stórfellda góðfiskaræktun í ám
Framhald á bls. 11.
6 2. febrúar 1363 — ALÞYÐUBLAÐIÐ
/