Alþýðublaðið - 02.07.1968, Blaðsíða 2

Bitstjórar: Krlstján Eersi Ólafsson (áb.) og Benedisct Gröndal. Símar: 14900 —
14903. — Auglýsingasími: 14906. — Aðsetur: Alþýðuhúsið við Hverfisgötu,
Reykjavík. — Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Sími 14905. — Áskriftargjald kr.
120,00. — í lausasölu.kr. 7,00 eintakið. — Útgefandi: Nýja útgáfufélagið bf.
FAGNAÐ NÝJUM FORSETA
F orsetakosningar hafa farið
fram, og eru úrslit þeirra dr.
Kristjáni Eldjáirn í hag. Hann
hefur unnið miikinn sigur í at-
kvæðagreiðslunni og hlotið rúm-
lega tvo þriðju um allt lanid. Er
þetta glæsil^g útkoma fyrir dr.
Eldjárn og mun betri en bjart-
sýnustu stuðningsmenn hans
þorðu að ivonla á kjördag.
Kosningabaráttan var óneitan-
l'ega hqrð og óvægin. Mótfaðist
hún lengi vel af þeirri hugsun, að
frambjóðendur væru sennilega
mjög jafnir. Úrslitatölur áttu þó
eftir að sýnia anniað. Dr. Eldjárn
reyndist alls staðar hafa rúmlega
tvo þriðju blutá atbvæða.
Alþýðuflokkurihn valdi þann
kost, eins og aðrir stjómmála-
flokkar, að taka sem slíkur ekki
afstöðu í þessum forsetakosning-
um. Einstakir flokksmenn voru
þó að sjálfsögðu frjálsir til að
taka þá afstöðu, sem þeim sýnd-
ist.
Alþýðuflokkurinn óskar dr.
Kristjáni Eldjánn til hamingju
með hinn mikla kosningasigur,
sem hann hefur unnið. Flokkur-
inn faghar forseta og mun starfa
með honum af heilindum, og
trausti, eins og efni standa til.
í þeim miklu og hörðu deilum,
sem staðið hafa um forsetaefnin,
hefur það vakið athygli, að bæði
forsetaefnin hlutu lof frá and-
stæðingum sínum. Var það sam-
dóma álit beggja, að frambjóð-
endur væru hinir ágætustu menn
/
og persónulega vel failnir til þess
embættis, sem um var kosið.
Þetta samkomulag er að vissu
leyti mikilsvert, enda þótt það
breyti ekki niðurstöðu kosning-
anna.
Málefni þjóðarinnar eru ekki
sem bezt um þessar mundir.
Efmahagurinn er mjög erfiður og
valda því ekki aðeins árferði held-
ur og markaðir erlendis. Kann
svo að fara, að meira reyni á
hinn nýja forseta á næstu vikum
en margan hefur grunað.
Alþýðublaðið fagnar hinum
nýkjöma forseta. Fyrirrennarar
hans tveir, þeir Sveinn Bjömsson
og Ásgeir Ásgeirsson, hafa verið
hinir ágætustu menn og gert
þjóðinni mikið gagn. Er það von
blaðsins og trú, að hinn þriðji
forseti muni ekki breeðast þeirri
hefð og vel famast í hinu nýja
embætti.
FRÁ SAMBNUDU ÞJÓDUNUM
Sameinuffu þjóffirnar
og apartheid-stefna
Suffur-Afríku
Kynþáttastef n a Suður-Afríku
befur verið á dagskrá hjá Alls-
'herjarþiinigi Sameinuðu þjóð-
a/nna frá því það kom saman í
fyrsta sinn árið 1946.
Málið var fyrst tekið fyrir
að tilhlultan Indlands, sem bar
fnam þá ásökun á 'hendur Suður-
Afríku, að hún hefði samþykkt
lög, sem mismunuðu íbúum
landsins af indverekum uppruína,
og væri slíkt brot á Stofnskrá
Sameinuðu þjóðanna.
Árið 1952 varð málið um-
fang.smeira með því að þá var
það látið taka til alls kynþátta-
misréttis sem apartheid-stefna
stjómvalda í Suður-Afríku hafði
'leitt af sér.
Stjóm Suður-Afrífcu hefur
'staðfastiega haldið því fram, að
hér sé um algert innanríkismál
að ræða, sem SameDniuðu þjóð-
imar hafi ekki heimild til að
skipta sér af samkvæmt ákvæð-
ium Stofnskrárinnar.
Nokkrir veigamlklir
viffburðir 1952
Allsherjarþingið setur á lagg-
dmar þriggja manna nefnd, sem
á að karnna ástandið í 'kynþátta-
análum Suður-Afríku. 'Stjóm-
völd þar í lalmdi eru hvött til
Samvinnu við nefndina, en
hafna henni.
£ 2. júlí 1968
1960
Eftir atburðina í Sharpville,
þar sem mikill fjöldi andmæl-
lenda var drepinn, lýsti Öryggis-
ráðið Iþví yfir, að ástandið í
Suður-Afríku gæti orðið ógn-
iuin við alþjóðlegan frið og
öryggi. Ráðið hvatti Suður-
Afríku 'til að fall'a frá apartheid-
sitefnu sinni og kynþáttamisrétti.
1961
Dag Hammarskjöld fram-
'kvæmdastjóri Sameinuffu þjóð-
ann'a heimsækir Suður-Afrí'ku
að tilhluitan Öryggisráðeins. Við-
ræður hans við forsætiisráðherra
'Suður-Afríku leiða ekki til
neinnar lausln.ar sem báðir að-
il'ar geti failiat á.
Allsherjarþingið h'armar, að
Suður-Arfrí'ka skuli virða að
vettugi ítrekaðar áskoranir Sam-
einuðu 'þjóðanna og almennings-
álitsins í hieiminuim um að
'breyta um 'steflniu í ikynþátta-
ti’i’um. Þingið hvetur öll aðild-
a-.íkin tilað íhuga sérstakar og
sameiginlegar ráðstafanir til að
binda enda á kynþáttastefnuna
í Suður-Afríku.
1962
Alisherjarþingið hvetur að-
ildarríkin til að rjúfa stjórnr
málasamband við Suður-Afríku,
loka höfnum sínum fyrir suður-
afrískum skipum, hætta að
kaupa vörur frá Suður-Afriku,
stöðva úiííui/r.áag m.a. á vopn-
um og skotfærum til Suður-
Afríku og synja um lendingar-
og loftferðaleyfi til handa suð-
ur-afrískum flugvélum.
Allsherjarþingið skipar Apar-
theid-nefndina.
Ennfremur hvetur Allsherjar-
þingið Öryggisráðið til að gera
ráðstafanir — m.a. fyrirskipa
hafnbönn — til að fá Suður-
Afríku til að hlýðbiast fyrirmæl-
um Sameinuðu þjóðanwa. Ef
nauðsyn krefji, skuli ráðið leggja
itil að Suður-Afríku verði vikið
úr samtökunum.
1963
Öryggisráffið krefst þess, oð
öll aðildarríki Sameinuðu þjóð-
anna hætti að selja og senda
vopn, skotfæri og annan her-
'búnað til Suður-Afríku. Seinina
var bannið einnig Iátið taka til
hvers konar tækja og búnaðar
til framleiðslu og viðhalds
vopna og skoitfæra í iSuður-
Afiúku. Ráðið lítur svo á, að
ástandið í Suður-Afríku sé al-
varleg ógnun við afþjóðlegan
frið og öryggi, og krefst þess að
Suður-Afrífca láti þegar í stað
af misrétti og kúgun.
1964
Sérfræðingalnefnd, skipuð af
Öryggrsráðinu með Alva Myrdai
ambassador í forsæti, leggur til
að myndað verði þjóðþing í Suð-
ur-Afríku með þáittitöku allra
þjóðarbrota í l'andinu. Markmið-
ið á að vera að veita öllum
þegnum ríkistns aðstöðu til að
hafa áhrif á framitíð landsins.
Ef st.iórn Suður-Afríku neiiaði
að fallast á þelita, ætti Öryggis-
ráðið ekki annain kost að áliti
sérfræðinganefndarinnar en
grípa til efnahagslegra þvingun-
arráffstafana.
Öryggisráðið hvetur ‘ Suður-
Afrífcu til að fullnægja ekki
dauðadámum, sem fcveðtair voru
upp yfir almdistæðingum apar-
itheid-stefnunniai’, og stöðva
Rivonia-réttarhöldin yfir leið-
togum þeirra sem börðust gegn
stefnunni.
Suður-Afrífca vísar á bug
bæði tilmæluim Öryggisráðsins
og tillögu sérfræðinganefndar-
inlniar um þjóðþing.
Öryggisráðið felur frarn-
fcvæmdastjóra Sameinuðu þjóð-
anna að setja á stofn sérstakan
menntasjóð til að sjá Suður-
Afríkubúum £ útlegð fyrir
mermtun.
sjúkrahúsum
íslendingar hafa í heiðri hvers
konar lýði'éttindi. Þeir hafa fyrir
löngu afnumið ýmsar takmark-
ahir á kjörgengi og kosningarétti,
svo sem þeginn sveitarstyrk o.
fl. Atkvæðisréttur er almennur
og jafn hjá báðum kynjum og '
nýverið hefur kosningaaldur
verið færður niður í tuttugu ár.
Þá hefur fólki verið auðveldað
að neyta atkvæðisréttar síns, m.
a. með fjölgun kjörstaða og kjör-
deilda. Allt er þetta þróun í átt
til aukins lýðræðis og mannrétt-
inda.
★
En þrátt fyrir ýmsar úrbætur
ér kosningafyrirkomulaginu enn
þá áfátt í ýmsum greinum. Mig
langar sérstaklega til að nefna
dæmi, sem bar á góma núna í
forsetakosningunum og hefur
reyndar komið til umræðu fyrr.
Það er í sambandi við sjúkra-
húsin. Fjöldi fólks dvelur jafn-
an á spítölum og sjúkrahúsum,
ég hef að vísu ekki handbærar
tölur um sjúklingafjölda, en þau
eru að jafnaði fullskipuð. Margt
af þessu fólki er ekki ferðafært,
kemst ekki á kjörstað, þótt það
fegið vildi, en gæti hins vegar
kosið, ef það þyrfti ekki að
hreyfa sig af sjúkrahúsinu. Mér
sýnist fullkomið réttlætismál, að
þessu fólki sé ge^t kleift að
neyta atkvæðisréttar síns með
því að hafa kjördeild á staðn-
um. Þetta hefur verið gert hjá'
gamla fólkinu, t. d. á Elli-
heimilinu Grund, Dvalarheimili
aldraðra sjómanna og víðar, og
mælzt vel fyrir.
★
Atkvæðisrétturinn er dýrmæt
og þýðingarmikil mannréttindi,
sem fæstir vilja án vera, og sam-
félaginu er skylt að gera allt
sem í þess valdi stendur til að
auðvelda fólki að neyta hans.
Sízt af öllu ætti að láta það
gjalda sjúkleika síns eða spítala-
vistar, mannréttindin má ekki
skerða að óþörfu. Sá fjölmenni
hópur manna, sem dvelst á
sjúkrahúsum landsins, á’ heimt-
ingu á bættrl aðstöðu í þessum
efnum, annað sæmir ekki í
þroskuðu lýðragðisþjóðfélagi. —
Þess vegna er krafan: Kjördeild-
ir í öllum sjúkrahúsum landsins.
- GG.
SERVÍETTU-
PRENTUN
EfMtSMO.
ALÞV0UELA0IÐ