Alþýðublaðið - 02.07.1968, Blaðsíða 7

) «-»**■* » J « «■* !«*!*« ! i( 1(11 i:
..lll(IHI(lll[li«IH((l!il>

skjaldburkni, tröllastakkur,
jöklaklukka og fleiri jurtir,
sem ekki eru algengar á suð-
urkjálka landsins.
Útsýni er gott af Fanntófélli
yfir Bláskógaheiðina og lík-
lega ekki annars staðar betra.
Það væri þá helzt af Kvígind-
isfellinu, sem er sunnan Uxa-
hryggjavegar, nokkuð breið-
leitt fell og mikið um sig, af-
líðandi, en ekki ýkjahátt. í
Ármannssögu er það kallað
Kvikféyndisfell. Meðfram Fann
tófellinu lá Okvegur af Kalda-
dalsvegi niður í Reykholtsdal
og Hálsasveit. Suður af því er'
Dauðsmannshóll, hver sem þar
hefur nú borið beinin.
Um Bláskógaheiði hefur löng
um verið fjölfarin leið. Með-
an alþingi var háð á Þingvöll-
um kom fólk úr öllum áttum
til þingstaðarins, en ein fjöl-
farnasta leiðin var þó um Blá
skógaheiði. í raun og veru
lágu þrír vegir úr Borgarfirði
um heiðina, sem allir komu
saman áður en lauk niðri í
Þingvallasveitinni: Uxahryggja-
vegur, OkvegUr og að nokkru
leyti Kaldadalsvegur.
Aiþingi var háð í 11, —12.
viku sumars. Um það leyti er
Bláskógaheiðin gróin og skóg-
urinn í Þingvallasveitinni fyr-
ir löngu í fullum skrúða. Ó-
venju mikil mannaferð er um
heiðina dagana fyrir þingið,
ekki aðeins úr nærsveitunum
í Borgarfirði, heldur líka lengra
að. Menn koma ríðandi tug-
um og hundruðum saman utan
af Mýrum og Snæfellsnesi, vest
an úr Dölum og af Vestfjarða
kjálkanum öllum, alla leið ut-
an af Rauðasandi og norðan frá
Djúpi og Ströndum. En Hún-
vetningar fjölmenna um Holla
vörðuheiði og Tvídægru suður
um Kaldadal og sameinast
öðru þingreiðarfólki í Blá-
skógaheiðinni. Það er jóreykur
á öllum vegum. Þungur ilm-
ur af kjarri og lyngi stígur
upp af heiðinni í sumarhitan-
um og undir sólarlagið verð-
ur birtan blá og rauð á Skjald
breið og Hrafnabjörgum. Óvíða
er kvöldfegurra en í Þingvalla
sveit. Sjálfsagt hefur mörgum,
sem á Þjngvöll reið í fyrsta
sinni, slíkt kvöld seint úr
minni liðið.
Ef til vill er það á einu
slíku kvöldi, sem Guðrún Ó-
svífursdóttir og Þórður Ingunn-
arson ríða ofan af Bláskóga-
heiði. Þau eru á leið á Þing-
völl. ,,Var á veður gott“, seg-
ir í Laxdælu. Við skulum
staldra lítillega við og glöggva
okkur á atburðum sögunnar.
Gestur Oddleifsson í Haga á
Barðaströnd ríður til bings og
kemur við á Hóli í Saurbæ að
venju og Þórður Ingunnarson
slæst í för með honum. Kona
Þórðar hét Auður, „ekki var
hún væn kona né gjörvileg.
Þórður unni henni lítið, hafði
,'hann mjög slægzt til fjár, þvi
að þar stóð auður mikill sam-
an.“ Þeir koma við á Laugum
í Sælingsdal, en með Gesti og
Laugafólki var vinskapur góð-
ur, og ríður Ósvífur og Guð-
rún með þeim til þings.. Það
vor hafði Guðrún orðið misr
sátt við bónda sinn Þorvald
og sagt skilið við hann. Virð-
ist fara vel á með þeim Þórði
og Guðrúnu, og á þó Guðrún
meiri hlut að framvindu mála,
enda kvenskörungur mikill.
Svo segir í sögunni: „Guðrún
Ósvífursdóttir reið til þings, og
fylgdi henni Þórður Ingunnar-
son. Það var einn dag, er þau
riðu yfir Bláskógaheiði — var
á veður gott —, þá mælti Guð-
rún: „Hvort er það satt, Þórð
ur, að Auður, kona þín, er jafn
an í brókum, og setgeiri í, en
vafið mjög spjörrum í skúa
niður?“ Hann kvaðst ekki
hafa til þess fundið. „Lítið
bragð mun þá að“, segir Guð-
rún, ,.ef þú finnur eigi, og
fyrir hvað skal hún þá heita
Brókar-Auður? Þórður mælti:
,,Vér ætlum hana litla hríð
svo hafa verið kallaða“. Guð-
rún svarar: „Hitt skiptir hana
enn meira, að hún eigi þetta
nafn lengi síðan“. Það hallar
suður af heiðinni. Þau ríða
samsíða og láta svitastorkna
Af þessu spunnust mikil mála-
ferli og atburðir, sem lauk
með dauða Þórðar.
Hallbjarnarvörður heita
tvær hæðir sunnan Uxahryggja
vegar skammt frá Sæluhúsum.
var þegar sent að segja Oddi.
Snæbjörn var á Kjalvararstöð-
um, og sendi Oddur honum
mann, bað hann sjá fyrir reið
inni, en hvergi kveðst hann
fara mundu.
FRÁ ÞINGVÓLLUM.
Ljósm.: Páll Jónsson.
klárana lötra hægt og rólega
síðasta spölinn niður í Þing-
vallasveitina. Ekkert liggur á.
í raun og veru eru málin til
lykta leidd, eftir er einungis
að gera lagabókstafnum full-
nægjandi skil. Endir þessara
mála varð líka sá, að Þórður
sagði skilið við Auði á þing-
inu og bað Guðrúnar. „Var hon
um það mál áuðsótt við Ósvíf
ur, en Guðrún mælti ekki í
móti“, eins og söguhöfundur
orðar það af hógværð sinni.
SKJALDBREIÐUR.
(Ljósm.: Páll Jónsson).
Varla er unnt að ganga fram
hjá frásögn Landnámu af til-
drögum þessarar nafngiftar,
þegar spjallað er um Bláskóga-
heiði. En hún er á þessa leið:
„Hallbjörn, sonur Odds frá
Kiðjábergi Hallkelssonar, bróð
ur Ketilbjarnar ins gamla,
fekk Hallgerður, dóttur Tungu-
Odds. Þau voru með Oddi inn
fyrsta vetur. Þar var Snæbjörn
galti. Óástúðlegt var með þeim
hjónum. Hallbjörn bjó för sína
um vorið að fardögum. En er
hann var að búnaði, fór Odd;
ur frá húsi til laugar í Reykja-
holt. Þar voru sauðahú- hans.
Vildi hann eigi vera v:ð. er
Hallbiörn færi. því að hann
T-Toll cf
mundi fara vilja með honum.
Oddur hafði jafnan bætt um
með þeim.
Þá er Hallbjörn hafði lagt á
hesta þeirra, gekk hann til
dyngju, og sat Hallgerður S
palli og kembdi sér. Hórið féll
um alla hana og niður á gólf-
ið. Hún hefur kvenna bezt ver-
ið hærð á íslandi með Hall-
gerði snúinbrók. Hallbiörn bað
hana upp standa x>g fara. Ilún
sat, og þagði. Þá tók hann til
þprmar, og lyftist hún ekki.
Þrisvar fór svo. Hallbjörn nam
staðar fyrir henni og kvað
vfsu,
Eftir það snaraði hann hár-
ið um hönd sér og vildi kippa
henni af pallinum, en hún sat
og veikst ekki. Eftir það brá
hann sverði og hjó af henni
höfuðið, gekk þá út og reið á
brott. Þeir voru þrir sanian og
höfðu tvö klyfjahross.
Fátt var manna heima, og
Snæbjörn reið eftir þeim
með tólfta mann, og er þeir
Hallbjörn sá eftirreiðina, báðu
förunautar hans hann undan
ríða, en hann vildi það eigi.
Þeir Snæbjörn komu eftir
þeim við hæðir þær, er nú
heita Hallbjarnarvörður. Þeir
Hallbjörn fóru á hæðina og
vörðust þaðan. Þar féllu þrír
menn af Snæbirni og báðir
förunautar Hallbjarnar. Snæ-
björn hjó þá fót af Hallbirni
í ristarlið. Þá hnekkti hann á
ina syðri hæðina og vá þar
tvo menn af Snæbirni, og þar
fé1! Hallbjörn. Því eru' þrjár
vörður á þeirri hæðinni, eh
fimin á hinni“.
Það er ef til vill hægt að
færa líkur fyrir því, að sögu-
íólk Landnámu og Laxdælu
hafí aidrei verið til. En hvaða
máli skipíir það? Persónurnar
eru eftir sem áður jafnmikill
veruleiki fyrir oklcur, eins og
hvert annað fólk með lioldi og
blóði, sem uppi var fyrir þúsund
árum, við getu.m ekki greint þar
á milli, svo er góðum höfund-
um sagnanna fyrir að þakka.
Enn langar mig til að minn-
ast á einn atburð, sem gerist
raunar meira en siö öldum síð
ar í Bláskógaheiðinni, einmitt
á þessum sömu slóðum,
skammt frá Hallbjarnarvörð-
um, en um hann eru skialfest-
ar heimildir fyrir hendi.
Jón Vídalín biskup í Skál-
holti hefur spurt andlát Þórð-
ar Jónssonar mágs síns, pró-
fasts á Staðarstað og leggur af
stað að heiman frá Skálholti
26. ág. árið 1120 áleiðis vest-
Frh á bls. 14.
2. jt|lí ,1.963 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ J