Alþýðublaðið - 29.09.1968, Blaðsíða 6

6 ALÞÝÐUBLAÐIÐ 29- september 1968
Rætt við Guðjón Hjörleifsson skipstjóra
s * *
— Þú varst búinn að lofa að
ségja mér eitthvað meira frá
Iþeim árum er þú stundaðir sjó.
toæði á mótorbátaöldinni og síð-
lar. Hvað varstu lengi við sjó-
mennsku?
— Víst um 40 ár.
— Og lengst af formaður og
skipstjóri.
— Já, ég varð fljóttega for-
maður. Annars byrjaði ég að
róa, þegar ég var 12 ára á
mótorbátnum Sveini. Formaður
var Bjami Hávarðsson. Eg fór
bara í þá róðra er vantaði mann,
en þetta varð töluvert ævintýri.
Einu sinni lentum við norður
á Héraðsflóa. Við vorum þar
með linu. í iþeirri ferð komum
við í Bjarnarey, en þá var ekki
Ibúið þar. Samt hafði verið leg-
ið þar við um sumarið, líklega
við ernbvem veiðiskap, og dúnn
var birtur úr æðarvarpinu. Við
sáum þama tvær byssur. Menn-
irnir höfðu víst farið um morg-
uninn þann dag sem við kom-
um. Við fundum egg í dunk og
Þessi mjmd sýnir Guðjón rétt
innan við tvítugt, en hann varð
fonmaður rúmlega tvítugur.
Gu^jcn Hjörleifsson.
tókum nokkur þeirra, en skild-
um eftir aura í staðinn. Erind-
ið í land var að ná í vatn, okk-
ur hafði tæmzt það í útivist-
inni. Æðarkollumar á eynni
voru svo spakiar að við máttum
vara okkur á að stíga ekki of-
an á þær. Árið eftir var ég svo
með Bjarna á mótorbátnum
Haka, sem þeir keyptu þá um
vorið Magnús Hávarðsson, Jón
Sveinsson, Jón Benjamínsson og
Bjarni. Var eiginlega landmað-
ur, við að toeita og þess háttar,
en reri með þegar mann vant-
aði. Þá fór ég einu sinni með
Iþeim til Eskifjarðar að sækja
loðnu. Það var auðvitað mikill
lystitúr fyrir strák um ferm-
ingu. Það veiddist mikil loðna
á Reyðarfirði þá um sumarið
og þótti feiknar góð til beitu.
— Þar með var ráðið að þú
færir að stunda sjóinn.
— Já. það var nú ekki um
margt að ræða. Svo var ég á
ýmsum bátum næstu ár, en árið
1912 var ég með Bjarna Hávarðs-
syni á Stellu, þá nítján ára. og
svo fórum við yfir á Herkúles.
Eg var með Bjarna á þeim báti
1913 líka.
— Hvenær varðstu formaður
fyrst?
— Og ég byrjaði nú ungur á
þvf. Árið eftir þetta, 1914, var
ég með Tómasi Sigurðssyni á
Sæfara, en hann meiddist og
ég tók við bátnum. eins og ég
sagði þér frá seinast. Það var
fyrsti báturinn sem ég var með
sem formaður. — Árið eftir var
ég svo með Sæbjörgu, tók við
iSnorra 1916 og var með hann
ií þrjú ár, en 1918 var ég stýri-
maður á póstskipinu Regin. Þá
var ég búinn að taka fiski-
mannaprófið frá Stýrimiannaskól
anum í Reykjavik.
— Hvemig var nú aðbúnað.
urinn á mótorbátunum? Hvem-
ig voru þið klæddir?
— Já, úniformið eins og ég
kallaði það, það vom gráar
trollarabuxur, tolá peysa, og ef
tolíðurnar vildu gefa okkur slifsi
um hálsinn þá var það náttúr-
lega ágætt. Þar utan yfir ‘höfð-
um við svokallaðar doppur, síð-
ar og þykkar. sem við steypt-
um yfir okkur. Yzt fata vom svo
isjóklæðin. Samt urðum við
stundum rennandi blautir inn
að skinni í gegnum þetta allt
saman, j'afnvel þótt maður væri
með sjóhatt og í sjóstakk. Að
mat vorum við sæmilega búnir
líka. Eg sagði þér víst seinast
að við höfðum alltaf með okkur
‘kartöflur til þess að geta soðið
fisk og kartöflur. En ekki dugði
ief við lentum í hrakningum og
gátum ekki lagt línuna. Þess
vegna höfðum við alltaf með
okkur færi til að draga ökkur
fisk, ef með þyrfti. Annars var
matarkassi alltaf með, og í
honum brauð og smjör, kjöt,
harðfiskur, kex og ýmislegt
fleira. Af hjálpartækjum höfðum
við ekki mikið.. Það var siglt
eftir miðum, en þau sáust. oft
ekki af því hve þokusamt er við
Austfirði. Eg held gömlu menn-
'imir hafi siglt mest eftir til-
finningu. Maður hafði úrið og
svo komu áttavitar, en þeir voru
allir vifclausir fyrst.
— Þú varst heppinn á þínum
formannsárum, varðst aldrei
fyl-ir neinum óböppum?
— Nei, ég lenti aldrei í nein-
um skipstapa. Fg fór aldrei ver
út úr því en að fá illviðri og
þurfa að berjast við veðrið og
sjóganginn til að komast í land.
Eg lenti nokkrum sinnum í því
að ég fékk ekki neinn til að leysa
mig af við stýrið. Ég hafði alltaf
brennivínsflösku með mér, —
geymdi hana í sokkunum mfn-
um sem ég hafði til vara, svona
til að smakka á, ef gerði mik-
inn kulda, sérstaklega þegar við
vorum að koma upp undir land,
þá var gotf að geta tekið úr sér
hrollinn með því að fá sér pínu-
lítið brennivín í heitu vatni. —
Ég hafði flöskuna bara í koj-
unni. Einu sinni þegar við vor-
um farnir að nálgast landið og
gert hafði snarvitlaust veður
með kulda vildi ég fá einhvern
mannanna til að leysa mig af
við stýrið. Einum þeirra þótti
gott í staupinu og ég bjósf við
að hann mundi fást til að leysa
mig af, ekki sízt af því að þá
fengi hann áreiðanlega lögg úr
flö&kunni. En hann þverneitaði.
Eg mátti standa við stýrið — og
ekkert stýrishús — alla leiðina,
það voru 14 eða 16 tímar. En
á eftir sagði þessi maður, að
þetta hefði verið versta veður
sem hann hefði lent í.
— En urðu ekki nokkrir skips
tapar á þessum árum?
— Ekki mjög margir. Ég gat
um Víkinginn og Sæfarann um
daginn. Svo fórst bátur frá Mjóa-
firði. Það var upp undir landi.
Það var haldið að hann hefði
rekizt á rekatré og brotnað. —
Henný strandaði í Borgarfirði
eystra. Og svo fórst Báran. Ég
varð meira að segja til að flytja í
land fréttirnar af því slysi.
— Segðu mér hvernig það at-
vikaðist.
— Eigandi Báíu var Ingvar
heitinn Pálmason alþingismað-
ur. Hún fórst beint út af Norð-
firði, út á Húnavík, sem þeir
kalla. Ég var þá með Sæbjörg-
ina, þetta hefur verið 1915. Það
var anzi vont veður, suðaustan
rok og svarta þoka. Við vorum
með 14 bjóð sem kallað var, en
lögðum bara tíu. Ég var uppi
og passaði baujuna, ég gerði það
Guðjón Hjörleifsson.
ævinlega þegar vont var eða
svarta þoka. Mótoristinn var
uppi líka, og þá sjáum við hvar
Báran kemur og fer fram hjá’,
rétt hjá okkur, og við erum að
tala um það hvort þeir á Bár-
unni ætli virkilega að leggja í
þessu veðri. En hún hvarf undir
eins út í sortann og við sáum
ekkert meira af henni. Nú leið
og beið, við iágum þarna yfir
línunni nokkra klukkutíma, lík-
lega þrjá, og þá fór að batna
veðrið, það fór að birta upp og
gekk þá í suðvestrið og upp úr
þessu gerði bezta veður, bjart
og þokkalega kyrrt. En þá sá-
um við hvergi Báruna. Við lögð-
um svo þessi fjögur bjóð sem við
áttum eftir, og fórum að draga.
En þá fundum við lestarlúgu
sem við héldum að væri frá Bár-
unni og líka langan gogg. Þetta
flaut þarna á sjónum. Þarna hef-
ur hún farizt, alveg rétt hjá
okkur, í svarta þoku og stórviðri.
Við héldum svo í land eins og
lög gera ráð fyrir, og um það
bil sem við vorum að koma að,
kom Ingvar niður á bryggju að
spyrja okkur hvort við hefðum
séð Báruna. Ég þurfti ekki að
segja mikið, hann þekkti þessa
tvo hluti sem við höfðum fund-
ið. — En þetta haust fékk Ing-
var mótorbátinn Snorra, og með
hann er Bjarni Hávarðsson þá
um haustið, en ég tók við hon-
um næsta vor.