Alþýðublaðið - 11.01.1969, Qupperneq 4

4 ALÞÝDUBLAÐK) 10- janúar 1969
Galdra-Loftur
í Lindarbæ
Aínjir Jónsson sem Galdra Loftur.
Á SUNNUDAGSKVÖLD frum-
sýnir Leiksmiðjan Galdra-Loft í
Reykjavík, og hyggst sýna leik-
ritið ð sinnum í Lindarbæ. Leik-
ritið var fyrst frumsýnt á Þing-
eyri við Dýraíjörð í október sl.
og síðan.
Enninsböndin, sem St. I<aur-
ent er mikið með, njóta vin-
sælda hjá þeim yngri. Út-
gáfan, sem þið sjáið á mynd-
inni, gefur hinni sígildu
fléttu enn nýja möguleika.
Þið fléttið fast þunnar hár-
ræmur og festið teygju við,
sem síðan er falin undir
hárínu.
París ’6S.
Hófst svo fyrsta vetrarleikför
sem vitað er um á íslandi. Segja
má að glópalán hafj elt þessa
ferðalanga frá upphafi, því að-
eins í eitt skipti hamlaði ófærð
ferðum þeirra. Farið var vestur,
norður, austur og aftur norður
og loks suður og voru sýningar
um 40 talsins. Aðsókn var góð
og viðtökur ágætar. Á nokkrum
stöðum voru haldnar sérstakar
skóiasýningum og sums staðar
höfðu verkin verið kynnt nem-
endum áður.
Leiðréfiing
Fimmtudaginn 9. janúar birt
ist í blaðinu minningargrein
um Tómas Ó. Jóhannsson, og
fylgdi þar með vísa eftir Grím
Thomsen. Bæði var, að leiðin
leg vi'llía hafði slæðzt í hana, og
biðjum við velvirðingar á því,
og einnig það, að ekki var far
ið rétt með hana. Rétt er vísan
svona :
Þó að fornu björgin brotni,
bili himinn og þorni’ upp
mar,
alliar sortni sólirnar,
aldrei deyr, þótit allt um
þrotni,
endurminningin þess, sem var.
^ími 32518
Skattar og launamál
Ef sú stefna er rétt í þjóð-
félaginu að hindra mikinn
mun á tekjum einstaklinga,
þá er rétt að beita stighækk
andi tekjusköttum. Ef sú
stefna er rétt að sömu laun
skuli greidd, hvar sem er á
landinu, þá er líka rétt að
sömu tekjuskattar séu greidd
ir hvar sem búið er. Víst er
að hið opinbera þarf ákveðn
ar tekjur til sinna þarfa, og
eftir því sem meiri kröfur
eru gerðar til þjónustu eða
milligöngu ríkis og sveita-
félaga, eftir því þarf meira
fé í kassana hjá hinu opin-
bera. Eru þetta ekki augljós
sannindi?
Þjóðfélagsþegnarnir ráða
því, eða geta a.m.k. ráðið
því hve miklar kröfur eru
gerðar. En almenningur hef-
ir lítið haft sig í frammi
undanfarið um skattamál.
Er þess skemmst að minn-
ast að síðast þegar skatta-
lögum var breytt, þá höfðu
þeir alþm., sem einkum
töldu sig valda af launþeg-
um, ekki veitt því athvgli í
hverju breytingin var fólg-
in. Varð síðan mikill styr
um tíma vegna þess að skatt
stiginn reyndist nokkuð
brattur, og komst fjöldi laun
þega í hæsta þrep og átti í
greiðsluörðugleikum.
En hvað sem þessari hlið
málsins líður, þá er annað
vandamál, sem er ennþá við
kvæmara, og það eru skatt-
svikin.
Samtök launþega kref j-
ast fasthentari stjómar á
skatteftirliti og skattheimtu.
Og það ekki að ófyrirsynju.
Tíundarsvik munu hafa fvlgt
íslenzkri skattheimtu frá
upphafi, og óvinsælir skatt-
stigar, sem hér giltu fyrir
ekki mjög löngu, urðu or-
sök þess að undandráttur
varð almennur og þótti sjálf
sagður. Þetta var orðinn
þjóðarlöstur, og það tekur
sinn tíma að vinna bug á
ósómanum.
Launþegar voru ekki eftir
bátar um að hjálpa til, alJir
sem aðstöðu höfðu. Vissulega
voru ekki möguleikar til að
fá skotið undan framtali
jafnháum upphæðum og at-
vinnurekendur, kaupmanna-
stétt og ýmsir braskarar
höfðu tök á, en samábyrgð-
in um að leika á skattayfir-
völdin var geigvænlega víð-
tæk.
Þó að talsvert hafi áunn-
izt, m.a. með löggjöf um
skattrannsóknir, þá er enn
langt í land. Hafnarverka-
menn í Reykjavík og opin-
berir starfsmenn vom tald-
ir þeir einu hópar, sem ekki
kæmu undandrætti við um
laun sín. Þessir hópar fengu
að gjalda skatt af sínum
tekjum, og það þyngri skatt
en ella myndi vegna þess
fjár, sem hvarf undan fram-
tali hjá öðrum með ýmsum
hætti.
Innheimta skatta í
höndum
undandráttarmanna.
Þegar söluskattur var upp
tekinn, sem vinsæl tekju-
öflun vegna þess að óbeinj.r
skattar kæmu minna við
greiðandann en hinir beinu,
þá var þeim, sem selja vöru
og þjónustu, falin innheimta
hans.
Hvílíkt tækifæri fyrir þá,
sem ekki höfðu annað en
rassvasabókhald, þá aðila
sem voru orðnir leiknir í
því að láta renna milli
fingra sér áður en lúkunni
var lokað. Ofaná tekjuföls-
un bættist nú aukaágóði af
henni, söluskatturinn. sem
neytendur greiddu, en
gleymdist að skila.
Þær eru ótaldar milljón-
irnar, sem skattayfirvöldin
hafa sótt með skyndirann-
sóknum og við lokaathugun
á ársframtölum. Segir það
sína sögu um réttmæti og
þörf á skarpara skattaeftir-
liti. I
Staðgreiðslukerfi.
Þetta hefir verið í athug-
un ótrúlega lengi, þar sem
reynsla er þegar fengin í
nágranr.alöndum okkar, og
það er enn í athugun hjá
nefnd, sem á að hafa
samráð við fulltrúa frá
sve'tafélögum, atvinnurek-
endum, og launþegum. Tím-
inn hingað til mun hafa far-
íð á viðræður og samninga
við tvo fyrst nefndu hópar.a,
en viðræður við fulltrúa
laurbega hefjast sennilega
á þessu ári.
In nheimtufyr irkom u la g
eftir staðgreiðslukerfi skipt-
ir launþega miklu máli,
og báða aðila, greiðanda
og móttakanda varðar það
talsverðu að innhehntu-
skil séu eins örugg og kost-
ur er á. Staðgreiðslukerfi er
ekki hugsað til þess að afla
rekstrarfjár handa vinnu-
veitendum, og söluskattur a
að komast í hendur ríkisins
ársf j órðungslega, misbrest-
ur á þessu er öllum til t.jóns.
Tekjuskattar séu
sameinaðir
í einn skatt.
Launþegum, og raunar
öllum skattþegnum, er hag-
kvæmast að vita hve mikl-
um hundraðshluta tekna
ber að skila til ríkis og sveit
arfélags. í hvert skipti, sem
gerðir eru launasamningar,
þá er, að vissu marki, verið
að semja um tekjuskatta í
nefnda staði.
Engin haldbær rök h.efi
ég heyrt fyrir því að hafa
ekki einn tekjuákatt, sem
skipt sé eftir ákveðnum
hlutföllum milli aðilanna
tveggja. Tekjuskattur, sem
rennur til ríkisins, — áiag
á hann sem er hluti bygg-
ingasjóðs, — og útsvör, eru
ákveðinn hluti launa, eftir
því hve launin eru há og
hve margir eru á framfærsbi
skattþegns, þetta er hluti
launa, sem aldrei ætti að
greiða launþega, heldur
skila beint í hendur hins
opinbera. Það er kannski ó-
þarfi að kalla þetta laun,
þar sem þetta er hluti seðla-
veltunnar, sem hið opin-
bera ætlar að fá í sinn hlut
með milliskrift um launa-
reiknir.ga vinnandi manna.
Þurfi eitthvert sveitarfélag
minna fé í ár en í fyrra, þá
má geyma mismun í jöfn-
unarsjóði, má tilfæra ýmis
dæmi frá liðnum árum
hversu miklu hagkvæmara
og réttlátara það hefði orð-
ið, en sú regla sem nú ríkir,
og reynist stundum freist-
andi fyrir kosningar, að gefa
svo eða svo mikinn afslátt
af útsvörum. Þannig hafa
flokkarnir gert hosur sínar
grænar fyrir kjósendum í
bili, en komið svo kné-
krjúpandi að biðja um rík-
isábyrgð fyrir lánum til
nauðsynlegra framkvæmda.
Verður ekki skoðun ykk-
ar sú að einn tekjuskattur
sé heilbrigðasta kerfið, og
hið opinbera skipti sjálft
milli sín? Skiptireglurnar
eru á valdi löggjafans.