Alþýðublaðið - 30.01.1969, Qupperneq 6

.6 ALÞYÐUBLAÐIÐ 30. janúar 1969
Nýskipaður samningamaður Nixons í Vietnammálinu
Flókin refskák alþjóð-
legra samningaviðræðna
virðist heyra klækjaref-
unum til. Þegar rekja
þarf upp flókna pólitíska
þræði, þarf menn með
langa reynslu til, —
menn gædda þolinmæði
en þó framsækni, menn
sem geta látið móðan
mása án þess að láta
„hanka“ sig á neinu.
Flest stórveldin styðjast
við fleiri eða færri menn
af þessu tagi. Þegar þau
kveðja slíka mean á vett
vang, er það merki þess
að þau æskja ekki aðeins
farsællar lausnar heldur
og þeirrar, sem hentar
þeim hezt.
Averell Hiirriman er ein-
mitt dæmi um svona persónu.
Hafi manninum í Hvíta hús
inu fundizt vandamálin orðjn
full mörg full víða, hefur
Harrimiain gjarnan farið á
stúfana. Hann hefur verið
sendur hingað og þangað þegar
friðnum hefur verið ógnað
eða koma hefur þurft friði á,
— til landanna fyrir hotni
Miðjarðarhafs, til Santa Dom
ingo, til Kong o. sv. frv. o.
sv. frv. Hann hefur sannar
lega verið virkur taflmaður
í refskák alþjóðlegra stjórn-
mála. Manni hefði svo sem
ekki komið það á óvart, þó
að það hefði orðið Harriman
sem drýgstan þátt hefði
reynzt eiga í því að koma á
Varanlegum friði í Vietnam.
Hann hafði þegar setið að
samningaborði í París um
átta mánaða skeið og vonjr
stóðu til, að hann settist nú
að því aftur. Raunin hefur nú
orðið á annan veg, svo sem
flestum mun kunnugt. Hinar
raunverulegu framhaldandi
friðarviðræður eru þó enn
ekki hafnar að heitið geti,
enda er Harriman þar hvergi
nálægur lengur. En það segjr
ekki svo lítið um Averell
Harriman, að það skuli ein
m_tt hafa verið hann, sem
öðrum andstæðingum fremur
hafði áunnið sér traust og til
trú formanns samninganefnd
ar Norður-Vietnam. Og að
margra hyggju var það líka
ein hinna fáu forsendna fyrir
því, að samningar tækjust. En
nú hefur Nixon, hinn nýi for
seti Bandaríkjanna, skipað
annan mann í hans stað og
kallað Harriman heim. Hinn
nýi formaður samninganefnd
ar Bandaríkjamanna á París
arfundunum er Henry Cahot
Lodge, valinkunnur maður
sem varla fyllir þó skarð
Harrimans nema að litlu leyti.
Á sama hátt og Harriman
hefur Cabot Lodge oft og iðu
lega skipt um skoðanir á al
þjóðlegum vandamálum.
Snjall samningamaður verður
líka að vera gæddur vissum
sveigjanleik. Þar að auki hef
ur Cabot Lodge verið ófe'm
inn við að játa það opinber
lega, þegar honum hafa orðið
augljós mistök sín. En segja
má, að sjálfsgagnrýni sé samn
i'ngsmanni einnig nauðsyn-
leg.
Henry Cabot Lodge fædd-
ist til svolítið kyndugra kring
umstæðna. Hann var nefni-
lega fæddur inn í tvær að
af þremur tignustu, virðuleg
ustu, áhrifaríkustu en þó að
ýmsu leyti einangruðustu
fjölskyldur í Boston. Fjöl-
skyldurnar þrjár voru „Ca-
bottarnir“, „Lodgarnir" og
,.Lovellarnir“. Henry Cabot
Lodge var semsé í ætt við
tvo þrlðju hluta aðalsins------
og svo sannarlega mátti nú
minna gagn gera. Því fvlgdi
semsé ekki sælan ein heldur
og ýmis konar erfiðleikar,
e ns og nærri má geta. Til
dæmis er þess getið í göm'um
gamanbrag um Bostonarbúa,
að „Lovellarnir“ tali aðeins
við „Cabottana“, ,Cabottarn-
ir‘ bara við Drott'.n almáttug
an. Það hlýtur að hafa verið
annað en gaman að semja sig
að svo ströngum siðareglum.
Segja má meðnokkrum sanni
að Henry Cabot Lodge sé
runníjia upp úr stjórnmála-
legurn jarðvegi. Afi hans
hafði átt sæti í öldungade'ld
áratugi. Og fjölskydan hai'ði
Bandaríkjaþings rúma þrjá
haft sex öldungadeildarþing-
mönnum á að skipa í tímanna
rás. Það var því ekki óeðli-
legt að hinn ungi Henrv tæki
snemma að gefa gaum að
stjórnmálum. Að loknu námi
í Harvard háskólanum gerð-
ist hann stjórnmálafréttarit-
ari New York Herald Trib-
une, þar sem hann lét utan-
rík'smál einnig til sín taka.
Þetta var þó eitt af því, sern
hann átti eftir að sjá eftir.
Eiginlegur stjórnmálafer-
ill Henry Cahot Lodge hófst
árið 1932, þegar hann var val
inn til setu í Fulltrúadeild
Bandaríkjaþings, eftir átta
ára starf sem blaðamaður. Ár
Cabot Lodge
ið 1936 var hann svo kjörinn
í öldungadeildina, þá aðeins
34 ára gamall, og endurkjör-
inn áþð 1942, eftir að hafa
fengið neitun á umsókn sinni
um að verða tekinn í herinn.
Árið 1944 var honum þó veitt
innganga í Bandaríkjaher, og
var það í fyrsta skipti síðan
í Borgarastyrjöldinni, að öld
ungadeildiarþingmanni var
gefið eftir umboð sitt til að
ganga í herþjónustu. Cabot
Lodge stóð sig vel í hernum
og vann sig fljótt upp í liðs-
foringjatign. Árið 1946 var
hann svo enn kjörinn í öld-
ungadeild Bandaríkjaþings,
en þingsætl sínu tapaði hann
sex árum síðar til ungs og upp
rennandi stjórnmálamar.ns,
Johns F. Kennedy, er síðar
varð forseti Bandaríkjanna.
Pólitísk þróun Cabot Lodge
er þó miklu áhugaverðari en
persónulegur frami hans. Fyr
ir heimstyrjöldina síðari var
hann ákveðinn einangrunar-
sinni, sem meðal annars sést
á blaðaigreinum hans frá
þeim tíma. Cabot Lodge fór
ekki dult með þá skoðun síria.
að-Bandaríkjunum kæmi ekk
ert v.ð, hvað fram færi í Ev-
rópu, og ætti sem minnst að
skipta sér af því ófriðarbæli,
Og hann lagðist eindregið
gegn því, að Bandaríkin slök-
uðu nokkuð á hvað þá hyrfu
frá hlutleysisstefnu sinni. Eft
ir að heimstyrjöldin síðari
brauzt út, barðist hann me.ra
að segja gegn því, að Banda
ríkjamenn legðu Bretum lið.
En heimstyrjöldin varð til
þess að Cabot Lodge — eins
og svo margir laðria- — skípti
um skoðun varðandi Ameríku
og umheiminn. Stríðshetja
Lodge var Eisenhower og það
var sá fyrrnefndi sem átti
uppástunguna að forsetafram
boð. Eisenhowers í fylljngu
tímar.s. Og þegar hersht'fð-
inginn lét til skarar skríða-í
kosningabaráttunni, var það
Henry Cabot Lodge, sem stýrði
áróðursherferðinni. Cabot
Lodge var svo gerður að am
bassador Bandaríkjanna hja
Same nuðu þjóðunum og full
trúi í ríkisstjóminni þegar
' sigur Eisenhowers var orðinn
að veruleika og hann sjálfur
setztur í forsetastól.
Cabot Lodge var um þessar
mundir — eins og svo marglr
aðrir — undir sterkum áhrif
um af kalda stríðinu. Og hann
notaði aðstöðu sína hjá SÞ til
að sýna Sovétríkjunum í tvo
heimana þegar svo bar undir.
Og reyndar var það ekki allt
í samræmi við ströngustu
siðareglur utanríkisvioskipt
anna. Um átta ána skeið var
hann ambassador Bandaríkj-
anna hjá SÞ og með árunum
óx trú hans jafnt og þétt á
hlutverki samtakanna sem
friðarafla í heiminum. Svo
fór líka um síðir, að Cabot
Lodge var orðinn þar með
vinsælli mönnum og átti góð
samsklpti við sovézku full-
trúana. Sameinuðu þjóðirn-
ar höfðu eignazt tryggan vin
og trúan stuðningsmann, þar
sem hann var.
Henry Cabot Lodge bauð
sig fram sem varaforsetaefui
í bandarísku forsetakosning-
unum ár:ð 1960. og Gallup-
Samningaborðið, sem loks var samþykkt.