Dagur - 28.05.1921, Page 1

DAGUR
kemur út á hverjum laugard.
Kostar kr. 8.00 árgangurinn.
Ojalddagi fyrir 1. ágúst.
IV. ár.
AFOREIÐSLAN
er hjá Jóni I>. í>ór,
Norðurgötu 3. Talsími 112.
Innheimtuna annast ritstjórinn.
Akureyri, 28; maí 1921.
22. blað.
Um verkamál.
Samkviemt áður sðgöu, er stefn-
an nú sem stendur sú, aö því n*r
öU fólksfjölgunin i landinu iendir f
7 kaupstööum landsins. Landbún-
aöurinn hangir því sem nxst á
sðmu hor-riminni. Jafnvel hefir fólki
fiekkað f 10 af sýslum landsins á
siöustu Uu árum. Túngrsösla stend-
ur því sem næst í stað á síðustu
árum og minna geit af þesskonar
jarðabótum, en var um eitt skeiö.
Það mun vera hægt aö benda á, aö
búfénaður manna sé afuröameiri en
áöur hefir veriö. Prátt fyrir þaö,
framfieyta sveitirnar ekki fieira fólki
heima á jöröunum, en var fyrir tlu
árum.
Aftur á móti viröast bairnir hafa
tekiö framförum og aukiö atvinnu-
greinar sfnar, eftir fólksfjðlguninni
aö dæma. Þessu mun þó ekki vera
þannig háttaö. Aöstreymi fólks til
bæjanna, sem hófst með umbylting-
um þeim, sem uröu á rekstri sjáv-
arútvegarins, hefir haldiö áfram,
enda þótt sjávarútveginum hafi
hnignað alimikiö nú á siðustu ár-
um, hér norðan lands.
Tðkum Akureyri til dæmis. Siöan
1910 hefir fólkinu fjölgað um rúm-
lega hálft sjötta hundraö. Á sama
tima hefir sjávarútvegi hér á Akur-
eyri stórhnignað, einkum sfðan 1917
aö sildarsöltunarstöövar færöust héö-
an burtu. Sföustu árin hafa vcrið
ólfkt lakari atvinnuár, en árin 1910
og þar á eftir. Pó heldur fóikinu
áfram að fjölga; Af hagskýrslunum
að dæma, hefir fólki íjölgað hér s.l.
ár um 375 manns. En manntaliö
1919 hlýtur aö vera eitthvaö bogiö.
Svona mikil mannfjölgun í þessum
bæ á einu ári, er ekki hugsanleg,
þó gera megi ráö fyrir, aö fjölgað
hafi fóiki hér á árinu.
Pegar á þaö er iitiö, aö sjávar-
útvegi hefir hnignaö, en fólki fjöig-
aö jafnt og þétt i sama tfrna, væri
rétt að álykta, aö eitthvaö annaö
drægi fólk hingaö. Pá væri rétt aö
áiykta svo, aö auknar atvinnugrein-
ar og aukin vetrarvinna fytir fólk,
muni vaida þessu. Paö eitt væri
eOliieg ástæöa fyrir fólksstraumi {
bæinn. En nú er ööru nær, en að
á þetta veröi bent. Ðærinn hefir ekki
tekið neinutn framförum f þessu
efni á nefndu tfmabiii. Hér er bók-
staflega engin stofnun eöa vcrklegt
fyrirtæki, sem veitir fótki atvinnu á
vetrum, nema verksmiöjan Oefjun,
sem starfaö hefir hér f mörg ár.
Hér er því um alvarlegt öfug-
streymi aö ræöa, sem er orsakaö af
ýmiskonar óheiibrigði i þjóðskipu-
iaginu, og öfgafulium stefnum, sem
áður hefir veriö bent á í þessum
greinum. Sannleikurinn er sá, aö
fjöldi fólks streymir f bæinn, til
þesa aö dvelja hér vetrarlangt. En
lifnaðarhættir þess og framferði verö-
ur stórum kostnaöarmeira í bæjum
en í sveitum, sem von er. Þaö er
þvf ekki aö undra, þótt fólkiö þurfi
aö hafa hátt kwp yfir sutnarrnán-
uöina, til pess aö framfleyta sér á yfir
meiri hluta ársins iöjulítiö f bæjum.
Allir vita, sem reynt hafa hvort-
tveggja, sveitalíf og bæja, nú á tim-
um, aö stórum meira gengur í súg-
inn f bæjunum f margskonar eyðslu.
Peningar manna veröa lausari fyrir.
Hér skai til dæmis bent á fjármuni
þá, sem almenningur hér á Akur-
eyri Jætur úti fyrir skemtanir. S. 1.
ár voru haldnar hér f Samkotnu-
húsinu 66 opinbcrar skemtanir. Ef
gert er rá^ fyrir aö þessar skemt-
anir hafi sótt til jafnaöar 225 manns
og aðgangseyrir hafi verið til jafn-
aöar kr. 1.75 fyrir manninn, verða
þaö 66x225xkr. 1.75 «= 25.987.52
kr. Viö skulum kalla það 25 þús.
kr. í sambandi við þcssar samkom-
ur eru seldar veitingar. Selst mis-
jafnlega mikiö, en á dansieikjum
og slfkum samkomum hlýtur þaö
að vera mikið, enda stundum veizlu-
fagnaöur og þegar hver vindill er
seidur um 40 aura, ölflaskan um
Og yfir krónu og kaffibollinn kr.
1.50,dregur þaö sig saman. Pað mun
þvi ekki fjarri aö áætla, aö þessi
upphæö nemi rúmum 100 kr. til
jafnaöar á hverri samkomu eða um
7 þús. kr. I aögangseyri að kvik-
myndasýningum hafa bæjarbúar
goldiö 10 þús. kr. samkvæmt um-
sögn forstööumanns kvikmynda-
hússins. Er þaö 2 þús. minna en
árið áður. Böll i Bio og aörar sam-
komur i því húsi, svo sem sam-
komur Ingimundar og Siggu, mun
mega áætla um 3 þús. kr. Þetta
veröa þá alls um 45 þús. kr. Nú
er þess aö gæta, að samkomur hafa
aö nokkru verið sóttar af utanbæjar-
mönnum, en aftur á móti er hér
ekki tekiö til greina, aö af sam-
komunum stafar margskonar eyösla,
svo sem allir ballkjólarnir og ball-
skórnir, sem mun draga sig saman
f stórar upphæöir, auk þess tíma-
eyöslan, ef gert væri ráö fyrir, að
tíminn væri nokkurs viröi o. s. frv.
Hér er mejr verið aö benda á
hvernig peningar dragast úr hönd-
um manna f bæjum, en að veriö
sé aö átelja fólk. Miklu af þessum
Priöjudaginn 17. maí andaöist i heimili okkar konan mfn elskuieg
Aðalbjörg Tryggvadóttir.
Þetta tilkynnist vinum og vandamðnnum.
Ytra-Laugalandi 18. mai 1921.
/óhannes Helgason.
peningum er variö tii Ifknarstarf-
semi og til eflingar góöum félags-
skap, en miklu og meiri hluta tii
einskis þarfa ölium almenningi.
En þessar 45 þús. kr. eru 18 kr.
á hvert nef f bænum og yfir 80 kr.
á hvert fjölskylduheimili til jafnað-
ar. Eyösla þessi er auðvitað ákaf-
Iega misjöfn hjá einstaklingunum.
Hjá einstökum gálausum og hvarfl-
andi. einstaklingum mun hún nema
tugum króna. Og þá einna helzt
hjá þeim einstaklingum, sem fara á
mis viö þá lífsánægju, sem heimili,
átthagatrygö og atvinna veitir.
Pó mönnum kunni aö þykja þetta
vera út úr dúr, bendir þaö eigi aö
sföur i áttina tii þeirrar ógengdar
og öfugstreymis, sem iifnaöarhættir
fólks stefna að. Bæirnir leggja ýmis-
konar tálsnörur fyrir það fólk, sem
hvarflar heimiiisiaust um landið og
þangað fellur fólksstraumurinn án
þess aö tii þess liggi nein heilbrigö
og skynsamleg ástæöa frá sjónar-
miöi þjóöarhagsmunanna.
Pjóöin veröur aö snúa huga sin-
um aö þvf, aö kippa þessum mál-
um f betra horf. Fólk þarf aö eign-
ast fleiri heimili i sveitum og tneiri
atvinnu i bæjum. Á þann hátt einn
stefnir til blómgunar atvinnuveg-
anna og aimennrar hagsxldar.
Skíðagöngumót
í HúsavíK-
í Degi 26. raars s. i. var getið
skfðamóts, sem eg hafði stofnað til.
Af því menn gætu fmyndað sér, af
greininni, að þetta mót hefði verið
fullkomnara en það var, vildi eg geta
þessa;
Mótið var mjög illa undirbúið og á
eg einn sök í þvf, en sá illi undir-
búningur stafaði mikið af þvf, að svo
hefir viðrað hér á Húsavík f vetur,
að varla hefir verið mögulegt, að
segja íyrir um hvernig veður mundi
verða næsta dag og af þvf mótið
varð að haldast einhvern »frfdag< þá
var erfitt, að ákveða mótið fýrirfram.
Þennan sunnudag, aem mótið var
haldið, leit út fyrir, um morguninn,
að verða mundi dágott akiðafæri og
afréði eg þvf, að hafa mótið þann
dag, þó eg hefði ekki undirbúið neitt
til þeis. Það var þvf nokkur fijót-
færnisbragur á öllu saman. Þó má
segja, að brekkuraunin hafi farið nokk-
uð vel fram og þar komið nokkuð
greiniiega f ijós geta hvers þátttakenda.
En öðru máli var að gcgna með
gönguna. Hún var ómynd og var það
sérstaklega vegna þess, hve áliðið
dags var þá orðið og ekki tfmi til,
að Iáta þátttakendur ganga langt.
Þrátt fyrir þetta hcfir mótið gildi, auk
þess sem ljósara er, hvernig næsta
móti skuli hagað.
Mér þótti vænt um að ajá, að skfða-
mót hefir einnig verið haldið á Akur-
eyri fyrir Eyjafjarðarsýslu ? Við Norð-
lendingar ættum að stuðla að þvf, að
aukinn verði íhugi manna fyrir ikíðt-
fþróttinni. Að henni er skemtun,
hoilsubót og afarmikið gagn. Hefir
kunnátta á skfðum eflaust oft bjargað
lffi menna. Það er vanvirða hve lftiS
menn nota skfði hér á landi. Næst
þegar U. M. F. A. stofnar til skíða-
móts, ætti það að veita drcngjum
verðlaun og þannig stuðla að því
að næsta kynslóð verði fremri í skfða
fþróttinni en þær, sem á undan eru
farnar.
Páll Einarsson.
Deilan um kolanámur
Bretlands.
1.
Bráðabirgðaakipun aú, aem gerð var
á deilunni s. 1. haust var útrunnin (
lok marzmánaðar. Málinu var ekki
með henni ráðið til lykta, heldur af
illri og bráðri nauðsyn gengið inn á
aamkomulagaatriði, til þess að kaupa
frið í bili og slá deilunni á frest.
Kröfu verkamanna um rfkisrekstur
námanna var þá bægt frá f bráðina,
með þvf að ganga að kaupkröfum
þeirra. En á aðra hönd var kaupið