Dagur - 22.10.1921, Blaðsíða 2

166
DAGUR
42. tbl.
>
ekki óþekt, Yfirleitt er jarðvegurinn
mjög að ganga úr sér á því svæði.
Vestur-fylkin hin Saskafc.hewan og Al-
berta eru yngri nýbygðir og jarðveg-
urinn býr þar enn að fyrningum sín-
um, en lætur fljótt á sjá. Nyrsta og
vestasta bygðalagið austan Klettafjalla
Peace-River dalurinn er enn ekki full-
numinn.
Það er nú orðið alsiða í Vestur-
fylkjunum að »hvíla landið*, sem svo'
er kallað. Einhver hluti af þvf er lát-
inn ósáinn árlega og þannig stilt til,
að alt landið sé »hvflt« eitt ár af fjór-
um. Þessi miskunsemi kemur ekki til af
góðu, Annað tjáir ekki. Hið »hvílda«
land verður þegar í vorgróindum þak-
ið illgresi allskonar. Þegar það hefir
náð miklum vexti, en þó ekki fræ-
bærum, er það plægt ofan í moldina.
Þannig vinnur jarðvegurinn nokkuð af
töpuðum gróðurefnum. Þessi aðferð
að auðga jarðveginn er sennilega sú
dýrasta, sem hugsast getur. Landið
stendur afurðalaust fjórða hvert ár og
auk þess er mikil vinna lögð f að
verjast því, að illgresið felli fræ. Þarf
jafnvel að tvíplægja landið ef trygt á
að vera. Væri f þess stað borið á
landið árlega, færi engin vinna til ó-
nýtis og líkur eru til, að landið
mundi skila uppskeru, sem meiru næmi
en kostnaði öllum.
Þess er raunar ekki að vænta, að
bændurnir kaupi áburð eða leggi í
sérstakan kostnað, tii þess að rækta
landið eða bera á það, þar sem þeir
nota ekki þann áburð, sem til felst á
þeirra eigin heimilum. Það mun enn
vera sjaldgæft að allur slíkur áburð-
ur sé notaður. Á mörgum bændabýl-
um eru um 30—40 stórgripir f fjósi.
Eins og nærri má geta felst því til
mjög mikið af áburði. Honum er
sumstaðar ekið úr fjósunum og dreyft
yfir akrana, en þykir ekki vera góður
alveg nýr, vegna þess að hann geym-
ir ógrynni af illgresisfræi, þar sem
hálmurinn er bæði gefin skepnunum
og borinn f básana. Tryggara þykir
því, að láta áburðinn kasast f baug.
En útkoman verður sú, að þeir haug-
ar eru því nær alstaðar brendir í rán-
yrkjuhéruðunum. Dæmi eru til þess,
að bændur hafa látið sér hugkvæmast
það snjallræði að aka áburðinum út á
ísinn á einhverri tjörninni á veturna,
þar sem hann sekkur á vorin og koma
honum þannig úr augsýn, en ekki hefir
það tiltæki þótt bæta þefinn, þegar
afrenslislausar tjarnirnar dragúldna f
sumarhitunum.
Ekki þarf að orðlengja um það, að
þessir búskaparhættir bera vott um
afskaplega skammsýni og menningar-
skort. Rányrkjubóndinn stendur á svip-
uðu þroskastigi og horfellisbóndinn
hér heima á íslandi, sem fellir meira
og minna á hverju vori og flosnar
síðan upp þegar fénaðurinn er ger-
fallinn.
Eg átti eitt sinn tal við ungan
Vestur-Islending og var hann að fræð-
ast af mér um búskaparhætti. hér
heima. Honum blöskraði, þegar eg
sagði honum, að frá því snemma í júlí
og fram á haust væru menn að heyja.
Honum þótti það ómannlega að verið.
Raunar fann eg á tali mannsins og
lét f>ess getið, að hann ætti eftir að
gera sér grein fyrir þvf, hver munur
væri á akuryrkjulandi og kvikfjárrækt-
arlandi. Og enn sfður væri honum
ljóst hver raunur væri á búskaparskil-
yrðum hér heima og vestra. En þess-
um unga manni mátti vel blöskra
vinnubrögð okkar og búskaparlag.
Okkur er, því betur, farið að blöskra
það sjálfum að ýmsu leyti. En þó
stöndum við Vestur-íslendingum fram-
ar í jarðyrkju, þrátt fyrir alt. Við
stritum við mykjuhaugana og stiflurn-
*
ar á vorin meðan þeir brenna áburð-
inn og hálminn á ökrunum.
Eitt sinn átti eg tal við mann einn
austan úr Ontirio-fyiki, þar sem bygð-
in er eldri, búlöndin smærri en betur
ræktuð. Honum ógnaði búskaparlagið
f Manitoba. Hann lét þess getið, að
bændur austur þar hagnýttu áburðinn
af fremsta megni. í stað þess að
brenna bálminn á ökrunum, ækju þeir
áburðinum úr fjósinu ofan á hálm-
dyngjurnar og létu alt rotna. Auk
þess keyptu þeir mjög mikið af áburði
úr borgunum háu verði. Vestur-fylkja-
búar eiga eftir að komast að raun um
þann sannleika, að þeir geta ekki rofið
það lögmál, sem jarðargróðurinn lýtur.
Jörðin er ekki gróðrarnáma, hún er
llfræn og við verðum að breyta við
hana eins og okkur ber að breyta
við mæður okkar.
Eins og gefur að skilja, krefst rán-
yrkjan mikils landrýmis. Það er ó-
hemju flæmi sem sumir bændur f
Vestur-fylkjunum hafa undir. Það er
líka stórkostleg vinna sem þarf, til
þess að plægja, herfa, sá, slá og
þreskja og árangurinn er þvf miður
oft ekki f samsvörun við fyrirhöfnina.
En bót í máli er það, að verkbrögð-
in eru engin skussatök. Verður f næstu
köflum lýst verkbrögðum bænda.
Símskeyti.
Reykjavík, 21. okt.
Skotfélag Reykjavíkur nýstofn-
að. Félagsmenn eru um 80. Fé-
lagið heldur fyrst um sinn skot-
æfingar í Iðnó. Axel Tulinius
er æfingastjóri. — Motorbátur-
inn Daði úr Reykjavík hefir
farist með prem mönnum. —
Fálkinn tók tvo erlenda botn-
vörpunga austan við land og
voru sektir beggja til samans
30 pús. kr. — Guðm. Hannes-
Son settur landlæknir til 6 mán-
aða. Látið í veðri vaka, að
Guðm. Björnsson fái pessa
lausn með fullum launum, til
pess að undirbúa berklamálið.—
Útgerðarmenn í Reykjavík vilja
Iækka kaup sjómanna um helm-
ing, en sjómenn telja sér ókleift
að ganga að pví. — Ásgeir
Sigurðsson vísikonsúll Breta hefir
verið skipaður brezkur konsúll,
launalaus en sæmdur heiðurs-
merki*
Gífurlegt atvinnuleysi í öllum
iðnaðarlöndum. Norðmenn veita
yfir 20 milljónir kr., til að bæta
úr neyðinni. Bandaríkjamenn
veita 500 milljónir dollara í sama
augnamiði. — Dómur Rjóða-
bandalagsins í Slesíumálinu hefir
gengið Frökkum í vil. Þjóð-
verjar una illa sínum hlut. —
Brezka stjórnin vill lána iðn-
rekendum Í2 milljónir punda
til að hjálpa erlendum kaup-
endum brezkra vara til að standa
í skilum. — Rússar stofna nýjan
landbúnaðarbanka í Moskva.
Stofnfé 2000 milljónir rúbla. —
Grikkir halda undan fyrir Tyrkj-
um munu nú vera fúsari til
sátta. — Kosningaréttur í Belgíu
er rýmkaður. Viðurkent jafnrétti
karla og kvenna. — Tekjuhalli
á fjárlögum Dana er áætlaður
110 milljónir. — Heimsblaðið
Times skýrir svo frá, að toll-
tekjur íslands séu veðsettar.
Morgunblaðið lítur öðruvísi á.
Akureyri.
Stiílan. íslendingi reiknast svo til,
að bærinn hafi tapað 12,000 kr. við
það að byggja stffluna f sumar. Helm-
ing þeirrar upphæðar f háum vinnu-
launum, hinn f vöxtum. Þó vsxta-
reikningurinn sé allhæpinn, skal ekki
deila um upphæðirnar. Hitt er meira
að útreikningurinn er á falsi bygður.
Samkvæmt umsögn verkfræðingsins
hefði þess ekki verið neinn kostur,
vegna vorvaxta árinnar, að byggja
stffluna svo snemma sumars, að hún
yrði nothæf sama ár. Það er broslegt
að heyra blaðið tala um skaða, sem
bærinn lfði við fyrningu þessa mann-
virkis, einmitt þann tfma, sem stfflan
er að harðna og verða nothæf. Hjá
þvf varð ekki komist að skifta verkinu.
Allir útreikningar blaðsins á skaða,
sem af þessu »flani« leiði, eru því
falskir.
Hvenær skyldi þetta svo kallaða
bæjarblað, sem íslendingur kallaði sig
um s. I. áramót, leggja nokkuð gott
til nokkurs máls, er bæinn snertir?
Hvisast hefir að stjórnin hafi í
hyggju að leggja fyrir næsta þing
verulegar breytingar á bannlögunum,
og muni hún hafa loks komið auga á
»kabinet-spursmál,« þar sem er rýmk-
un bannlaganna eftir spánskum kröfum.
Spurull f íslendingi leggur nokkrar
spurningar fyrir ritstj. Dags og vill
að þeim sé svarað vífilengjulaust. Hann
spyr um hvers vegna S. í. S. fylgi
ekki stefnuskrá Alþjóðasambands sam-
vinnufélaga og forðist politfskar deilur
og öll afskifti af verkamannadeilum
og af trúmálum. Eg veit ekki betur
en að Sambandið forðist þetta alt. í
gerðabókum Samb. mun ekki finnast
neinn stafur um trúmál né verkamál
né um politik nema að því leyti sem
viðskiftamá), hagsmunir og réttur sam-
vinnufélaganna verða altaf deiluatriði
og f eðli sínu politfsk deiluatriði. Allir
munu sjá, að það er ósanngjörn krafa
á hendur Sambandinu að það láti sig
engu skifta viðskiftamál né á hverju
veltur fyrir félögunum þar sem réttur
þeirra og kröfur þjóðfélagsins verða
ágreiningsefni.
Þá spyr hann hver munur sé á fs-
lenzkum samvinnufélögum og útiendum.
Mér vitanlega er grundvallarmunurinn
enginn en skipulagsatriðin geta verið
breytileg eftir staðháttum. Hann tekur
þýzku félögin til samanburðar og segir
að þau séu skattskyld á sama hátt
og gróðafélög. Hvers vegna seilist
maðurinn yfir þau dæmi, sem nær
liggja, til Þýzkalands, úr því hann
vill að sér sé svarað vifilengjulaust ?
Pví tekur hanti ekki dönsku félögin
til samanburðar, sem búa við langtum
betri skattakosti en þau íslenzku ? Allir
vita, nema máske þessi maður, að
skattaálögur Þjóðverja eru ekki sam-
bærilegar við neitt annað eins og
3tendur og liggja til þess orsakir sem
eru mönnum jafn kunnar. Að Þjóð-
verjar leggja þunga skatta á samvinnu-
íélög, er því hæpin sönnun fyrir því,
að þau séu talin gróðafélög, eins og
»SpuruIl« fullyrðir.
Þessar spurningar eru ekki þannig
vaxnar, að »Spurull« geti krafist þess
að fá vífilengjulaus svör, þar sem
hann gengur fram hjá þeim dæmum,
sem gerast f þessu efni f nágranna-
löndunum en seilist til Þýzkalands.
Spurningarnar bera á sér merki þess
að vera frá manni, sem hefir tamið
sér það að fara með hinar og aðrar
staðlausar fullyrðingar og draga svo
út af þeim fráleitar ályktanir. Og það
vill svo til að margir þykjast geta
ráðið í hver fyrirspyrjandin sé einmitt
vegna þessara einkenna.
Taflfélag bæjarins heldur fundi
sfna á hverjum mánudegi og fimtu-
degi f Litla sal Samkomuhúsins.
Brúin á Eyjafjarðará. Nú er talið
f ráði að hafiat verði handa um bygg-
ingu brúarinnar. Landsverkfræðingur-
inn kom hingað norður f f. m. til
þess að undirbúa undirbúninginn. í
ráði er að leggja brúna yfir Hólmana.
Heyrst hafa raddir um það, að fremur
bæri að byggja garð yfir Leiruna
heldur en að rffa sundur engi manna
með upphleyptum garði þvert ýfir
Hólmana. Því er haldið fram að garð-
urinn geti orðið biú, að hann verji
höfnina fyrir framburði árinnar og að
hann í þriðja lagi komi til leiðar
engjaauka sem næmi mörgum hundruð-
um dagslátta. Óneitanlega á garður-
inn að geta orðið að meiri notum en
brúin samkvæmt þessu. En svo mikil
er deyfðin, að ekki bólar á neinni
viðleitni til þess að rannsaka þetta
mál.
Landhelgisbrof. Á mánudagsmorg-
uninn var kom varðskipið Islands Falk
inn hingað með enskan togara Norman
frá Hull. Hafði varðskipið legið hér
á höfninni dáginn áður en fór út um
nóttina, til þess að ná f þenna togara
að tilvfsun sýslumannsins f Þingeyjar-
sýslu. Norman hafði undanfarna daga