Dagur - 12.11.1921, Blaðsíða 2

178
DAGUR
45. tbl.
Skipulagsbreyting þessi þatf að
grundvallast á ítarlegu landshags-
fræðilegu kerfi, sem yrði bygt og
borið uppi af einstaklingunum neðan
frá. Trúnaðarmenn hverrar atvinnu-
stéttar fyrir sig safni skýrslum og
gögnum ti! stuðnings málaleitunum
og kröfum er Ieggist undir úrskurð
miðstjórnarinnar,—verkamálaráðsins.
Verkamálaráðið sé skipað fulltrúum
allra ogstarfi í sambandi við hag-
stofu ríkisins.
Verkamálaráðið úrskurði hvað
skuli vera fullnaðarkaupgjald árlega.
Pað kveði á um tillög atvinnuveg-
anna og einstaklinganna í varasjóð-
inn. Það Ieiti að og hryndi í fram-
kvæmd atvinnubótum.
Æskilegt væri að bygging þessi
væri öli gerð neðan frá, en að form-
in hlytu iöggildingu ríkisvaldsins.
Skal svo ekki fjölyrt um þetta
mál meira að sinni. Hugmyndinni
er slegið fram til álits og umhugs-
unar. Hún er tilraun í þá átt að
finna þjóðskipulaginu það form, sem
bezt samþýðist almennum þroska.
Eigingirnin er enn aðalaflgjafi ein
staklinganna. Henni er með þessu
ekki afneitað, en henni eru reistar
skorður á takmörkunum, sem marka
svið einstaklingsréttarins til þess að
njóta síns framtaks og sinnar atorku.
Yfirtroðslur einstaklinga og stétta
geta ekki átt sér stað. Oegn þeirri
skyldukvöö, sem á alla legst, að sjá
alþjóð borgið eru hverjutn trygð
lífvænleg kjör, meðan land þetta
getur veitt atorkusamri þjóð lifs-
uppeldi.
Veturnæfur•
Hve hreimur brimsins hækkar nú
við strendur,
svo hljóminn leggur inní dalaþögn,
og snjóinn breiða yfir allar lendur
þau önuglyndu skýja og sævarmögn.
í gær ég heyrði á döpru Ijóði lóu,»
að Ieggja myndi á vötnin bláhvít þök.
Og upp úr hafi dökka mekki dró’u
þau drungaöfl, sem þrengja hverja
vök.
í fjarðarmynni, á faldi hverrar öldu
er fylking ein með kyngiseyrða brún,
sem byrstir sig og ber á hvíta skjðldu
og blæs í Iúöur, dregur fána að hún.
En eigi skyldi oss él á hausti hryggja,
né hugann beygja undir stormsins
vönd,
því út í fjarska álfu vorrar liggja
í ösku og rústum þau hin góðu lönd.
Og hollast mun á heilum sér að taka
þó harðni raun á flæðiskerja strönd,
á arni kveikja, á vaðberginu vaka,
og vonum stefna í sumardægra lönd.
Úr landi fölvu og ljósi sneyddum
degi
er Ieiðin opin þeim $em fleygur er.
Og það veit lóa er langa hættuvegi
með litla sumarkaupið héðan fer.
G. F.
Símskeyti.
Reykjavík, 11. nóv.
Bandamenn heimta að Litla
bandalagið dreifi her sínam.
Fullyrt er að Karl keisari
muni verða fluttur til Madeira
og hafður þar í varðhaldi.
Heimsblaðið Times fullyrðir
að Frakkar muni gera Þýzka-
land gjaldprota ef það geti ekki
greitt umsamdar skaðabóta-
greiðslur í janúar. Verður þá
nefnd frá Bandamönnum látin
stjórna fjármálum Iandsins.
Lloyd George fer ekki á frið-
arfundinn í Washington.
Samningar halda áfram með
Bretum og írum.
Spánverjar heimta af Norð-
mönnum, ef samningar eigi að
takast um toll á fiski, að þeir
flytji inn 500 þús. lítra af sterk-
um vínum frá Spáni árlega og
að ef ríkiseinkasala verði, þá
séu útsölustaðir hafðir sem víð-
ast. Ennfremur að Iéttu vínin
megi blanda með spiritus, til
að gera þau sterkari. Enn óvíst
hverju Norðmenn svara.
S^mkomulag hefir komist á
um kaupgjald á togurunum.
Peir fara bráðum til veiða.
Búist við að þeir kaupmenn,
sem standa að Vísi, muni bjóða
Svein Björnsson fram við næsta
Iandskjör.
Mikið umtal í Reykjavík um
hverjir hafi fengið þær 600 þús.
kr., sem stjórnin borgaði til
milliliða í sambandi við lán-
töku ríkisins. Gert ráð fyrir að
þingið heimti rannsókn í mál-
inu.
Finnur Jónsson og Guðm.
Thorsteinsson halda málverka-
sýningu í Rvík.
Frú Aðalbjörg Sigurðardóttir
heldur fyrirlestur um barna-
fræðsluaðferðirMarni Montessoni.
Hlutabréf Islandsbanka standa
í 55°/» í kauphöll Dana.
Nýlega hefir sannast að Pét-
ur Ottesen hefir í stjórnarskrár-
nefnd á Alþingi árið 1920
heimtað að „Iandráðamáls"-skil-
ríkin væru öll gefin út. Talið
víst að sú krafa verði endur-
nýjuð á næsta þingí.
Kaupmenn í Rvík gera sitt
ítrasta til að fá sérstakt gengi á
íslenzka krónu. Stjórnin hefir
enn ekki látið undan, en búist
við að svo verði fyrir þing.
Fréttaritari Dags.
9
Akureyri.
ísland kom á raánudaginn og fór
aftur á þriðjudag. Meðal farþega hingað
voru Kjarval málari, Vernharður Þor-
steinsson cand. phil., lagólfur Jónsson
blaðamaður ásamt heitmey, Guðra.
skáld Friðjónsson. Með sklprau tók
sér far til útlanda Ragnar Ólafsson
konsúll. Mun erindi hans vera meðal
annars f þarfir rafveitunnar.
Sirius kora á þriðjudag og fór
aftur á miðvikudagsraorgun.
Stefán Árnason heitir maður ætt-
aður úr-Svarfaðardal. Hann kom hingað
raeð Siriusi um daginn. Hann hefir
dvalið 3 síðastl. ár við landbúnaðar-
háskólann á Ási f Noregi og iagt
stund á tilraunir með grasrækt, kart-
öflurækt og fleira.
Rannsóknarrétfur. Það hefir kvis-
a:t frá sfðasta Verzlunarmannafélags-
fundi að þar hafi verið skipuð nefnd
færustu manna, til þess að rannsaka
Drg allan frá síðasta nýári og tfna
upp úr honum alt, sem blaðið hefir
sagt um kaupmenn á þessu tfmabili.
Sjálfsagt er að gera ráð fyrir að til-
gangurinn með þessu sé góður á
meðan ekki kemur annað f Ijós og
margs mætti geta sér til um hann.
Hugsanlegt er, að kaupmenn hafi
orðið gripnir af löngun, til þess að
þekkja sjálfa sig og hugsi sér að safna
öllum gögnum, sem hugsanlegt er, að
gætu stuðlað að þvf. Færi þá einkar-
vel á þvf, að þeir gæfu út óhlutdræga
sjálfslýsingu og sendu inn á hvert
heimili. Enginn sem les Llending ætti
að þurfa að efast um það, að þcir
beri hag almennings fyrir brjósti. Um
gáfnafarið verða frekar skiftar skoð-
anir. Hér er ef til vill eitthvað að
gerast sem sker úr um það.
Æskilegt væri að ritstj Dags gæti
fengið áreiðanlegar fregnir urn það,
hverjir hafa valist í nefndina, svo að
hann gæti greitt fyrir störfum hennar
með því að senda henni árganginn
og benda henni á helztu uromælinn,
pvf vitanlega er honum allra manna
kunnugast um, hvað f blaðinu stendur.
Korneínkasalan. Sfðasta þingvfs-
aði korneinkasölufrumvarpi stjórnar-
innar til umsagnar sýslunefnda og
bæjarstjórna Bæjarstjórn Akureyrar
hefir kosið neínd í málið og sú neínd
hefir klofnað. Meiri hlutinn, Erlingur
Friðjónsson og Ingimar Eydal, leggur
til, að bæjan.tjórnin mæli með korn-
einkasölunni. Þeir lögðu fram álit á
sfðasta bæjarstjórnarfundi. Minni hlut-
inn, Sveinn Sigurjónsson, leggur á
móti, en hafði sitt álit ekki tii. Var
því málinu frestað. Heyrst hefir að
von sé á »rökstuddum» mótmælum
frá kaupmönnum gegn frumvarpinu á
næsta fund bæjarstjórnar. Er Kklegt
að óstyrkur komi á margan bæjarfulltrúa
við þá frétt. Verður að likindum fróðlegt
og skemtilegt að hlýða á umræður
um málið.
Leiðréttlna- Afkáraleg prentvilla
slæddist inn í sfðasta blað af Degi.
í öðrum dálki fyrstu greinar stendur:
»Núverandi örðugleikar munu að lfk-
indum sanníæra hvern einasta kaup-
sýslumann um það að tortryggiagalau i
verzlun*—á auðvitað að vera *trygg■
ingalaus verzlun< o. s. írv.
Endaleysan.
Eins og menn muna tók Benjamín
á Yui-Tjörnum sér fyrir hendur að
verja kappann á Svalbarði. Vörn han3
hefir verið svipuð vörn annara of-
stækistrúarmanna, þegar þeir verja
sinn átrúnað. í 53. tbl. ísl. er klykt
út f miðjum klfðum. 14. kapitulinn
birtist þar og er um Jeið tilkynf, að
mikið sé eftir, en að meúa komi
ekki f tslendingi. Orsökin er vitan-
lega sú, að B. K. er búinn að koma
aðstandendum blaðsins og Birni Lfn-
dal f vandræði. Blaðinu væri stofnað
f hættu, ef áfram væri haldið og til-
finningar Björns Lfndal eru að Ifk-
indum svipaðar tilfinningum ærukærra
manna, þegar þeim er hælt langt
fram yfir það, sem þeir hafa verð-
skuldað.
En ritstj. ísl. hefir tekið að sér að
gefa út skýringuna á þvf, að endir-
inn komi ekki. Var honum trúandi til
að gera það á herfilegasta hátt, eink-
um ef hann nyti aðstoðar Júlfusar
bankastjóra eða annara svipsðra leið-
toga. Enda er skýringin fáheyrð.
Hann segir: »B. K. nennir eigi að
birta fleiri kafla af grein þessari f
íslendingi — að sinni.« Samkvæmt
þvf gefst höfundurinn sjálfur upp við
að birta áframhald og endir greinar
þeirrar, sem hann hefir skrifað. En
jafnframt er það tekið fram, að hann
gefist upp við að birta þetta í ís-
lendingi, en sé hiusvegar til með, að
halda áfram og birta það, sem eftir
er, f Degi! Alt er þetta frábærilega
lýgilegt. Þeim, sem hafa lesið eitt-
hvað af skrifi B. K„ dettur ekki f
hug að trúa þvf, að hann hafi gefist
upp; þvf sfður séð að sér. Blindtr
ofrúarmenn eru vanalega ófærir, til
*þc33 að átta sig. Auk þess hefir B.
K. ekki verið gefinn minsti snefill af
smekkvfsi. Ritstj. ísl. heldur ólfkleg-
ustu skýringunni á ioíti, þegar hann
er með yfirklóri að leitast við að
forða dreng-aumingunum frá þvf, að
verða eins hlægilegur og hann er
búinn að vinna til. En sú tilraun
mishepnast auðvitað og hann verður
að enn aumkunarverðari gjalti á rit-