Dagur - 19.11.1921, Blaðsíða 1

DAGUR
kemur út á hverjum laugard.
Kostar kr. 8.00 árgangurinn.
Gjaiddagi fyrir 1. ágúst.
AFGREIÐSLAN
er hjá Jóni I>. t>ór,
Norðurgötu 3. Talsími 112,
Innheimtuna annast ritstjdrinn.
Akureyri, 19. nóvember 1921.

46. blað.
E-L-D-F-Æ-R- A-V-E-R-Z-L-U-N.
Miklar birgðir af allskonar ofnum, elda-
vélum, þvoffapoffum, ofnrörum, rörþnjám,
eldheldum leir o. fl. þessh. ávalt fyrirliggj-
andi og selt meö verksmiðjuverði.
Panfanir afgreiddar úf um land.
Jón Stefánsson.
Talsími 94. ']&■ Akureyri.
Læknaskipunin
í Eyjafjarðarsýslu.
Svo er talið, að læknishérað með
14—18 hundruðum íbúa, sé hæfi-
iega stórt. Petta fer að nokkru
eftir víöáttu en minna þó en vænta
mætti. Reynslan sýnir að læknis er
mest vitjað af þeim, sem næstir búa,
en þeim mun meiri tími gengur, tii
þess að gegna erindum fjær, svo
það jafnar sig upp að nokkru.
Eyjafjarðarlæknishérað er bæði
víðáttumikið og þéttbýlt. í því er
annar stærsti bær Iandsins. íbúatal-
an er um 5000. Að fólksfjölda er
það á borð við 2—3 meðallæknis-
héruð. Þar á ofan bætist að í sam-
bandi við héraðið er eitt stærsta
sjúkrahús landsins, sem rúmar 35 —
40 sjúklinga og er í mesta iagi sótt
af sjúklingum víðsvegar að, einkum
þeim sem þurfa að vera undir hendi
skurðlæknis. Nú eigum við því láni
að fagna, að njóta hér eins af á-
gætustu skurðlæknum. Til hans sækja
því margir með geigvænlegustu
sjúkdóma og krefjast þeir sjúklingar
að öllum jafnaði mjög nákvæmrar
læknisumönnunar.
Að dómi lækna mun sjúkrahús
með 35 — 40 sjúklingum vera nægi-
Iegt starfssvið fyrir hvern mann með
góðu starfsþoli, en nú hagar hér
svo til, að spítalalækninum er þar
fyrir utan ætlaö að gegna læknis-
héraði meö 5 þúsundum íbúa. Hon-
um er ætlað að afkasta alt að fjög-
urra manna verki og rækja alt starf-
ið vel.
Allir sjá að þetta er mesta óvit
Einum manni er þetta starfgersam-
lega ofvaxið. Ef ekki vildi svo til
að meiri hluti þess veltist yfir á
aðra menn, sem þó ber engin skylda
til þess að gegna því, kæmi það
fljótt í ljós, hvar héraðslæknirinn,
sjúkrahúsið, Akureyrarbúar og hér-
aðsbúar væru staddir með einn mann
til að sinna allra þörfum. Þó hann
legði saman nótt og dag, hlyti starf-
ið að verða meira og minna van-
rækt.
Frá hiið héraðslæknisins skoðað
er þetta því í hæsta lagi ósanngjörn
og viðsjárverð niðurskipun opin-
berra starfa. Læknirinn á það sífelt
á hæltu, að fá upp í hendurnar það
starf, sem honum er ekki á neinn
hátt unt að inna af hendi,
Það sem hefir að undaförnu bjarg-
að í þessu efni, eru iæknar þeir,
sem hafa sezt að hér í bænum.
Vitaniega hafa þeir sezt hér að með
það fyrir augum, að stunda Iækning-
ar innan bæjar. Slíkar lækningar
einar gefa þeirn mönnum lífvæn-
Iegar tekjur, sem eru Iaunalausir úr
ríkissjóði, Á þessa menn hefir það
dæmst, að sinna þörfum almennings
út um sveitir sér í skaða, því sá
læknir, sem er jafnt á nótt og degi
kvaddur til ferðaiaga, getur ekki
stundað bæjarsjúklinga fremur en
sjúkrahúslæknirinn sína, svo í iagi
sé. Héraðs- og bæjarlækningar geta
ekki fariö saman r.ema að litlu leyti
og ferðalögin launalaus eru aigerlega
óviðunandi tekjugrein fyrir hvern
lækni, nema að beita okri.
Reynslan hefir orðið sú, aö þeir
læknar, sem almenningur hefir orðið
að leita til, hafa ofþreyzt á því að
gegna héraðslæknisembættinu launa-
lausir. Þeir kjósa, sem von er, að
stunda bæjarlækningarnar ótruflaðir.
Sjúklingar sem ekki finna læknirinn
heima á auglýstum viðtalstíma Ieita
til annara lækna sem heima eru,
meðan kostur er á. Þannig tapar sá
læknirinn, sem af góðvild Ieggur á
sig ólaunað erfiöi fyrir það opinbera,
atvinnu sinni.
Oftar en einu sinni hefir verið
reynt að skipa hér aðstoðariækni,
en ekki hefir tekist, að festa þá hér
f sessi. Laun þeirra eru í lögum
ákveðin 800 kr. og dýrlíðaruppbótar-
laus þar á ofan. Á aðstoðarlækni,
sem hér væri settur, kæmi auðvitað
það mikla starf að þjóna þessu síóra
læknishéraði fyrir þessa smánar
borgun. Er sízt von að nokkur
Iæknir hafi viljað taka á sig nokkrar
skyldur með slíkum kjörum. Eina
ráöið fyrir þá lækna, sem ekki geta
staðið af sér straum nauðleitandi
almennings og vísað til héraðslæknis-
ins, sem þeirn er í alla staði rétt
að gera, er það, að forða sér héðan
burtu.
Það segir sig sjálft að frá hlið
þessara lækna skoðaö er þessi til-
högun óviðunandi. Margir læknar
eru svo gerðir að þeir eiga bágt
með að neita nokkrum, sem til
þeirra ieitar. A þeim mönnum níðist
þjóðin blátt áfram, þar sem eins
hagar til og hér.
Langalvarlegasta hliðin á þessu
máli snýr þó að héraðsbúum. Þeir
eru gersamlega ótrygðir í þessu efni.
Einn góðan veðurdag geta læknar
þeir, sem hér eru í bænum, aðrir en
héraðslæknirinn, tekið sig upp og
flutt burlu. Héraðsbúar hafa það
ekki í hendi sinni, að nokkur læknir
geti sint þörfum þeirra, hvernig
sem lög mæla fyrir um það. Áður
er sýnt, að héraðslæknirinn getur
það ekki sjúkrahússins vegna. Hiíl
er hvorki sanngjarnlegt né hyggilegt iil
frambúðar að treysta á langlundargeð
þess manns, sem af góðvild sinnir
þðrfum þeirra launalaus og sér til
stðrskaða.
Héraðsbúar ættu ekki að geta
unað því lengur, að vera slíkir
bónbjargamenn og vonarpeningur
í þessu efni. Þeir eiga heimtingu á
því, eins og aðrir Iandsbúar, að fyrir
þörfum þeirra fyrir læknishjálp sé
séð ekki einungis í orði heldur og
á borði.
Með þeirri viðbót, sem reist hefir
verið nú nýlega við sjúkrahúsið og
sem fjölgaði sjúkrarúmunum úr um
20 upp í 35 — 40 er það oröið
enn fráleitara en áður var, að sjúkra-
hússlæknirinn geti sint héraðslæknis-
embættinu, einkum utan bæjar. Hið
lengsía, sem virðist vera hægt að
ganga í því, að hlaða störfum á
einn mann, væri að Akureyri með
2500 ibúum væri gerð að sérstöku
læknishéraði, sem heyrði undir
spítalalæknirinn. Sú niðurskipun er
verjandi á þeim grundvelli, að vænta
má, þó ekki sé trygt, að í bænum
verði jafnan búsettur einhver læknir,
sem tekur við rniklu af störfunum.
Lengra en þetta má ails ekki ganga,
frá hvaða hlið, sem það er skoðað.
Héraðið utan bæjar með um 2.500
íbúum verður, þó undan sé tekið
sjúkrahús og annar stærsti bær lands-
ins, með stærstu læknishéruðum á
landinu og ærið starfssvið hverjum
lækni.
Blaðið væntir þess, að það, sem
tekið er fram hér að framan, verði
talin gild rök fyrir því að breytinga
sé þörf. Héraðsbúar eiga þar mestan
hlut að máli. Þeir veröa því að
krefjast þess nú þegar, að héraðið
utan bæjar verði gert að sérstöku
læknishéraði með fullum Iaunum.
Reynslan er búin að sýna, að enginn
vill Iíta við aðstoðarlæknisembætti
hér á staðnum og er þess alls ekki
að vænta. Eða virðist mönnum
að nokkur sanngirni mæli með því
að nokkur Iæknir með 800 kr. laun-
um taki á sig skyldur og störf
héraðslæknis, en héraðslæknirinn sem
af gildum ásiœðum geiur ekki sint
þörfum héraðsbúa fái 9 eða 10 þús.
króna laun fyrir það eitt að heita
héraðslæknir! Ekki er frekar ástæða
til að ætla, að læknar þeir, sem
setjast að hér í bænum, taki upp á
sig að gegna embættinu Iaunalausir.
Áhugi mikill er nú að vakna um
það að fá þessu kipt í lag á þann
hátt, að Akureyri verði gerð að
sérstöku iæknishéraði ásamt sjúkra-
húsinu en að héraðslæknir með full-
um launum verði skipaður fyrir hér-
aðið þar fyrir utan. Má vænta þess
að málið verði tekið fyrir á þing-
málafundum hér í vetur og að þing-
menn kjördæmanna fylgi því fram
á þingi.
Ritfregn.
Sigurjón Jónsson: Fagri
Hvammur. Útg. Þor-
steinn Gíslason.
Rvík. 1921.
Höíundur kallar þessa bók skáld-
sögu en hún er ekki skáldsaga, ekki
heldur æfintýri. Hún er eitthvað alveg
nýtt í íslenzkum bókaheimi. Fyrri
hlutinn er drög til skáldsögu, en síð-
ari htutinn eins konar spásaga. »Sán-
ing á öræíum* heitir örstuttur kafli,
sem tengir saman fyrsta og annan
þátt.
Bókin ræðir um þrjár höfuðper-
sónur og hefst hún með því, að bregða
upp myndum af þeim. Fyrst er Asa,
þá Geiti og 3Íðastur Jðn á Hðli. Ekki
er eitt mörgum orðum f mannlýsingar.
Myndirnar íást með þvf að sýna
hvernig þær snúast við daglegum at-
butðum Kfsins. Eru þessir drættir svo
skarpir að lfklega er fátftt ef ekki
dæmalaust f fslenzkum nútfðarskáld-
skap. Þessir fáu drættir breiðast út
og verða að áhrifamiklu málverki, þar
sem lífið leikur sér við ástir, sól og
vor og heimilisfögnuð en snýst upp í
harmsögu.
Þessar þrjár persónur eru slungn-
ar örlögþáttum gegnum mörg jarðlff.
Baráttan milli þess illa og góða er
hin harðasta. Á dauðastundinni öðlast
Geiri í Fagrahvammi innsýn í fyrri
jarðlíf þeirra allra og sér að þeir at-
burðir, sem þá eru nýlega um garð
gengnir, eru einskonar endurtekning
á því, sem áður hefir gerst.
Hér skulu tekin upp af handahófi
tvö sýnishorn af frásögninni úr fyrri
hluta bókarinnar:
»Þorsteinn bóndi á Melum var að lesa
söguna af manninum, sem fórnaði lífi sínu
fyrir náunga sinn.
Hann las æfinlega hægt og vel. En nú
fanst öllum í baðstofunni hann lesa kvelj-
andi hægt og áhrifamikið.