Dagur - 19.11.1921, Blaðsíða 2

182
DAGUR
46. tbl.
Fryst dilkaket
verður fyrst um sinn selt í
Ketbúð Kaupfélags Eyfirðinga
og í
Tuliniusar verzlup.
Sagan var að dragast saman í harðan
og óleysanlegan hnút. Klökkva kendi í
þýðum málrómi Þorsteins. Sverðinu var
veifað og féll þar sem sízt skyldi. Þor-
steinn þagnaði og >kyngdi<.
Og stúikurnar mistu niður Iykkjur af
prjónunum sínum og ætluðu aldrei að sjá
til að ná þeim upp aftur.< (bls. 7)
>Hann er hvort sem er allra gikkur,<
sagði Jón á Hóli við sjálfan sig. Hann
var á leið fram í Fagrahvamm. Dökkgul
öfundin sveipaðist um hann allan og
fiaksaði í storminum. Nú ætlaði hann að
biðja Geira að skrifa á ábyrgðarskjal fyrir
son sinn, sem var braskari í höfuðstaðn-
um. »Auðvitað fer hann á hausinn,< taut-
aði Jón og litlu augun stungu lymskulega
til hliðar. >Geiri fékk Iíka strax töluverð
efni og þá er nú lítill vandi. . . . Já, hann
er allra gikkur,< tautaði Jón og sló í
hestinn.< (bls. 26).
Síðari hluti sögunnar gerist sjö
öldum síðar, en á milli er áður nefnd-
ur þáttur: Sáning á öræfum, einskon-
ar forspii fyrir síðara þætti. Það er
stutt æfintýri, mynd úr þroskunar-
sögu mannkynsins einhverntíma á því
tímabili, þar sem »meistari« er að
predika fyrir lýðnum, en lýðurinn sk.il-
ur ekkert.
Síðari hlutinn er ekki nándar nærri
eins góður. Höfur.dur bregður upp
mynd af lífinu hér á jörðu að liðnum
sjö öldum. Geta má nærri að sú
mynd hefir ekkert alment gildi. Hún
er ekki annað en höfuðórar höf. studd
af vísindalegum ágizkunum og kenn-
ingum og spádómum guðspekinga.
Kosningar til alþingis eru þá enn við-
fangsefni mftnna, en þá er ekki beitt
eingöngu ræðum og ritum, heldur ill-
um öndum. Frásögnin er lipur og létt
en efnið er bálfgerður ruglingur af
draumsjónum og veruleika, kynjamynd-
um og því sem kallað er »forneskja«
en á illa við í framtíðarfrásögn nema
ef búast má við, að við siglum inn í
nýtt tfmabil galdra og gerninga.
Áðurnefndar söguhetjur koma enn
fram á leiksviðið. Þroskinn er orðinn
meiri, einkum hvað Ásu snertir, sem
f þetta skifti er karlmaður. Enn eig-
ast þeir við Jón á Hóli og Geiri, en
nú f kosningabaráttu. Ása kemur þar
fram sem ókunnur maður frá »Iaudinu
vestan við Norður-Ameríku*, þar sem
fyrirmyndar þjóðfélag hefir verið stofn-
að af þroskuðum mannverum. Ókunni
maðurinn kemur til þess að vernda
Geira fyrir gerningum, rauðum hnoðra
aem Kristján á Klúkum sendir honum
fyrir Jón á Hóli. Ókunni maðurinn
tekur f hendina á Geira og þá sér
Geiri Fagrahvamm eins og hann var
á fyrra jarðlífi, þar sem þau leiddust
elskendurnir ungu.
Framfarirnar eru stórkostlegar í öll-
um verklegum efnum og lifnaðarhátt-
um »Ketlíki* er fundið upp og bar-
átta stendur á milli þeirra sem neyta
kets og hinna sem telja það vera glæp,
að drepa sér til matar. Enn eru menn
að bjástia með Baldursheimsfjárkyn
og hreinræktað Möðruvallanautgripa-
kyn o. s. írv. Vafalaust væri hægt að
benda á mistök og ósamkvæmni í
meðferðinni á þessu sundurleiia efni,
en sá sem dæmir stendur jafnt að
vfgi og höfundurinn. Dómarnir hlytu
að verða bygðir á ágizkunum engu
sfður en fiásögnin. Það verður því
mest undir skapgerð, skoðunum og
eftirlöngunum hvers einstaklings kom-
ið hvernig mönnum fellur í geð þetta
fálm höf. inn ( framtíðina.
í fáum orðum verður ekki gefin
heildarsýn yfir efnið. Alt slitnar úr
samböndum og verður frekar bjákát-
legt. Það er alls ekki tilgangurinn með
þessum Ifnum. Menn verða því að
lesa bókina sjálfir, til þess að geta
dæmt óhlutdrægt.
Ekki verður annað sagt með sanni
en að bókin beri það sumstaðar með
sér, að snillingshendur hafi fjallað um
efnið. Jafnvel kynnu margir að verða
sammála um, að fyrri hlutinn sé lista-
verk. Um efni og meðferð síðari hlut-
ans fer mjög á milli mála. Mér fellur
hann ekki allskostar vel f geð og
ekki teldi eg það vel farið að hér
væri verið að marka einskonar »futur-
isma« í skáldsagnagerð íslendinga.
Höf. er auðsæilega á framfaraskeiði,
en á þó að sjálfsögðu mikið ólært f
eínisvali og efnismeðferð. Stíllinn er
ágætur og list'cng tök í bókinni en
hófs þarf hann að gæía og varúðar
við að vefa fvafi raunveruleikans f uppi-
stöðu guðspekilegra hugmynda.
Akureyri.
U. M. F. A. Fundur á morgun kl.
3 e. h. f Bæjarstjórnarsalnum.
Síerling kom fyrra laugardag á
leið vestur um til Rvfkur.
Goðafoss kom á fimtudaginn frá
Rvík vestan um og á leið til útlanda.
Meðal farþega voru ungfrú Guðlaug
Kvaran, O. C. Thorarensen, forseti
bæjarstjórnar, Axel Kristjánsson, verzl-
'unarmaður, Sig. Skagfeldt, söngvari,
sem hélt áfram með skipinu. Enn-
fremur kom hingað til bæjarins Stein-
þór Guðmundsson, klæðskeri. Sezt hann
að hér í bænum. Goðafoss íór aftur í
gærkvöld.
Tíðarfarið. Haustið var f meðaliagi
gott segja þeir, sem muna belur vond
haust en góð. Harður kafli kom eftir
veturnæturnar með frostum og fann-
komu. Tók að me3tu fyrir beitjörð
hér um sýslur. En brugðið hefir til
bata og hafa verið hlákur og hlýviðri
undanfarna daga, auð jörð að mestu
hér um Akureyri og beitjörð ágæt
mun vera komin f Þingeyjarsýslu þar
sem dýpstur var snjór.
Hálsbólga illkynjnð hefir gengið
hér í bænum. Hafa margir legið með
miklum hita. Veikin er nú sögð f rénum.
Samkoma til ágóða fyrir sjúkra-
húsið verður haldin f Samkomuhúsi
bæjarins annað kvöld. Stgr. læknir
flytur erindi. Leikinn verður »Hjart-
sláttur Emelíu* og fleira verður þar
til skemtunar.
Hjálprœðisþerinr)- Mannaskifti
verða í stjórn Hjálpræðishersins hér í
bænum. Kapteinn Kristian johnsen og
frú, sem undanfarið haía haft for-
stöðuna á hendi, hverfa héðan burtu,
en raeð Sirius kom maður, sem tek-
ur við forstöðunni, Jakob Harlyk adj,
Sigrún á Sunnuþvoli er nú sýnd
í Bíó hér í bænum. Mikið þykir mönn-
um koma til myndarinnar, sem von er,
því stórt skáldverk Hggur til grund-
vallar. En ærið er myndin hrottaleg
og er uppeldissmekkur þeirra foreldra
lftt skiljanlegur, sem geta látið börn
sfn horfa á hana.
Leiðrétting. í öðrum dálki fyrstu
greinar í slðasta blaði hefir misprent-
ast sfðasta orðið f þessari setningu:
»Við fylgjum ksppaamlega fram marg
auknum Iffskjörum* á að vera lfís-
kröfum.
Málaferli. íalendingur gat um það
fyrir nokkru sfðan, áð Eínar bóndi
Sigfússon á Stokkahlöðum heíði höíð
að tvö meiðyrða mál gegn ritstjóra
Dags. Sættir hefðu ekki komist á og
kæmi þvf til kasta dómstólanna. Um
hitt gat ísl. ekki, að ritstjóri Dags
höfðaði um hæl meiðyrðainál gegn
Einari og að sætt komst ekki á og
gengur málið til dóms. Var þó ritstj.
tilkynl það, en vegna hlutdrægni og
af hlffisemi við almenning3élitið á Ein-
ari, þagði hann. Raunsr cru slík mál,
sem þesai, naumast frásagnarverð. Frá
einu atviki verður þó sagt hér, sem
má heita sögulegt. Rítstj Dags var
stefnt til að mæta f rétti, en hann
mætti ekki og sendi bvéflega frávís-
unarkröfu á þeim grundvelli, að ekki
væri löglega stefnt. Sannaðist að svo
var og ónýttusl bœöi málin fyrir Ein-
ari fyrir tangan málatilbúnað frá hans
hendi. Það er á almæli, að Einar hafi
notið við iögvÍ3Í Júlíusar bankastjóra
Sigurðssonar, scm að sögn hefir stund-
um fengist eitthvað við málafærsiu
hér í bæ. Þó fór sem fór og er stór
furða, þvíifkt álit, sem virðist vera á
Einari, sem slingum málafærslumanni.
Simskeyti.
Reykjavík, 18. nóv.
Skáldið Antole France og
Nerst, efnafræðingur í Berlín
hafa fengið Nobelsverðlaunin.
Pjóðverjar hafa greitt Norð-
mönnum 10 milljónir króna sem
eru eftirsvöðvar af hernaðarláni.
Pýzkir tollverðir tóku nýlega
járnbrautarlest á leið til Dan-
merkur, par sem verið var að
koma undan 25 milljóna marka
virði í gullstöngum.
Sum brezku blöðin vilja Iáta
gefa Pjóðverjum eftir hernaðar-
skaðabæturnar að miklu Ieyti,
en Frakkar taka pví pverlega.
Washington-ráðstefnan er haf-
in. Briand og Balfour eru aðal
fulltrúar Vestur-veldanna. Lloyd
Oeorge ætlar að koma síðar á
ráðstefnuna. Bandaríkin Ieggja
til að komið sé á föstu hlutfalli
milli herskipastóls stórveldanna.
Óvíst er um árangurinn af ráð-
stefnu þessari.
Englendingar og Irar semja
um með sér, að ef upp úr slitni
samningum, skuli vopnahlé pó
haldast nokkra stund, par til því
er sagt upp sérstaklega.
Hlutabréf Islandsbanka eru
fallin ofan í 53°/». Er haldið að
Privatbankinn vilji hræða Islend-
inga frá pví að taka bankann.
Einar Kvaran er nýkominn
úr ferð til Englands í erindum
bannmanna. Hann hefir gert á-
gæta ferð. Sendiherra Banda-
ríkjanna tók honum mjög vel.
Kvað hann Bandaríkin kaupa
mörgum tugum sinnum meira
af saltfiski, en Island framleiddi.
Mætti senda allan íslenzkan fisk
vestur og stimpla hann uIce-
landic prohibition fish«.
Til pess að geta komið fram
fullu erindi í Englandi purfti
Kvaran að fá viðurkenningu
stjórnarinnar urn að hann væri
fulltrúi hennar. En stjórnin dauf-
heyrðist við pví. Búist við að
Kvaran haldi borgarafund um
málið næsíu daga og að frem-
ur verði sókn en vörn af hálfu
bannmanna. Gunnar Egilsson er
á Spáni með stjórnarumboði, til
að undirbúa málið par.
Fréttaritari Dag9.
Brúin á Eyjafjarðará.
Almenna gleði vakti það, þegar
vegamálastjóri landsins kom hér norð-
ur í haust og lýsti því yfir, að brúin
á Eyjafjarðará yrði bygð á næstkom-
acdi vori. Menn voru glaðir ein3 og
börn yfir því, að loksins kæmist þó
þetta margþráða fyrirtæki f fram-
kvasmd. Menn trúðu þvf að þetta yrði
seinasta haustið, sem þeir þyrftu að
þræla út mönnum og skepnum í Eyja-
fjarðará. Engum gat til hugar komið
að stjórn landsins gerði sig seka f þvf,