Dagur - 03.12.1921, Blaðsíða 1

DAGUR
kamur út á hverjum laugard.
Kostar kr; 8.00 árgangurinn.
Gjalddagi fyrir 1. ágúst.
Akureyri, 3. desember 1921.
E-L-D-F-Æ-R- A-V-E-R-Z-L-U-N.
Miklar birgðir af ailskonar ofnum, elda-
vélum, þvoffapoffum, ofnrörum, rörfjnjám,
eldheldum leir o. fl. þessh. ávalt fyrirliggj-
andi og selt með verksmiðjuverði.
Panfanir afgreiddar úf um land.
Jón Stefánsson.
Talsími 94. 3lr Akureyri.
Berklavarnalögin.
Berklavarnaiögin nýju eru sniðin
með það fyrir augum sérstaklega,
að vernda börn þjóðarinnar fyrir
smithættunni. í mörgum greinum
er lögð áherzla á, að varna því, að
börnum stafi sýkingarhætta af berkla-
sjúkum kennurum eða öðrum heim-
ilismönnum. í 13. gr. laganna er
árinni tekið dýpst í. Par segir meöal
annars:
»Nú sýkist maöur af smitandi
berklum á heimili, þar sem börn
eru og skal þá tafarlaust koma
sjúklingnum í burtu, nema héraðs-
iæknir eða Iæknir heimilisins ásamt
héraðslækni, telji ástæður þannig,
að börnunum geti engin smitunar-
hætta staðið af sjúklingnum.
Ef ekki er unt áð koma sjúkl-
ingnum burt, þá skal taka börnin
af heimilinu."
Ennfremur er í sðmu grein tekið
fram, að héraðslæknir getur hvatt
sér til aðstoðar lögskipuð yfirvöld
og heilbrigðisnefndir, lil þess að
koma fram þessum ráðstöfunum En
mæti þær mótspyrnu af hálfu heim-
ilismanna, skulu þær ekki fram
kvæmdar, nema héraðslæknir telji
mikla hættu á, að börn verði fyrir
smitun.
Nú munu Iæknar líta svo á, að í
þeim héruöum landsins, þar sem
berklar eru til rnuna útbreiddir, sé
húsakynnum óvíða svo háttað, aö
börnum »geti engin smitunarhætta
staðiö af sjúkiingum" sem á heimil-
unum eru. Berklaveikin er að jafn-
a*ði útbreiddust, þar sem húsakynni
eru slæm og erfiðast fyrir um várn-
ir innan heimilanna. Pað virðist því
einsætt, að mesti fjöldi af berkla-
sýktum heimilum í mörgum af hér-
uðum landsins, falli undir hin ströngu
ákvæði þessarar greinar.
Hér Iiggja þá fyrir skýlaus Iaga-
fyrirmæli um, að komi berklaveiki
upp á heimilí, þar sem börn eru,
verði að gera annað tveggja tafar-
lausi: Taka sjúklingin burt af heim-
ilinu eða börnin. Aftur á móti mæla
lögin hvergi neitt fyrir um það,
hvað gera skuli við sjúklinginn eða
börnin. Hvergi er heimilum gert
skylt, að taka við sjúklingi eða
börnum til dvalar, þegar svo stend-
ur á. Það virðist því vera gert ráð
fyrir að sjúklingarnir fái, þegar þörf
krefur, vistir á heilsuhælum og
sjúkrahúsum, en fyrir böruunum er
ekki séð í lögum þessum, nema þar
sem talai er um sumarhæli barna
og virðist ekki, að heilbrigð börn
sem taka verður burt af heimili
vegna sýkingarhættu hvenær sem
er, geti fengið inngöngu í þau
sumarhæli.
Vegna þess hvað berklaveikin er
útbreidd í sumum héruðum lands-
ins, hversu óvíða húsakynni eru svo
góð, að komið verði við vörnum á
heimilunum og að mjög skortir
heilsuhæli, barnahæli pg sjúkraskýli
fyrir berklaveikt fólk er einsætt, að
þessi langþýðingarmestu og róttæk-
ustu ákvæði laganna geta ekki komið
til framkvæmda um yfirsjáanlegan
tíma.
Á þessum staðreyndum hvíldu
tillögur þeirra manna, sem á síðasta
þingi vildu Iáta fresta málinu og
vísa því til umsagnar sýslunefnda.
Það kom skýrt fram í umræðum
um málið, að hin læknisfræðilega
hlið málsins hafði hlotið þann undir-
búning, sem á varð kosiö, en kostn-
aðar- og framkvæmdahliöin miklu
síður. Þeim mönnum sem héldu
þessu fram, mun hafa verið Ijóst
að sjúkrahús og hæli væru nauðsyn-
legt skilyrði fyrir því, að hægt væri
að taka berklasjúka menn burt af
heimilunum tafarlaust. En þar sem
þessi skilyröi voru ekki fyrir hendi,
sýndist ástæðulítið að demba svo
ströngum lögum yfir þjóðina, án
þess að fyrst væru rannsakaðir fram-
kvæmdarmöguleikarnir og eflir því
leitaö, hversu mikið héruðin og allur
almenningur gæti og vildi á sig
leggja fyrir þetta nauðsynjamál.
Framkvæmdirnar hljóta að hafa
aukinn kostnað í för með sér fyrir
ríkissjóð og sveita, sýslu og bæja-
sjóði. Kemur þar fyrst til greina
byggingakostnaður við að reisa þau
nauðsynlegu hæli og sjúkraskýli, sem
framkvæmd laganna krefst. í öðru
lagi fara lögin mjög Iangt í þá
mannúðarátt, að þjóðin beri uppi öli
í sameiningu mikið af sjúkrakostn-
aðinum.
Nefndin, sem undirbjó þessa lög-
gjöf milli þiriga, gerir áætlun um
tölu nauðsynlegra sjúkrarúma fyrir
berklaveikt fólk. Hefir hún hliðsjón
af því, sem hún telur að tíðkist í
öðrum lindum í þessu efni, þar
sem veikin sé álfka mikið úlbreidd
og hér á landi og kemst að þeirri
niðurstöðu, að 154 sjúkrarúm mundu
nægja miðað viö ástandið eins og
það er nú (sjá Alþt. 1921, þingskjal
37. bls 285) Þeir læknar sem eru
nákunnugir ástandinu í sumum hér-
uðum norðan og austan lands munu
líta svo á að þetta sé hvergi nærri nógu
djúpt tekið í árinni, til þess að náð
verði þeim tilgangi 13. greinar lag-
anna, aö vernda börnin fyrir sýkingar-
hættunni á þann hátt, að einangra
alla smithættulega sjúklinga.
Stefna nefndarinnar virðist hafa
verið sú að fara svo langt í kröjurn
laganna sem unt væri en svo skamt
i ráðstöfunum til framkvœmdar þeirra,
sem frekast væri verjandi. Að sjálf-
sögðu er það f raun réttri ekkert
vítavert, þó lög séu róttæk í ákvæðum
sínum, þegar þau miða að svipuðum
tilgangi og hér ræðir um og að þau
fari Jengra, en búast má við að, full-
nægt verði f svip En ef bilið á
milli krafanna og framkvæmdaráð-
stafana og möguieika er svo langt
sem hér virðist vera, vekur það ótrú
á lögunum.
Dómsmálaráðherrann hefir með
bréfi dags 30. sept. 1921 Ieyst Guðm.
Björnsson landlækni frá embætti um
sex mánaða tíma með fullum Iaun-
um, til þess að undirbúa framkvæmd
Iaganna. Meöal annars lætur ráðherr-
ann svo um mælt að lðgin leggji
afarmikið starf á herðar heilbrigðis-
stjórninni, einkum í byrjun, „og
undirbúning þarf afarmikinn og eftir-
lit í upphafi, til þess að framkvæmd
þessara laga komi að tilætluðum
notum, en verði á kinrt bðginn við
ráðanleg kostnaðarins vegnaOg enn-
fremur segir hann: „Nú eruð þér,
herra landlæknir, ekki einungis ná-
kunnugur starfi og tilætlun þeirrar
milliþinganefndar, er undirbjó þetta
mál, heldur hafið þér allra manna
mesta reynslu um framkvæmdar-
möguleika hér á Iandi á slfkum Iaga-
fyrirmælum, þannig að kostnaðnum se'
haldið viðráðanlegum.“*
Hvað þeim háttvirtum dómsmála-
ráðherra og fyrverandi landlækni
kann að viröast vera viðráðanlegur
kostnaður er ekki gott að segja.
Margir mundu áifta að Iögin sjálf
og framkvæmd þeirra eins og þau
•’ggja fyrir réðu mestu um kostnað-
in.n. Og þó þessi orðatiltæki ráð-
herrans beri á sér hálfvelgjublæ og
sé skotið í ætt þeirrar kostnaðar-
varfærni, sem kemur fram f tillögum
nefndarinnar, skal engu spáð á hvern
hátt Guömundur Björnsson hryndir
málinu af stokkum.
* Leturbreitingin mín. Ritstj.
AFGREIÐSLAN
er hjá Jóni I>. t»ór,
Norðurgötu 3. Talsínii 112.
Innheimtuna annast ritstjórinn.
48. blað.
Sjúkrahús Akureyrar.
Nýlega var haldin hér samkoma til
ágóða fyrir Sjúkrahós Akureyrar, var
til hennar vandað eftir þvf sem venja
er tii hér í bæ, fróðlegur fyririestur,
smáleikur og dans á eftir, hefði mátt
búast við góðri aðsókn til styrktar
svo góðu málefni, sem hér var um að
ræða, en það fór alt á annan veg.
Aðsóknin vár Iítil, þó eflaust hafi ékki
verið tímaskorti eða peningavandræð-
um um að kenna, þvf kunnugir segja
að fult hafi verið á Bíó þetta kvöld.
Hver gat þá orsökin verið? Marga
mun reka minni til þess, að sfðastlið-
inn yetur var áskorun til almennings
f blöðum þessa bæjar, um að styrkja
sjúkrahúsið með gjöfum eða á annan
hátt sýna þvf velvilja, voru nöfn ýmsra
góðra borgara þessa bæjar undir á-
varpi þessu. Þá leit svo út, að augu
bæjarbúa hefðu loksins opnast fyrir
þvf, að hér var um nytsamlegt fram-
faramál að ræða, hér var verksvið
fyrir sameinaða krafta þeirra að hefja
til vegs og virðingar lang þöifustu
stofnun þessa bæjar. Aðsóknin að
fyrstu samkomunni, sem haldin var
til ágóða fyrir sjúkrahúsið var svo
miki), að samkomuhúsið rúmaði ekki
fleiri. En brátt íór að brydda á ein-
kennilegum mótbárum. Blaðið íslend-
ingur fljtti grein með yfirskriftinni
»Snýkjur«. Var þar farið hörðum orðum
um fjársöfnun meðal Vestur-ísleudinga,
scm »Helgi magrit gekst fyrir til
sjúkrahússins hér, og þvf viðbrugðið
að þessháttar ætti sér hvergi stað í
öðrum löndum. Er einkennilegt að
heyra aðra eins lokleysu því mér hefir
verið sagt að það tlðkist um öll lönd
að gefa til sjúkrahúsa, og ekki þarf
nema að lfta á veggi sjúkrahússins
Royal Infernary, Edinburgh Skotlandf,
og gefur þar að líta svo hundruðum
skiftir nöfn þeirra manna og kvenna
sem gefið hafa stór-gjafir til þeirrar
stofnunar, og einnig eru iðuglega
haldnar f Edinburg tamkomur til fjár-
söfnunar fyrir þetta stóra sjúkrahús,
sem ekkert virðist bresta.
Hvernig stendur á þvf að svona
raddir heyrast hér? Mér hefir einnig
verið sagt að svo ramt kvæði að and-
rdðri gegn þessu máli, að blaðið ís-
lendingur hafi þverneitað að geta með
einu orði um þessa sfðustu samkomu.
Skal hér ekki dæmt um hvort nokkuð
þarflegra fylti dálka þess blaðs f það
skiftl
Jeg hefi spurt mig fyrir um það
hvernig þvf fé, sem safnast hefir, sé
varið, og mér hefir verið sagt, að
keyptir séu fyrir það ýmsir munir til
þæginda fyrir sjúklingana, svo sem