Dagur - 26.04.1923, Blaðsíða 1

\
DAGUR
k emnr úl á hverjm fimlndegi.
Kosfar kr. 6.00 árg. (3jalddagi
fyrir 1. júlí. Innheimfuna annasl
ritsljóri blaðsins.
VI. ár.
AFOREIÐSLAN
er hji Jóni S>, Dór,
Norðitrgöfu 3. Talsími 112,
Uppsögn, httndin við áramót
sé komin til afgrftiðsittmann,
fyrii 1. des.
Akureyri, 26. apríl 1923.
17. blaö.
Kaupféiag
Eyfirðinga.
Aðalfundur Kaupfélags Eyfirðinga
var lialdinn hér á Akureyri lö. ^og
17. þ. m. eins og áður var um getið.
Elns og öörum kaupféiögum og
yfir höfuð verzlunaríyrirtækjum gerð-
ist þvf þungt fyrir fæti árin 1920
og 1921. Söfnuðust þá allmiklar
skuldir á hendur félagsmönnum og
á félagið út á við. A aðalfundi fél-
agsins 1921 voru gerðar ráðstafanir,
til þess að breyta til um skuida-
trygginguna og láta hverja deild
ábyrgjast viðskifti sinna manna
gagnvart félaginu. Jafnframt var þá
brýnt fyrir mönnum, að gæta hinnar
mestu varúðar í viðskiftunum og
kaupum á erlendum varningi, því
að nú bæri brýna nauðsyn, til þess
að koma í veg fyrir frekari skulda-
aukningu og jafnframt að borga af
þeim skuidum, sem þegar væru
orðnar til.
Framkvæmdastjóri félagsins Sig.
Kristinsson, Iét þess getið í skýrslu
þeirri, er hann gaf um rekstur fél.
síðastl. ár og hag þess, að þessi
skipulagsbreyting hefði að þessu
gefist vel og að hún muhdi eiga
sinn þátt í því, að reksturinn og
baráttan við skuldirnar hefði geng-
ið ekki einungis eftir öllum vonum
heldur dálítið betur.
Lesendum Dags til fróðleiks skulu
hér birtar helztu niðurstöðutölurnar
og samanburður á aðslöðu félagsins
út á við og inn á við nú við það,
sem var í fyrra.
í árslok 1921 voru skuldir féiags-
ins út á við ails kr. 601 500
Þar af við Samb. — 177 000
Sú skuld er nú
greidd og þar
að auki kr. 45 000 =222.000
kr. 379.500
Auk þess má telja
innieign hjá Sís nú
um áramótin kr. 73 000
kr. 306 500
Væri þessari 73 000 ,kr. inneign
hjá Sambandinu varið tíl þess að
greiða skuldannarsstaðar, yrðu skuld-
irnar út á við 306500 00 í stað
601.500 00, sem þær voru í fyrra.
Hefir þá hagur félagsins út á við
batnað á árinu um 295 000 kr.
Skuldir íélagsmanna við félagið
voru í árslok 1921 483900 kr. Þess-
ar skuldir lækkuðu á árinu um
71.000 kr., en nýjar skuldir mynd-
uðust sem námu 8 500 kr. Raun-
verulega lækkuðu því skuldir fél-
agsmanna um 62 500. kr.
Sé eftir því leitað, hversu miklu
betur hagur féiagsmanna stendur
viðskiftalega en fyrir ári síðan, má
fyrst telja minkaðar skuldir á árinu
um kr. 62.500.
Aukning óskiftilegra
• sjóða - 15.600
Aukning stofnsjóðs - 14.000
Árságóði, sem rennur að
mestu i stofnsjóð en aö
sumu í reikninga - 2O000
Samtals kr. 118.100
Sé eftir því leitaö, hversu mikinn
hag, beinan og óbeinan, félagsmenn
hafa haft af félagsviðskiftunum, verð-
ur erfitt að finna þá tölu. Beinan
hag má þó telja aukning sjóðanna
og árságóða, sem til samans nemur
55 600 kr. Auk þess má telja ó-
beinan hag í hærra afurðaverði en
orðið hefði án samstarfsins í félög-
um og félaganna í Sambandi. Sam-
bandinu hefir á þessu ári tekist sala
á landbúnaðarafuröum betur en á
horfðist og skilað í reikninga manna
hærra verði en alment var boðið
og borgað af kaupmönnum. Áætl-
unarverð á keíi hækkaði um 10 aura
kg. upp í kr. 100 kg. Áætlunar-
verð á gærum hækkaði utn 15 aura
kg. upp í kr. 1 35 kg. Vorullarverö
varð: Fyrir nr. I. kr. 3 25
- - II. - 275
og er það um 50 aurum hærra en
alment var borgað fyrir ull hjá
kaupmönnum. Pessi óbeini hagur
i hærra afurðaverði en elia hefði
orðið, nemur vitanlega mörgum
tugum þúsunda í viðbót við þann
beina hag, sem áður var nefndur.
Af þessu yfirliti munu menn sjá,
að ekki er ástæða til þess að ör-
vænta um viðreisn eyfirzkra bænda.
Skuldir þeirra eru að vísu nokkuð
miklar, en eignirnar eru langsam-
Iega miklu meiri. Bændur þessir,
sem til samans skulda i félagi sínu
421.400 kr. eiga sjóði í verzlunar-
véltunni, sem að meðtalinni innláns-
deild nema 657.500 kr. og eiga
auk þess meiri félagseignir og bú
sín í góðu ástandi. Þessir menn eru
ekki enn svo fálækir eða illjn stadd-
ir að ástæða sé til að örvænta um
þá eða skrifa viðvörunarbækur fyrir
þjóðina og fyrir lánsstofnanir innan
lands og erlendis vegna þessa fél-
agsskapar bænda.
Bændum er það yfirleitt Ijóst, að
þjóðin heílr sig ekki slysalaust í
gegnum örðugleika þessara líma,
nema með ítrustu varkárni í við-
skiftum, sparsemi og einbeitfum vilja.
Bæði að eðiisfari og aðstöðu standa
bændur bezt að vígi, til þess að
grípa til þessara varnarráða gegn
efnalegu og siðlegu hruni. Eyfirzkir
bændur hafa gripið ti! þeirra og með
meiri árangri en vonir stóðu til.
Framhald viðréttingarinnar er undir
því komið, að ekki sé kvikað frá
þessari stefnu.
Hér hefir verið minst á Kaupfé-
lag Eyfirðinga. Blaðinu er ekki ger-
kunnugt um ástæður annara félaga.
Svo mikið er þvi þó kunnugt, að
með örfáum undantekningum hafa
kaupfélög landsins' haldið i horfi
síðastl. ár og langflest þeirra hafa
bætt hag sinn meira eöa minna. Eru
það gleðilegar fréttir innan um alt
það sorglega kvíöaskraf út af vænt-
anlegum gjaldþrotum stórfyrirtækja
í kaupstöðum iandsins. Yfirleiít hefir
þeim kaupféiögum farnast iakast,
sem eiga gjaldeyri sinn í sjó að
sækja, því físksalan hefir gengið tregt
á árinu. Nýjar skuldir í Kf. Eyf.
stöfuðu aðallega af þvi, að verð fyrir
fisk var ekki komið til skila fyrir
reikningslokin.
Tengdamamma.
Eað er sagl í gömlum spádómi um
þann tíma, sem nú stendur yfir, að
fleat vetði öfugt við það sem venjulegt
er, vetiirinn verði að sumrum og sumrin
að vetrum o. s. írv Vmislegt virðist
benda á, að þessi spádömur sé að
rsetast. Aliir standa undrandi yfir tfðar-
farinu þennan vetur, sem nú er að
kvcðja. Þykir sem fremur hafi verið
sumartíð en vetrar og margir óttast,
af reynslu undanfarinna ára, að kulda-
tfðin byrji með vorinu og sumrinu.
En fleira virðist vera frábrugðið
venjunni en tíðarfarið eitt. Hæirnir ættu
að standa ólfku betur að vígi beldur
en sveitir landsins, til þess að halda
uppi lífi og fjöri f listum og leik. Og
er þetta ekki að verða öfugt við venj-
una líka eins og tfðarfariðf Fyrir
nokkrum dögum síðan kom hingað
til bæjarins fiokkur manna ofan úr
sveit, til þess að sýna bæjarbúum
sjónleik, sem æfður hafði verið og
sýndur í sveitinni f vetur. Höfundur
leikdns er fátæk sveitakona, sem á
engan skóla hefir gengið og enga
aðra mentun hlotið en þá, sem bún
hefir veitt sér sjálf og mér vitanlega
hefir hún aldrei ferðast út íyrir tak-
Hans Háiign, Kristján X.
og drotning hans Alexandra
eiga silfurbrúökaup i dag.
J
mörk héraðsins. Alt líf hennar hefir
verið háð striti og strfði fyrir daglegu
brauði og við örðugleika einyrkjabú-
skaparins. — Fólkið, sem hafði hlut-
vetkin í þessum leik, var flest, ef ekki
alt, viðvaniugar á þessu sviði og flest
af þvf, sem aldrei hafði séð sjónleik
eða leiklist, sem til verulegrar fyrir-
myndar gæti verið. Að öllu þessu at-
hnguðu var ekki mikil ástæða til að
búast við m klu mælt á kvarða leik-
listar. En reynslan varð þó nokkuð
önnur. Það er ekki ætlun mfn að fella
dóma yfir meðferð leikendanna á hlut-
verkunum, en eg þori þó að fullyrða,
að sum hlutveikin voru svo vel leikin,
að varla hefir betra aést hér og yfir-
leitt bar leikurinn vott um, alúð og
hinn bezta vilja leikendanna og við-
leitni þeirra til þess uð leggja sál
sfna f leikinn, sem virtist takast fram
yfir aliar vonir hjá flestum.
Flokkurinn hafði með naumindum
getað íengið leikhúsið hér leigt til
sýninga tvö kvöld i miðri viku. Fyrra
kvöldið, sem leikurinn var sýndur, var
húsið yfirfult, ekki aðeins sæti, heldur
lfka alt það rúm, sem hægt var að
standa í. Orðrómurinn um leikinn bafði
boriat til bæjarins á undan leikend-
unum. Sfðara kvöldið var aðsóknin
svo mikil að leiknum, að til vandræða
horfði og urðu yfirvöld bæjarins að
skerast f leik, til þess að ekki yrði
þjappað alt of mörgum mönnum í húsið.
Mikill fjöldi varð frá að hverfa án
þess að komast að. Áhorfendurnir voru
rojög ánægðir yfir leiknum og létu
ánægju sfna í ijós með dynjandi lófa-
taki að leikslokum og annað kvöldið
kallaði mannfjöldinn fram bæði leik-
endur og höfundinn með hinum mestu
íagnaðarlátum.
Efni leiksins er ekki margbrotið og
ekki seilst eftir því inn í æfintýraheim,
heldur er það gripið úr hversdagslegu
sveitalffi og viðburðir þess látnir pré-
dika hin æðstu sannindi. — Eg ætla
mér ekki með þessum Ifnum að fara
að dæma efni leiksins frá sjónarmiði
þeirrar listar, sem nú virðist f tfzku,
til þess brestur mig bæði þekkingu
og vit. En eg hygg, að þetta skáld-
verk, eins og öll önnur verk, dæmi
sig sjálft. Það er engum vafa bundið,