Dagur - 24.05.1923, Blaðsíða 1

DAGUR
Iteraur úl á liverjura fimtudegi,
Kostar kr. 6.00 árg. Ojntddagl
fyrir 1. jiílí, lnnheimtuna snnast
ritstjóri biaðains.
VI. ár.
Akureyrl, 24. maí 1923.
AFOREIÐSLAN
er hjl Jón! f>. I>6r,
Norðurgöiu 3. Talsími 112,
Uppsðgn, hundin við áraraói
sá komin til afgreiðBÍumanns
tyrir 1. des,

| 22.
blaö.
Ættartaugar.
VI.
Eftirtektarverð deiía hefir nýlega
staðið yfir í blööunum vestra. Son-
ur Stgr. Thorsteinssonar, Axel, og
Ástríður Eggertsdóttir, bróöurdóttir
Matthíasar Jochumssonar, hafa deilí
og metist á um ísland og Ameriku
og hefir borið mikið á milli. Axel
á heima í Winnipeg en Ástríður i
Garði í Kelduhverfi, en hefir áður
dvalið f Ameríku.
Fððurlandtð, þar sem móðutmál
okkar hefir verið talað í um 1050
ár, á hér tvö ólík börn. Axel er
draumlyndur maður, viökvæmur og
skáldhneigður. Hann elskar fegurö
landsins, liti þess og línur. Hann
ann þjóð sinni, ætt sinni, rótinni,
sem hann er sprottinn aí. Landiö,
meö kostum og gölium, eins og þaö
liggur fyrir íótum okkar, er honum
meira virði en skrúðmiklir skógar,
gnægtir gulls og hverskonar jarð-
neskra gæða. Ef til víli er hrifning
hans aðeins um of stórfengleg. Vörn
hans djarftnannlegri og heitari en
hvað hún er í öllum atriðum óbif-
anleg. Ef til vill mætti segja að á
honum sannaöist spakmælið: ,Fjar-
lægðin gerir fjöiiin blá og mennina
mikla." Þó mun það verða hverjum
íslendingi, að þykja vænt um þenn-
an son þjóðar sinnar, sem sannar
það svo áþreifaniega, að hann er
ekki ,glataður sonur”.
Ástríður er af annari gerð, Hún
virðist finna msst tíl sultar sins og
kulda. Veðuráttufarið verður henni
drjúgt umtalsefni, Hitastig, gróður
jarðar og matarföng er það eiít,
sem hún leggur til grundvallar fyrir
dómum sínum um gildi landanna.
Það er naumast annað hægt, en að
finna mikið tii með þeirri veru, sem
er komin í svo óhagstætt umhverfi;
aumkva hana fyrir kuldann og sult-
inn, sem sitja um hana í þessu
magra landi, og þeir, sem geta
fundið tii meö öörum, óska þess af
alhug, að henni megi auðnast sem
fyrst að komast i það land, er bet-
ur hæfir þrá hennar og þöríum;
sem geti með auöveldum hætti satt
hana og vermt. Og þeir, sem ís-
landi unna, óska þess að af yfir-
borði þess hverfi sem fyrst þeir ein-
staklingar, sem kunna ekki að meta
fegurð þess, tign þess og sögu, og
sem bera svo kaldan hug f brjósti
til landsins, sem hefir alið þá. ís-
lendingar geta ekki annað en látið
sér geðjast miklu miöur skrif Ást-
ríðar og látið sér skiljást, að af
miklu skilningsleysi sé skrifað um
gildi landsins fyrir menningu þjóð-
arinnar. Þó veröur ekki hjá því
komist, að veita athygli einum þætti
í röksemdura hennar. Hún segir:
Ættjarðarást hefir verið undirrót
flestra styrjalda, og þar er ættland
manna, sem þeim líður bezt.
Ástríður stendur ekki ein uppi
með þá skoðun, að ættjaröarástin sé
unairrót styrjaldanna. Þvl er haldiö
fram af heimspólitískum rithöfund-
um (H. G. Wells) að þjóöernin og
þjóðametingurinn muni tortíma Ev-
rópumenningunni. Milii þjóðanna
eru hlaðnír varnargarðar. Við hlið
þeirra haida andúðin og tortrygnin
vörð. Upp af þjóðametingnum rís
banvænt þjóðahatur, því hatrinu
fylgir ógæfa og dauöi.
En þó að það séu ómótmælanleg
sannindi að þjóðernin og þjóðadeil-
urnar séu banvæn heimsógæfa, er
það mikið efamál, að ættjarðarástin
eigi þar neina sök. Aflvaki deilanna
og styrjaldanna er áreiðanlega ekki
kærleikurinn, heldur lægri hvatir:
ótiinn viö suitinn og þrengslin og
kuldann, — citthvaö svipaðar hvatir
þeim, sem lesa má út úr grein Ást-
ríðar, að hún stjórnist af f þessu
rnáli. Hin rétta orsök því nær allra
styrjalda hefir verið græðgin, met-
ingurinn um heimsgæöin, blóðug
barátta um matinn og aðrar lífs-
nauðsynjar. En ætijarðarástin er höfö
að yfirvarpi. Herkonungar og þjóð-
höfðingjar, sem i eigingjörnum til-
gangi hafa stofnað til styrjalda, hafa
alt af gctað talið þjóð sinní trú um,
aö á rétt hennar væri ráðist af öðr-
um og að það væri ættjörðin, sem
kallaði menn ti! vopna og heimtaði
líf sona sinna að fórn. Sönn ætt-
jaröarást mundi aidrei þola að sjá
svöiðinn vökvast f blóöi náunganna,
bræðranna handan við landamærin.
Sönn ættjarðarást mundi færa stórar
fórnir á altari heimsfriðarins, heldur
en að það kæmi fyrir, að ættjörðin
yrði rjóðuð í blóði eða kvik af
morðingjum.
Mundi þaö ekki fremur vera, að
mikið skorti á sanna aettjaröarást og
enn þá meira á réttan skilning á
því, i hverju sú sanna ást er fólgin
og á því, undir hverju muni vera
komin sómi og farsæld ættjarðar-
innar.
VII.
Það er i sjálfu sér ekkert áherzlu-
vert atriði, hvar á jörðunni hver
einstaklingur er fæddur eða jhvar
leið hans liggur. Hitt er alls um
vert, að í hvern og einn sé nokkuö
spunnið, þvf einstaklingarnir skapa
þjóðirnar og þjóðirnar gefa löndun-
um nöfnin og þann Ijóma, sem vak-
ir yfir nöfnunum. Saga hvers iands
er þjóðernisuppistaða, þar sem hver
kynslóð vefur sinn bekk. Pjððernið
et svipmðt liðinna atburða og hugs-
ana í llfi þjóðarinnar. Slíkur skiln-
ingur á gildi lands síns og þjóðar
ferðast ekki á þeim leiðum, sem
iiggja tii hjartans gegnum magann.
En að einskisvirða sögu þjóðar sinn-
ar, er hverju barni jafnmiki! ógæfa
og það er stráinu, að slitna upp af
rót sinni og berast fyrir vatni og
veðrum út í aldeyfu gleymskunnar.
Enginn getur slitið sig úr samhengi
við fortiðina, þar sem er hin sögu-
lega rót, nema slys veröi af og trufl-
un í framvindu þjóðlífsins, sem veld-
ur sársauka, þvl ættartaugarnar eru
sterkar og siit ,þeirra eru sár, þar
sem þær eiga rætur sínar í óspiltu
mannshjarta.
Menn og máiíeysingjar
eftir
Har. Björnsson.
Lœknl/igasíofaJ i. maí jSqq stofn-
féiagslns. 1 aði íélagið lækninga-
stofu (Fjölklinik.) Var henni tekið feg-
inshendi xf ö)!nm {>orra manna og
undireins kom það greinilega f ljós,
að mikil þörí var ó slíkri stofnun,
menn og konur þustu að svo tngum
og hundruðum skifti með veika hesta,
hunda, ketti, kýr, hænur o. s. frv.
læknishjálp var vcitt ókeypls og urðu
það því aðallega fátæku dýrin, ef svo
mætti segja, sem fengu þarna að-
hlynningu og meina bót. Dýralæknir
einn bauð ókeypis læknishjálp og hús-
róm fyrsta árið, annars var óvfst að
lækningastofa þessi hefði getað byrjað
starf sitt það árið. Þessi vesalings
veiku dýr, sem voru svo ólánssöm að
eiga fátæka húsbændur, hefðu annars,
að öllum lfkindum orðið að lfða án
nokkurrar bjálpar. Aðsóknin að lækn-
ingaatofunni vex stöðugt. Árið 1921
voru það 1187 dýr, sem nutu læknis-
hjilpar þar. Auk þess voru þar deydd
1622 fársjúk og heimilislaus dýr, a(
því voru 765 hcimilislausir og veikir
fiækingskettir.
Þegar þessi lækningastofa var sett
á fót, var hún alvcg einstök f sinni
íðð, ekki einungis hér á Norðurlönd-
Innilegt hjartans þakklæti votta eg
öllum þeim, er sýndu mér hlut-
tekningu við jarðarför mannsins
míns sáluga, Pálma Jónassonar.
Teigi, 22. maf.
ijilja Tryggvadóttir.
um, heldur f allri Evrópu. Það var
ekki fyr en nokkrum árum sfðar, að
samskonar stofnanir komu upp í
nokkrum af nágrannalöndunum.
Dýrasjúkra-1 er einn allra stærsti
húsið { liðniinn í starfsemi
þessa lélags. Það er stór og falteg
bygging með garði í kringum og
stendur við Emdrupvej nokkuð fyrir
utan K.höín. Vex aðsóknin að því
raeð ári hverju. Nýtur það almcnnra
vinsælda og allir — jafnvel andstæð-
ingar málsins, viðurkenna gagnsemi
þess og nauðsyn. — Sfðustu árin hafa
5671 dýr dvalið á sjúkrahúsinu lengri
eða skemri tfma.
Árið 1921 hafa dýrin á sjúkrahús-
inu verið með fiesta móti.jeða 1137,
verður það að meðaltaii 50 á dag.
Þar er sérstök deild fyrir dýr sem eru
haldin af smitandi sjúkdómum. Ein
deildin tekur dýr til geymslu, ef svo
vill til að eigendurnir eru f ferðalögum
eða veikir, er það mjög þægilegt að
vita t. d. hundinn sinn á góðum sfað
og í góðra raanna höndum, cf eigand-
inn þarf að skreppa f ferðalag. Þegar
eg-var inni I þessari deild, kou mér
ósjálfrátt f hug vesaiings hundarnir
hór hcima, sem oft méga Uggja úti
blautir, svangir og illa til reika, þegar
húsbændur þeirra ganga til hvfldar.
Ein deildin er fyrir heimilislaus dýr,
sem einn eða annar dýravinur rekst
á og flytur til sjúkrahússins. Sfðan
eru þau auglýst og ef eigandinn hefir
ekki vitjað þeirra innan 4 daga, er
heimiit að deyða þau. — Oftast er
þeirra vitjað innan þess tfma. Stund-
um er þelm útvegað heimlli og annar
cigandi, ef s& rétti ekki gefur sig
fram.
Ekki væri vanþörf á einhverju slfku
hér heima. Flestir kannast við flæk-
ingshundana, sem hrekjast fram og
aftur, oft svo mörgum sólarhringum
skiftir, án þess að finna húsbónda
sinn. Akureyrarbúar munu Hka kannast
við kettins sem hvergi eiga heima og
eiga oft illa æfi úti f hvaða veðri sem
er. Þakkarvert væri, að hafa leyfi til
að stytta hörmungastundir þessars
vesaHnga.