Dagur - 24.05.1923, Qupperneq 3

22. tM.
DAOUR
81
arkorn hvort muni þjóðinni dýrar, 40
— 50 kaupfélög, sem annast lang-
mestan hluta af nauðoynjavöruverzlun
bænda, eða kaupmann&sægurinn, hátt
upp f 1000 að töiu, sem seija þjóð-
inni meira af ónauðsyniegum vörum
en nauðsyniegum, sem þykjast engar
skyldur hafa við neina nema sjálfa sig
og sfna, sem verða ekki samtaka um
neitt, ncma það að verja nokkru af
verziunarágóðanum til þess að gefa ét
biöð, þar sem reynt er að leija bænd-
um trú um að kaupmennirnir séu hinir
trúu þjónar og ódýru menn f verziun-
arliði iandsins. I*að er furðuiegt, að
þeir menn, sem bóa í svo brothætt-
um húsuin, skuli hvað eítir annað
hefja grjótkastið.
SKuldimar. J. J. liefir f Ti'manum
skýrt frá skuldum landsins við út-
lönd og eru þær sem hér segir: Rfk-
isskuldir 16 milij, Samkepnismenn þ.
e. skóikaupm., smásalar og útgerð-
armenn ura 33 millj. Sambandið ura
Ú2 miilj, eða samt. tæpar 50 millj.
ísl. 19. tbl. þ. á. 3egir að þetta séu
»rangfærslur einar og biekkingar*, og
ber fyrir sig Mbl. En ósannindi koma
ritstj. ísl. jafnt á kné íyrir því, þó
hann reiti þau upp úr dálkum Mbl.
Heimild Tímans íyrir skuidaframtalinu
er sjáif /járhagsneínd Nd. Alþingis,
en hún hefir sfnar upplýsingar frá
hagstoíu rfkisins. 'Ritstj. ísi. þarf að
færast í aukana, áður en hann verð-
ur talin fær um, að vefengja þær
heimildir, og væri honum hollara að
lciða bjá sér umræður um þessa hluti
cn að gera aig sekan um slfkt óvit.
Af því að ritstj. ísl. leggur til grund-
valiar Mbl.-tölur verður aliur útreikn-
ingur hans skakkur og ósannur. Hann
færir skuldir samkepnismanna úr 33
niður í 13 milij, og getur sér svo til
um innaniandsskuldir þeirra, sem hann
segir að séu 7 miilj. Er það 1 millj.
minna, en félag nokkurra fiskkaup
mauna í Rvfk skuidaði íslb. um eitt
skeið, en 2 millj. meira en sú upp-
hæð, sem vitanlegt er um að ísib.
hefir gefið samkepnismönnum upp sem
tapað fé. Og nú éru ýms stórfyrir-
tæki samkepnismanna f landinu talin
standa illa að vfgi vegna skulda, en
önnur komin um koll. Þessu, um 7
milljóna skuidir samkepnismanna inn-
an lands, verður ckki trúað. Þær verða
álitnar stórum meiri, þar til annað
verður sýnt ómótmælanlega. Eignir
samkcpnismanna telur hann vera um
30 millj. Sjálfsagt er þessi tala út f
loítið eins og aðrar tölur, sem til-
færðar eru í greininni. Eignirnar
þyrftu að vera mun meiri til móts við
gffurlegar skuidir. Það sem ritstj.
segir um skuldtr og cignir Samb. og
deilda þess er einnig út í loítið. Á-
gizkun um innan lands skuidir er
bygð á skýrslu sfðasta árs, en þær
tölur hafa breyzt. Um eignirnar segir
hann það eitt, að þær séu litiar. Sfðau
gerir hsnn samanburð á þessa ieið:
Samkcpnismenn skulda um 20 millj.
utaniands og innan en eignir þeirra
nema um 30 milljónum. Samvinnu-
menn eru eignalitiir og skuida 9
milljónir. Sanni nær væri að saman-
burðnrinn væri gerður á þessa leifi:
Samkepnismenn skulda 33 millj. ntan
Bókbcmd.
Undirritaður lieidur áfram bók-
bandi í húsi Þorsteins M Jónssonar,
áður hús Sigurðar Sigurðssonar.
Friðrik Hermannsson.
Kvenúr
í leðurumgerð fundið á götunni.
Geymt í Lundargötu 5.
lands og senniiega 17 millj. innan
iands (ef dæma má eftir bankaskuld-
um einstakra íyrirtækja, sem kunnugt
hefir orðið um). Eignir þeirra eru 30
millj (Sennilega rfflega áætlað hjá
ísl). Samvinnumenn skuida eitthvað
minna en í fyrra. Þá áttu þeir í
veiziunarveltunni sjálfri um 3 milij.
umfram skuidir. Þar íyrir utan eru
bú bænda og aðrar eignir. En jafn-
framt nokkrar skuldir f bönkum. Samt
er ástandið óifku betra samvinnu-
manna megin. Það má nafna það sem
dæmi, að ef 10—15 menn af um 13
hundruðum í Kf. Eyf. legðu fram
eigur sfnar allar, gætu þeir greitt til
sfðasta eyris skuldir félagsins út á
við. Tíminn og reynslan skera úr
þessu máli. Því er óviturlegt íyrir
Mbl. og ísl. að gefa alþýðu vísvit-
andi rangar upplýsingar um þessa
hluti. Þær aðgerðir koma blekkinga-
mönuunum f koll á sfnum tfma.
Gróði Islandsbanka. Allsnarpar
umræður hafa staðið yfir f Alþbl. um
íalandsbanka millr E. Claessens og
»Dufþaks.« Hr. Claessen hefir tekið
mjög hart á því, að nefndur Dufþakur
hefir Ifkt innlögum Landsbankans f
íslandsbanka (sem hsnn nefnir sjóðfé
Lindsb. lagt í hlaupareikning f íslb.
og er að uppbæð um 2 millj) við
styrktarfé Þjóðbankans danska til Land-
mandsbankans. Telur hann að í sam-
líkingu þeirri felist rógur þess efnis
að lfkt 8é talið ástatt um íslandsb. og
Landmandsb. Ln þetta sé hin versta
lýgi, því bankinn sé í mvklum upp-
gangi. í fyrra hafi hlutabréf hans
verið metin og reynst 91 kr. virði
hverjar 100 kr. í nafnveiði. Sfðan hafi
bankinn grætt 25%ogættu því hlutir
hans að vera 11C kr. virði nú. Bank-
inn eigi alt hlutafé sitt óskert og
16% framyfir. — Það hlýtur afment
að vaida gieði, þegar aðalbankastjóri
bankans teiur sér íært að gefa slíka
skýrslu um hag og ástæður bankans.
Er þetta tekið hér upp, til þess að
menn festi sér f minni orð og ummæli
þessa manns og það er gert í þeirri
von að þau ummæli reynist fremur
sannmæli, en staðhæfing Bjarna frá
Vogi um það, að bankinn gæli ekki
tapað fé sfnú hversu sem ylti. Kunnugt
er að Bjarni vissi ekki þá fremur en
oít endrarnær, hvað hann var að segja,
þvf sannað er að bankirtn hefir »gefið
upp« um 5 miilj. kr.
Söltunarlaur)
verða í sumar greidd með 75 aurum fyrir kúf-
saltaða tunnu síidar og vikupeningar 5 krónur.
Útgerðarmenn á Siglufirði og Akureyri.
Smásoluverð á fobaki
má ekki vera hærra en hér segir:
REYKTÓBAK
Oarrick Mixture . . . ihs. dós á kr. 4.60 stk.
Waverley - . . . i/4 — — -_3,45 __
Olasgfow — ... 1/4 _ _ . _ 3.4S _
Uo. — . . . >/s —" _ - — i.8o —
Cflpstan — Med. . . — — . _ 3,3o _
— • • Vs _ — - — r,75 _
do. NavyCut— . . i/4_— . _ 3,6o _
Utan Reykjavíkur má verðið vera því hærra, sem nemur flutningskostnaði
frá Reykjavfk tii sölustaðar, en þó ekki yfir 2 °/o,
Landsverzlun.
Fjárkláðinn og baðanir á þeim stað eða svæðum, tii
baðanirnar.
Eftir að fyrirskipaðar voru fjárkláða-
baðBnir f nokkrum hreppum Eyjafjarð-
arsýslu nú í vetur, reis upp töluverð
óánægja og umtal útaf því, og hafa
sfðan komið greinar í blöðunum, sem
að nokkru leyti fara í sömu áttina.
Margt af því, sem taiað hefir verið
og skriíað um málið, er að sjáifsögðu
réttmælt, en vegna þesa, að mér
finnst kenna töluverðs misskilnings hjá
mönnum yfirleitt, langar mig til að
fara nokkrum orðum um þetta mál-
efni. Sérstaklega er það þó greinin f
9 blaði »íslendings« þ. á. eftir H H,
sem kom mér til þess.
Þegar útrýmingarböðunin, — sem
átti að vera — fór fram eftir alda-
mótin sfðustu, var þvf haldið fram af
Magnúsi Einarssyni dýralækni, að með
einni böðun yrði fjárkláðanum aldrei
útrýmt, heldur þyrfti að tvíbaða ait
sauðfé, með ákveðnu millibili, ef ætti
að yfirstfga þennan óvin. Eins og öll-
um er kunnugt var þessum ráðum
ckki íylgt, en einungis tvfbaðaðar þær
kindur, sem kláðasjúkar voru, og þó
með styltra millibili, en nú er talið
nauðsynlegt að lfði á milli baðanna,
vegna eggjanna eða unganna, sem
úr þeim skríða. Hvort kláðinn hefði
nú útrýmst hér algjörlcga, þó ráðum
Magnúsar hefði verið fylgt, skal eg
ekkert dæma um, — hefi auðvitað
ekki þekkingu á þvf — jafnvel þó
mér hafi einlægt fundist, mestu líkur
til. það hefðl frekar orðið, cf hann
hefði þá fengið að ráða.
Reynslan mun nú samt hafa kent
nágranna þjóðunum, að árangurslaust
muni vera, að reyna til að útrýma
fjárkláðanum algjörlega, én ef kliða
verður vart, eru strax íyriraklpaðar
að fyrirbýggja, að hann breiðist út og
halda þeir honum þannig í skefjum.
Svipaða aðferð og þessa, býst eg
við, að stjórnarvöldin telji líklegasta
að nota bér á landi, þegar kláðatil-
fellin koma íyrir, og þykir mér senni-
legt, að það sé gjört f samráði við
dýralækna.
Þar sem töluverð brögð hafa nú
verið að fj&rkláða í þeim hreppum f
Eyja/jarðarsýslu, sem baðanir voru
fyrirskipaðar í, ( vetur og hann jafn-
vel að aukast ár frá ári, ^þá ,'sýndist
nú reyndar ekki ástæðuiaúst, að reyna
að draga úr útbreiðslu hans, eða drepa
hann f bráð, enda hefir sömu aðferð
verið beitt víða á landinu, undir sömu
kringumstæðum, t. d. nú f vetur, á
litlum svæðum í Þingeyjar- og Húna-
vatnssýslum.
Að með þessu, sé verið að stofna
til algjörðrar útrýmingar á fjárkláðan-
um, getur tæplega nokkrum manni
komið til hugar, — fyrst ekki er þá
boðað á öllu landinu — én að sifkar
baðanir, sem þessar geti orðið að
mjög mikiu gagni, er eg ekki f vafa
um, ef baðefnin eru ekki svikin; en
það útaf fyrir sig, ér ekki fyrirgefan-
legt, ef stjórnarvöldin útvega og fyr-
irskipa þau baðlif, sem ekki eru full-
trYgg «8 drepa maurinn. Að sjálf-
sögðu heíði verið skynsamlegast, að
þessar umræddu baðanir f vetur hefðu
verið fyrirskipaðar f aliri Eyjafjarðar-
sýslu og Skagafjarðarsýslu austan
Vatna, því á þessu svæði hefir fé
taisvert miklar samgöngur að sumr-
inu til.
Eg get ekki felt mig við ummæli
H. H. að óvandvirkni baðstjóra og
bænda yfirleitt hafi verið aðalorsök til
þess, að böðunin eftir aldamótin sfð-
ustu varð ekki að fullum notum, eins
og til var ætlast. Fyrst og fremst
mun það fullsannað, að ein böðun