Dagur - 20.11.1924, Page 2

180
DAOUR

Kaupfélaa Eyfirðinga
<r
*
«*»
t
Nykomið:
Rúgmél, rúgur, hestahafrar,
hafrafóðurmél, heill maís,
knúsaður maís,
maísmél,
hænsnabygg.
Kaupfelag Eyfirðinga.

47, tbl.
Nokkur heiðurs hænsni
, í hænsnakofanum búa.
í Haninn er þeirra höfuð
og hænurnar á hann trúa.
Þau lifðu f eining andsns
og eftir hænsnavenjum,
unz bæaan ein tók uppá
uudarlegum kenjum.
Að hoppa upp á hauginn
er hennar fasti vani,
reigja sig og rembast
og reyna að vera hani.
Haninn bölvar f hljóði,
en hvað er um það að tala,
þótt hænuréttinda hæna
heimti að fá að gala.
Sem sýnishorn af hinum alvarlegri
kvæðum f bókinni þeim sem bezt eru,
mætti nefna Refur (g), Skjðni (33),
Ásrún (35), Sigurður hreppssíjðri (38),
ísland (46), Annir (49) 0. fl.
Eitt bezta kvsðið er Ásrún og
skal það hér birt:
I.
Kvöldið var skuggásælt, hlýtt og hljótt,
og himininn prýddur stjörnum:
öldurnar vögguðu okkur rótt
tveim austfirzkum sveitabörnum.
Á þilfari undum við, eg og þú,
og indælt var saman að dreyma;
við ætluðum okkur að byggja brú
til bæjanna okkar heima.
Við ætluðum okkur að byggja brú,
Bem bæri á milli stranda,
og gengjum við alein, eg og þú,
til ónumdra sólskinslanda.
En aldrei varð hún bygð sú brú
og börnin er hætt að dreyma.
Eg er á flótta, en fangi þú
f firðinum þfnum heima.
II.
Á gatnamótum myrkurs og dags
við mættumst í hinsta sinni.
Það mót var mér gjöf, sem þú gleymdir
strax,
en geymi eg enn í minnt:
í rödd þinni sumarið söng og hló,
úr sólskini voru þfn klæði,
en mfn voru úr haustsins húmi og ró
og héiu að öðrum þræði.
Og þú varst f fylgd með sumri og sól
til suðursins hlýju geima,
en eg fór með nótt að norðurpól,
f nepjunni á eg heima.
Og þótt mér verði þar ait að fs,
hver ósk og von og minning, —
eitt á eg þó, sem aldrei frýs,
það er þessi forna kynning.
Rúmið léyfir ekki að fleira sé tekið
upp, enda er það óþarft. Bókina eignaat
þeir sem unna Ijóðum og kunna að
meta þau. Hún er fengur fyrir bók-
mentirnar og höfundinum til sóma.
Bókaverzlun Þorst. M. Jónssonar
hefir aðalumboðssölu á bókinni á
Norður- og Austurlandi.
Rauði krossinn.
Það er þegar orðinn töluverður
hópur af bæjarbúum, sem hefir skrifað
sig sem væntanlega meðlimi, ef Riuða-
kross félag verður stofnað h?r f bæn-
um. En þeir verða að vera fleiri —
minst 100 — til þess að eg og þeir
sem helzt hafa lofnð mér aðstoð sinni
við að koma félaginu á gang, viljum
beita okkur fyrir þvf.
jRauði krossinn er alþjóða lfknarfé-
lagsskapur, sem nú á öflugar lands-
deildir f öllum rfkium hins mentaða
heims nema á íjlandi.
Það væri til sóma fyrir Akureyrar-
bæ að hér myndaðist fyrsti vfsir
Rauða krossins fslenzka.
Markmi.ð félagsins er að lfkna sjúk-
um og bágstðddum af hvaða þjóð, sem
er, hvenær, sem þörf gerist, en fyrst
og fremst starfar hver Krossdeild fyrir
sfna þjóð eða bygðarlag.
Upprunalega starfaði Rauði krossinn
aðeina á ófriðartfmum, en nú, einkum
eftir ófriðinn mikla, hefir starfssvið
hans vfkkað um allan helming og
vlnnur hann nú jafnt á friðartfmum
sem f ófriði að hverskonar lfkn f
bágindum.
Með því að stofna J8ienzkan Rauða
krois, vekjum vér jlendingar athygli
heimsins á okkuv og komumst fremur
f tölu siðaðra þjóða meðal þeirra, sem
lftt þekkja okkur. Auk þess kynnumst
vér sjálfir starfsemi þessa volduga
lfknaríélags og oss gefst kosfur á, að
ganga f þjónustu góðra málefna —
svo sem þeim, sem nú eru ofarlega
á dagskrá félaganna: að vlnna að s®m-
kynningu og samv;nnUi ailra þjðða og
þar með vinna að alþjððafrfði.
Takist oss að Stöfna Rauða-krossinn
hér á landi, efast eg ekki um, að með
tilstyrk af opinberu fé megi sá félags-
skapur þróast hér og eflast engu síð-
en f öðrum mentuðum löndum.
Við skulum fara hægt og varlega á
stað. — Aðal markmið (élagsdeildar
hér á Akureyri verður að ráða bœjar-
hjúkrunarkonu, er bæti úr sárri vönt-
un á hjúkrun f bænum, en sem þess
á milli lfti eftir heilbrigðisástandi á
fátækum heimilum og veiti fólki fræðslu
um heilsufræði og bjúkrún.
Við þurfum ekki að fara lengra, fyr
en við sjáum okkur íært. En mörg
eru verkefnin, t. d. útgáfa mánaðar-
rits um heilsufræði og lækningar, fyr-
irleatrar og myndaskýringar um sama
efni — samverjanámskeið — 0. m. fl.
Þeir sem vilja sjá ísl. Rauða kross-
inn upprenna hér f bæ skrifi sig hjá
Helga Kristjánssyni f Gamla spftalanum.
§leingrímur Matthiasson.
Flokkar og stefnur.
(Fyrirlestur, fluttur f stjórnmálafél.
»Þjóðvörn« á útmánuðum 1924.)
I.
Myndun Ihaldsflokksins á þingi ætti
að mega teljast merkur viðburður f
stjórnmálasögu okkar. Oj með þvf að
öllum kjósendum landsins er árfðandi
að gera sér Ijósa grein fyrir flokka-
skiftingunni f landinu, skulu hér rakin
helztu drög, er liggja að þessum at-
burði og reynt að sýna hvers eðlis
hann er og hvers má af honum vænta.
Þjóðskipulag okkar er aðeins veik-
burða eftiröpun þess, sem gerist f
nágrannalöndunum. Þess vegna er
nauðsynlegt að fara nokkrum orðum
um þjóðskipuiag og flokkaskipun f
öðrum löndum, til þess að þekkja rót-
ina að okkar eigin skipulagi.
Eins og kunnugt er hefir einveldis-
stjórn verið frá aldaöðli hið rfkjandi
þjóðskipulag f heiminum alt fram á
afðustu aldir. Einvaldurinn tók annað
tveggja tign sfna og völd að erfðum
eða vann hvorttveggja með vopnum.
Skipulag þetta var sterkt og felt f
fastar skorður. Eins og það gat reynst
vel, ef góður maður sat f hásætinu,
eins gat það reynst háskalegt, ef mað-
urinn var illur. Til þeas að tryggja
vald sitt gegn ásælni snnara þjóð-
höfðingja, þurfti einvaldurinn að gera
sér handgengna og trygga þá menn
er rfkastir voru og mestir fyrir sér,
með þvf að veita þeim sérréttindi og
takmarkað vald yfir löndum og mönn-
um. Upp af þeim rótum reis léns-
manna- og aðalsmannavaidið, sem varð
Hér með tilkynnist að jaröarför
móöur minnar,
Guðrúnar Stefánsdóttur,
fer fram föstudaginn 21. þ. m. kl.
11 fyrir hádegi, en ekki kl. 1 eins
og stóð i íslendingi síðast, af
ófyrirséðum orsökum,
>«/n. 1924.
Soffía Stefánsdótíir.
eins og rfki f rfkinu, gerðist yfirgangs-
samt og græðgisfult og beitti valdi
sfnu til undirokuuar landslýðnum sér
til fjár og meiri sérréttinda, unz al-
múginn braut af sér okið.
Englendingar brutu snemma af sér
einvaldsfjötrana og tóku upp það
stjórnskipulag, sem kallað er þing-
bundin konungsstjórn. Með þvf fyrir-
komulagi eru lög sett og fram úr
málum ráðið á kjörnum fulltrúasam-
komum, þingunum, en staðfestingar-
og framkvæmdavaldið er að nafni til
bjá konungi. Vagga lýðfrelsisins hér f
álfu er talin standa f Englandi og
það land hefir orðið einskonar upp-
eldisskóli annara þjóða f iýðstjórn og
þingræði.
En frahska stjórnarbyltingin hafði
gágnger áhrif f stjórnarfarslegum efn-
tim. Henni fylgdi mjög skörp hugar-
farsbreyting manna í Norðurálfunni.
Einvaldsrfkin tóku vfða að riða fyrir
háværum lýðfrelsiskröfum. Smátt og
smátt drógst vaidið úr höndum ein-
valdanna f hendur almennings, sem
SVo belttí því gegnum þingin,
í Rússlandi var þó, þegar stríðið
hófst, algert einveldi, en þó aðeins
að nafni til. Einvaldurinn var orðinn
máttlaust verkfæri í höndum hirðar,
aðals og klerka. Að vfsu hafði Rússa-
keisari orðið að slaka á klónni, þegar
þjóðin, eftir rússneska japanska strfð-
ið, ókyrðist svo mjög, að við iá ger-
samlegri byltingu. Þá hafði hsnn gefið
þjóðinni þing. En Dúman var jafnhrað-
an svift valdi sfnu og varð aldrei ann-
að en roáttlaus málamyudasamkoma.
Hvarvetna annarsstaðar f álfunni var
þingræði, annaðhvort þingbundin kon-
ungsstjórn eða þingbundin Iýðveldis-
stjórn.
Þannig var ástatt, þegar strfðið
akall á með þeim afleiðingum er það
hefir nú haft og mun hafa f stjórnar-i
farslegum efnum,
II.
Þegar almenningur f löndunum fékk
umráðarétt f sfnum eigin málum, reis
brátt upp ágreiningum um, á hvern
hátt málunum yrði bezt til lykta ráð-
ið. Af þessum ágreiningi er risin
stjórnmálabaráttan. Þeir sem hafa lfk-
ar skoðanir f aðalatriðum, skipa sér
saman f fiokka. Það má kalla að
stjórnmálalið landanna hafi greinst í
tvær höfuðsveitir, sem kalla mætti
framsóknar- og fhaldslið. Framsóknar-
hyggjunni fylgir meira og minna bráð-
ger viðleitni til umbóta. íhaldshyggj-
unni fylgir fastheldni við rfkjandi
akipulag og andúð gegn umbreytingu.
ÞesBum aðalflokkum hafa verið gefin
ýms nöfn f hinum ýmsu löndnm. |