Dagur - 11.02.1926, Blaðsíða 1

DAGUR
ketnur ú( á^hverjnmjflmtn-
degl. KoBtar kr. 6.00 árg.
Ojalddagi fyrlr 1. júlí. Inn-
helmtuna annast, Árnl
Jóhannason i Kaupfél. Eyf,
Af’g r e i ðs la n
er hjá Jónl J>. I>ór,
Norðurgðtu 3. Talslml 112.
Uppsðgn, bundin við áramót,
sé komin til afgreiðslumanns
fyrir 1. des.

IX. ár. Akureyri, 11. febrúar 1026. 6, blaðt
Hjartans þakkir flyt egf, fyrir mina hönd og fjölskyldunnar, öllum,
fjœr og nær, sem vottuðu hluttekningu sfna við fráfall og útför mannsins
míns, Sigurðar Jónssonar alpingismanns, og sæmdu minníngu
hans með fjölda samúðarskeyta og hluttöku i kveðjuathöininni.
Yztafelli 8. febr. 1926.
Kristbjörg Marteinsdóttír.
Síldveiðin.
I.
Síðan snurpunótaveiðin hófst fyrir
Norðurlandi skömmu eftir síðastliðin
aldamót, er síldveiðin orðin einn veru-
legur þáttur í atvinnulífi landsmanna.
En hún er jafnframt sú atvinnugrein,
sem hefir frá upphafi verið háð mest-
um misfellum og óvissu. I þeirri grein
hafa verið til skiftis uppgrip og stór-
skaðar. Meðfædd áhættufýst og stór-
gróðavonir hafa lokkað nýja og nýja
menn, til þess að hætta þar öllu sínu
í stað þeirra, sem gefist hafa upp
eftir að hafa tapað aleigu sinni. At-
vinnuvegurinn hefir veitt mikla atvinnu
landsfólkinu og oft dregið mikinn auð
á land. Samt er nú svo háttað, eftir
að útgerðarmenn hafa í tvo áratugi
leitað allra bragða, sem þeim hafa í
hug komið, að þessi atvinnugrein liggur
sokkin í skuldir og nálega farlama.
Ýmsum mönnum hefir fyrr og síðar
á þessu árabili þótt bregða til óvissu
og ófarnaðarlíkinda um þennan at-
vinnuveg. Árið 1916 ritaði Böðvar.
Bjarkan (þá Jónsson) lögmaður mjög
rökstudda grein um málið. Var hún
gefin út í bókaformi og nefndist „Nýir
vegir“. Verður hér að nokkru stuðst
við það rit. Eru þar færð haldgóð
rök að því, að atvinnuvegur þessi
þoli ekki að vera rekinn á óskipulags-
bundin hátt. Hefir reynslan mjög hnigið
í þá átt, sem þar er sagt fyrir. Árið
1923 hélt Björn Líndal alþm. fyrir-
lestur hér í bænum um þetta mál.
Hneig hann í sömu átt. Hafði B. L.
þá verið um skeið erlendis og kynst
af eigin áþreifingu annmörkum þeim,
er ávoru síldarsölunni. Hafði sú fræðsla,
er hann þannig hlaut, orkað þeim
stórkostlegu sinnaskiftum hans, að hann
þóttist engin bjargráð sjá atvinnuvegi
þessum til handa önnur en samvinnu.
Frá útgerðarmönnum sjálium hafa
og heyrst raddir í sömu átt. Þannig
ritaði Otto Tulinius grein í Verzlunar-
tíðindin, þar sem ráðið var til gagn-
gerðra endurbóta á aðferðum við sölu
og veiði síldarinnar. Meginviðleitni
útgerðarmanna sjálfra hefir þó verið á
þá leið, að krefjast af þingi og stjórn
löggjafarákvæða er léttu gjöldum af
atvinnuveginum og bættu aðstöðu hans
f samkepni við erlendan atvinnurekstur
af sama tæi.
En þrátt fyrir alla þessa viðleitni,.
ráðagerðir og tillögur situr að mestu
yið orðin tóm. Atvinnuvegurinn er
orðinn mjög langsamlega aðþrengdnr
og þeir menn, er fyrir honum hafa
staðið þreyttir af langvarandi skulda-
stríði og margháttuðum örðugleikum.
Pað mun því ekki geta talist að bera
í bakka fullan lækinn, þó málið sé
enn tekið til nokkurrar íhugunar.
Úr
Skinnastaðarprestakalli.
— Nokkrir drættir, —
. i.
Það er að verða alviðurkend atað-
reynd, að áhrif hinnar kristnu trúar á
hugarfar og breytni hinnar fslenzku
þjóðar fari stöðugt minkandi, og þær
raddir gerast nú œargar og all háver-
ar, er deila á þjóðkirkjuna eða starfs-
lið hennar og kenna þvf um þeisa
hnignun trúarinnar. Augljóst virðist að
ádeila þessi sje á sterknm rökum bygð,
þar sem f stað hionar þverrandi kristnu
trúar kemur trúleysi en ekki önnur
trúarbrögð, er af henni beri að verð-
leikum.
Vera má að efnisbyggja vorra tfma
sé eitt af þeim báskalegustu öflum,
sem unnið hafa á móti kristinni trú.
Þd hefir sú bugarfarsstefna eigi fsrt
þjóðunum neinn þann boðskap, er
komið geti f stað fagnaðarboðskapa
Jesú Kriats. Svo virðist einnig aem hin
vaxandi menning hafi kslt hina kriatnu
trú, þó lftt skiljanlegt sé. Grundvöllur
kristinnsr trúar er vissulega svo traust-
ur, að hann þolir hina vaxandi birtu
sannrar mentunar. Leikmönnum verður,
að snúa máli sfnu til hinnar andlegu
atéttar og spyrja: >Hverjar eru or-
aakir trúarhnignunarinnar ?« Hafið þér
eigi kostgæft að vinna bug á eyðing-
aröflnnum, eða færa yður f nyt til
hsgnaðar fyrir hina kristnu trú, þann
atyrk, er mentun og Iffsreynsla þjóð-
anna hefir gefið yður kost áf Eða
hefir hin almenna hnignun f þessum
efnum dregið úr árvekni og sljófgað
ábyrgðartilfinningu yðar, svo að þér
sátuð hlutlausir meðao hin miklu
skemdarverk voru unnin innan þeirra
hjarða er þér voruð settir yfir ? — Eða
hafa máske einhverjir af yður tekið
þátt f þeimí
Svörin við þessum spurningum verða
á ýmsa lund. Verður ei f þetta sinn
gerð tilraun til að svara þeim alment.
Hver einstaklingur svarar þar fyrir
sig og sinn kirkjusöfnuð.
Hér fer á eftir lýsing á trúarlffi
og presti f einu prestakalli þessa lands.
Ástæðurnar fyrir þvf, að lýsing þessi
er bér birt, munu sfðar koma f Ijós.
II.
Sfðastliðið sumar voru 40 ár liðin
frá þvl séra Halldór Bjarnarson varð
hið fyrra sinn þjónandi preitur Prest-
hólipi estakalls; var það sumarið 1885.
Hélt hann þvf embstti til 30. marz
1900, er honum var vikið frá vegna
þjófnaðarmáln, er hann var viðriðinn.
Hafði hann þá ei verið látinn þjóna
embstti sfðastliðin rúm 3 ár. Árið
1901 3. sept, fékk hann aftur veit-
ingu fyrir hinu sama kalli. í þvf
embætti hefir hann setið fram á þenn-
an dag. Var embættiiveiting þeisi frá
öllum hliðum lftt skiljanleg. Séra H.
var einn umsækjandi, og átti þá söfn-
uðurinn rétt á að kjósa hann eða
kjósa hann frá. Kirkjustjórnin efndi
til kjörfundar að Presthólum f þessu
tilefni 21. júnf 1901, Þar var séra H.
frákosinn með 18 atkvæðum gegn 1,
og þess óskað að nágrannaprestur
þjónaði sem undanfarið. En með at-
kvæðasmölun eftir fundinn og fyrir til-
beina 13 utanþjóðkirkjumanna er tald-
ir voru með, tókst þáverandi biskupi
að finna 21 aál f prestakallinu, er
hylla vildu séra H. Veitti þá lands-
höfðingi sera H. embsttið eftir til-
lögu biskups, þrátt fyrir fjölda forms-
og lagagalla á kosningunni, er biskupi
voru kunnir. Árið 1911 lézt séra Þór-
leifur Jónsson prestur f Skinnastaða-
preitakalli. Var þar þá prestlaust f
eitt ár, en árið 1913 er séra Halldóri
Presthólaklerki veitt þetta kall til við-
bótar og þessi tvö prestaköll aamein-
uð f eitt. Við þessa veitingu gekk hin
háttvirta kirkjustjórn það framar f
einræði sfnu eða oibeldi, að engin
prestskosning f nokkurri mynd fór
fram, heldur veitti kirkjustjórnin séra
H. embættið þrátt fyrir almenna óá-
nægju hlutaðeigandi safnaða. Er að
sjá, sem hér hafi þótt ástsða til að
setja þann þjón yfir meira, er trúr
hafði reynst yfir Htlu.
Séra Halldór befir setið f þessu
embætti sfðan og þjónað þvf að nafni
til, að þvi undanskyldu að tvö ár frá
fardögum 1922 til fardaga 1924 hafði
hann aðstoðarprest.
III.
Kröfur þær, er gera ber til prest-
anna eru miklar og margvfslegar. Hin
fyrsta og sjálfsagðasta krafa er sú, að
þeir boði sfna trú bæði f orði og
breytni, léu fyrirmynd sinna sóknar-
bsrna, þ. e. beri af öðrum f trú og
lfferni. Sá er finnur köllun til að ger-
ast leiðtogi annara f andlegum efnum,
verður lfka að finna til ábyrgðar á
þvf hlutverki, er hann velur sér. Fylli
prestur ei þessi aðal- skilyrði, nær starf
hans eigi tilgangi.
Ef ferill séra H. sem prests og
þjóðfélagiborgara er borinn saman við
þessar kröfur, kemur fram hjársn
mynd. Ókunnugum mundi sennilega
fyrst koma til hugar, að sú missögn
hefði slæðst inn f frásögnina, að séra
H. væri valinn til að vinna að eyði-
leggingu, en ekki til eflingar kristinni
trú, þvf þannig bæri verkin honum
vitni, en þvf miður er hér ekki um
þá misiögn að ræða.
Séra H. og samlff hans eg safnaða
hans, var hér á árunum, fyrir og um
aldamót, eitt af umræðuefnum islenzkra
blaða. Þó munu blöðin þá fæst hafa
upplýst málin og sum snúist til varn-
ar séra H. með missögnum og blekk-
ingum. En árið 1903 kom út bækl-
ingur undir nafninu >Kirkjustjórn vor«,
ftarlega staðfest lýsing á málaferlum
prests og sóknarbarna hans til þess
tfma. Þar sem bæklingur þessi mun
f fárra manna höndum, skal hér f stuttu
máli birt sýnishorn af efni hans. Á
fyrsta prestsskaparári sfnu, höffiar séra
H. sakamál gegn 3 bændum, sóknar-
mönnum sfnum, fyrir rán á vogrekí.
Þvf máli tapar hann algerlega bæði
fyrir héraðsdómi og landsyfirdómi. Þá
er ei getifi málaferla um nokkur ár,
en árið 1894 höfðar hann mál gegn
nágranna sfnum Þórarni Benjamfns-
syni, út a( viðskiftareikningi frá Þ, B,