Dagur - 08.04.1926, Síða 3

56
DAOUR
15. tbl.
áktræði svipuð þeim er Danir beita
um þessi efni. Þegar bflslys verða f
Khöfn er bifreiðarstjórinn tekinn nm-
svifaláust, fluttur á lögreglustöð borg-
arinnar og iæknir látinn dæla upp úr
maga hans. Sfðan er það, sem upp úr
manninum kemur, rannsakað, tii að
komast fyrir um, hvort hann hafi neytt
áfengis. Er þessi meðferð nefnd »(Spiri
tus-Pröven«.
SKákþÍng var háð nýlega, hé' f
bænum. Kept var f þrera flokkum. I.
fl.: Stefán Olafsson hlaut I. verðl. og
hatði 4 vinninga. 2. og 3. verðlaun-
um skiftu á xnilli sfn Ari Guðmunds-
son og Þorst. Þorsteinsson og höfðu
þeir 3 vinninga hvor. II. fl. Karl Ás
geirsion og Stefán Sveinsson skiftu
með sér 1. og 2. verði. og höfðu 5
vinninga hvor, en Aðalst. Bjarnason
hlaut 3. verðlaun raeð 4 vinninga.
III. fl. Þeir Bái Guðmundsson (ikákféi.
Hörgd.) og Sveinn Hjartarson (skákfél.
Siglufj.) skiftu með sér I. og 2. verðl.
og höfðu þeir 5V2 vinning hvor, en
Björn Einarsson blaut 3. verðl. og
hafði 3V2 vinning.
VerKfallÍð. Ýmsar fréttir urðu að
bfða vegna þrengsla f sfðasta blaði og
þar á meðal um verkfallið. Tókst
sáttaieœjara að fá enda bundinn á
deiluna fyrra föitudagskvöld. Málalok
urðu þau að útgerðnrmenn bötðu aig-
ur f aðalágreiningnum. Verkkaup
kvenna verður íramvegis 80 aurar um
klst. en um aukaatriðin var farið bil
beggja. Verður kaupgjald fyrir kvöld-
vinnu, kl. 6—8, kr. 1 00 en nætur-
vinnu kr. 1.10. En við nætur- og
helgidagavinnu við uppikipun verður
kaupið kr. 1.35-
Prestskosning er nýlega um garð
gengin á Seyðisfirði. Sóttu þar um
Dvergasteinsprestakall, Sveinn Viking-
ur, Sigurjón Jónsson f Kirkjubæ, Hálf-
dán Helgason og Þorvarður Þormar.
Tveir siðarnefndir umsækjendur drógu
sig til baka, en kosningu milli hinna
tveggja lauk svo, að Sveinn Vikingur
var kosinn með 370 atkvæðum en
Sigurjón hiaut 149. Hafa risið illindi
og blaðadeilur út af kosningunni.
Viökvæmni ísl. fyrir öllu þvf, er
gæti leitt til gengisfestingar, íer vax-
andi. Af blaðinu 3. april sfðastliðinn
má sjá, að honum stendur ógn af sam-
þyktum Vopnfirðinga.
Hjúskapur. 25. marz voru gefin
saman f bjónaband af séra Geir Sæ-
mundssyni ungfrú Sólveig Stefánsdótt
ir og Ólafur Ólaísson 3. vélstjóri á
Goðatossi.
Hjúkrunarfélagið Hlíf. í sfðaita
blaði var birt skýrsla yfir starfsemi
féiagsins á umliðnu ári. Eins og sést
af henni hefir félagið mikið starfað og
látið mikið gott af sér leiða. Hefir
það auk annarar liknarstarísemi naft
hjúkiunarkonu f þjónustu sinni megin-
hluta ársins. Verður lengi þörf þess
háttar lfknarstarfsemi, þvf að veikindí
heimsækja fleiri en þá, sem helzt hafa
ástæður til að taka á móti þeim,
jUNova kom frá útlöndum fyrra mið-
vikudag og íór á Skírdagsmorgun á-
leiðii til Rvíkur. Meðal farþega frá
útlöndum varu Tómas Björnsson kaup-
maður og Gunnar Guðlangsson málari.
Tii Reykjavfkur tóku lér far með
skipinu Pétur Pétursson kaupm., Ari
Guðmundsson bankaritari, Stefán Ól
afsson vatnsleiðslustjóri og Halldór
Arnórison myndasmiðnr alfluttur til
Rvikur. Þrfr sfðait nefndir höfðn f
hyggju að sækja Skákþing íslands,
sem gert er ráð fyrir að verði háð
um þessar mundir.
Leiðrétting.
í smágreininni nm Þorrablót Hóla-
sveina, sem birt var í sfðasta blaði,
haiði misritast höfundarnafn sjón-
leiksins „Jeppi á Fjalli«. Er höfundur-
inn taiinn Björnson en átti að vera
Holberg.
Aðalfundur Kaupfélags Eyfirðinga
stendur yfir i dag og á morgun.
Heilsuhælismáítð.
Undirtektir hreppa.
Framkvæmdanefndm ritaði hrepps-
netndunum í fjórum næstu hreppum
og beiddist styrks í vinnu eða fégjöf-
um til Heilsuhælissjóðsins. Eins og
frá hefir verið skýrt, urðu Glæsibæjar-
hreppur og Saurbæjarhreppur skjótt
og rauinarlega við þeim tiimælnm.
Aftur á móti hafa engin svör borist
enn úr Hrafnagils- og Öngulsstaða
hreppum.
Oddvitina í Hra'nagilshreppi hefir
að vfsu gefið lauslegt svar munnlega.
Hafði málaleitunin verið borin þar und-
ir hreppsfund, en hreppsbúar tekið
málinu dauflega og ekki séð fært,
vegna fjárhagslegra örðugleika hrepps-
ins, að láta neitt af hendi rakna. Ekki
vita menn nein lífeindi þess, að Hrafna-
gilshreppur sé þeim mun ver staddur
en hreppar þeir, er hafa vikist undir
nauðsyn málsins, sð þessar undirtektir
■éu með þvi réttlættar. Mælast þess-
ar undirtefetir hreppsbúa ekfei vel iyrir
þegar á það er litið, að stofnunin
mun í framtíðlnni gefa hreppssjóði
verulegan tekfuauka Munu hreppibúar
reynast mannborlegti við innhelmtu
þeirra gjalda, heldar en þeir reynast
nú í þvf, að iáta hreppssjóðinn leggja
stein f byggingu hælisins.
Hreppsnefnd Öngulsstaðahrepps hefir
efeki lagt málaieitun þessa nndir hrepps-
fund og þaðan hafa alli engin avör
borist. Hvort oddvitinn einn eða
hreppsnetndin öll hefir stungið henni
undir stól, er óupplýst mái. Mun það
cpplýsast, þegar hteppsnefndm geriat
svo kurteis að svara.
Kvennalisfinn. Það er fullvíst að kon-
urnar setja upp listá við næsta landskjör
með frú Bríeti Bjarnhéðinsdóttur efsta á
blaði. Auglýsa konurnar að þær fylgi
engum flokki. Á auðsæilega að sigla í
kjölfar kvennalistans 1922 þá tókst að
æsa konur landsins til að k/ósa eftir kyn-
ferði. Er það einhver sú furðulegasta póli-
tik, sem hugsast getur og einstæðasta.
Afleiðingin 1922 varð sú að Reykjavíkur-
valdinu var gefinn fulltrúi á þingi. Eng-
um getum skal að því leitt, hvernig frú
Bríet myndi reynast, er á þing kæmi. Um
það myndu kjósendur renna blint í sjóinn.
»
A víðavangi.
Verkfallið endaði méð nálega fullum ó-
sigri verkalýðsins. Aðal deilan stóð um
dagkaup kvenna. Vildu konurnar hafa 85
aura kum klst. hverja, en útgerðarmenn
vildu ekki greiða nema 80 aura og varð
sú niðurstaðan. Aftur á móti var íarið bil
beggja, að því er snerti aukaatriðin, kvöld-
vinnu, frá kl 6—8, og næturvinnu. Verður
kaupgjald við þá vinnu kr. 1.00 og kr.
1.10 um klst. en fyrir næturv. við upp-
skipun kr. 1.35. Mun mega að nokkru þakka
sáttasemjara að deilunni lauk svo skjótt.
Mun það vera flestra manna mál, að sú
skipun sé til bóta. Sáttasemjarinn er
Georg Ólafsson bankastjóri. — Á næst-
unni verður samið um kaupgjald verka-
manna í Rvík. Má þá búast við nýjum
stympingum. Munu verkamönnum reynast
þessi mál þungsótt, með því að straumur-
inn fellur þeim í fang. Gengishækkun ís-
lenzkrar krónu hlýtur að leiða til kaup-
lækkunar. Verkamenn styðja gengishækkun
af alefli og æsa með því þann straum, er
þeir þurfa að róa í gegn,
íhaldsgleði. íslendingur 3. apr. er heldur
kampagleiður yfir ósigri verkalýðsins í
kaupdeilumálunum nýlega. Er málið reifað
þar með venjulegri skilningsviðleitni blaðs-
ins á aístöðu verkalýðsins, kjörum hans
og umbótaviðleitni á högum sínum. Sam-
kvæmt rökum íslendings koma forkólfar
verkalýðsins verkföllum af stað einungis
til þess »að spilla fyrir atvinnuvegum
landsmanna og góðri afkomu þeirrac. For-
ingjunum stendur »nokkurnveginn á sama
hver úrslitin verðac á verkföllunum, þvx
að þau hafa ekki áhrif á afkomu þeirra
sjálfra. »Þeir geta lifað í vellystingum
praktuglegac. Slík og þvílík eru rök blaðs-
ins. Er þar vandiega forðast að iíta á
kjarna málanna: hinn djúpa ágreining um
atvinnuskipulag þjóðannnar og skijtingu
þeirra verðmæta, sem framleidd eru. Aftur
er þar gaumgæfilega reiknað út, hve miklu
verkamenn og verkakonur hafi tapað við
niðurfall vinnunnar, fimbulfambað um nauð-
syn á »samúðc og »samvinnuc milli verka-
manna og atvinnurekenda. Fer dável á
þeim orðum í slíkri rógkveikjugrein! Eftir
rökum og anda greinarinnar virðist sú
»samúðc og »samvinnac eiga að vera í
því fjlgin, að verkamennirnir mögii aldrei,
heldur beygi sig þegjandi undir yfirráð
mótaðilans, eins og önnur vinnudýr. Verka-
maðuiinn, útkominn sama dag, segir að
þeir, sem rita eins og ritstj. íslendings,
megi »ekki kippa sér upp við það, að á
þeim sé tekið með berum höndum. Og
þeir mega eiga von á fastari tökum í
framtíðinnic, segir blaðið! Þaif nú ekki
að elast um, að Gunnl. Tr. fái að kenna
á krummum Halldórs. Aðalmunurinn á
framkomu þessara blaða í verkamáladeil-
unum er sá, að »Verkamaðurinnc elur á
úlfúð og tortrygni meðal verkamanna og
atvinnurekenda, en íslendingur elur á tor-
trygni meðal verkamanna og foringja
þeirra. Bæði b(öðin hanga stöðugt í auka-
atriöum og dægurmálum en leitast sjaldan
við að finna dýpri rök. Má þó öllum ljóst
vera að verklöll og dægurþras leiða ekki
til úrlausnar á vanda þessa almesta vanda-
máls þjóðarinnar.
Samherja! I Sjaldgæft mun vera að í
blöðum landsins sjáist rökleysuvaðall því-
líkur, sem birtist í Verkamanninum 3.
apr. síðastl., þar sem blaðið minnist á af-
stöðu þingmanna til gengismálsins. Ut af
því, að þeir Tryggvi Þórhallsson og Óiafur
Thors standa saman að írv. um festingu
gengisins, segir Vm.: »Fer vel á því að
hinn íhaldssamari hluti »Framsóknarc
syni eðli sitt, það, að hagsmunir hans
tari saman við hagsmuni síldarspekúlaota
og fiskbraskara og stórútgerðarmanna.
Vera má að alþýða manna, sem er hart
nær 3lt hlutar þjóðarinnar, læri af þessu
að standa saman um sína hagsmuni, en
þeir eru gagnstæðir hagsmunum stórgróða-
manna og braskarac. Til þess að dylja
falsháttinn, lætur Vm. þess ekki getið, að
þeir eru samherjar í málinu Jón Baldvins-
son og Jón Þorláksson og berjast þar hlið
við hlið. Væri þó ærin þörf fyrir Vm. að
útskýra »eðlic alþýðuflokksins »það, að
hagsmunir hans fari saman við hagsmunic
Jóns Þorlákssonar og þeirra römmu kapi-
talista, sem hann er fulltrúi fyrir. Er það
stórum forskildara en hitt, að tveir full-
trúar framleiðendanna í Iandinu vilji hamla
gengishækkun, sem hefir veitt bæði land-
búnaði og sjávarútvegi þung áföll. Hvernig
geta þeir nafnar staðið saman í baráttu
fyrir hagsmunum, sem Vm. segir að séu
»gagnstæðarc ? Aður hefir hér í blaðinu
verið bent á, að hagsmunir raunverulegir
eða ímyndaðir, ráða afstöðu manna í
gengismálinu, en ekki pólitískur skyldleiki.
Eru þar allir vitandi vits síns í þeirri
baráttu nema verkamenn. Barátta þeirra
fyrir hagsmunum sjóðeignamanna er vitan-
lega brot gegn hugsjónum þeirra, framið
í von um að klófesta stundarhagnað. Þeir
vona að geta staðið á móti kaupgjalds-
lækkun þrátt fyrir aukið verðmæti gjald-
eyris.
S ’í m s k e y t i.
Rvík 6. april.
Símsð er frá Parfs að inuflutnings-
toilar í Frakfelandi hafi verið hsskkaðir
um 30% á ðllu nema nauðsynjavöru.
Frá Oslo: Norskir atvinnurekendur
krefjast 25°/# launalækkunar.
Á Föstudaginn langa fór Sóiberg
Gaðmunsson netagerðarmaður ásamt
3 unglingspiltum til Viðeyjar og hlýddu
messu. Sfðan héldu þeir heim á leið
en hafa ekki komið frám og ern
taldir af.
Aðf aranótt Föitudagsins langa strand-
aði hinn nýi togari Duusverzinnar við
Grindarvífe. Sfeipshöfnin var dregin á
land á kaðii. Kompásskekkja er talin
að hafa valdið slysinu.
Ráðgert er að reysa minnisvarða á
Þingvöllum 1930. Forgöngumenn þess
eru Ágúst H. Bjarnason og Matth.
Þórðarson.
Fyrirlestur
flutti aéra Gunnar Benediktsson I Sam-
komuhúsinu hér fyrra sunnudag. Gaf
ræðumaður erindinu nafnið: »Andinn
fiá Worms«. Var þar átt við orð
Lúthers, er hann mælti á þinginu f
Worms: >Ef menn geta ekki sannfært
mig með orðum ritningarinnar eða
skýrum rökum — því á páfa og kirkju-
þing trúi eg ekki — þá hvorki vil
eg né get tekið orð mín aftur, þvl að
það er háskalegt að breyta á móti
samvisku sinni«. Dvaldi ræðumaður
mjög við það, hvérsu kirkju þeirri,
er kennir sig við Lúther, hefði hepnast,
eðs öliu heldur mishepnast, að við-
halda >andanum frá Worms« innan
vébanda ainna, og rakti áatæðurnar
fyrir þvf.
Fyrirlesturinn var mjög fræðandi,
piýðilega aamian og vel fluttur og
sérlega vei til þess fallinn að flytjast
á prestastefnu.
Áheyrendur voiu sárafáir, enda var
veður ekki gott, og þó ekki verra en
svo, að húafýllir mundi hafa orðið, ef
boðað hefði verið til danssamkomu.
Erindi þetta var einn liður i al-
þýðnfræðsin Stúdentafélagsins. Eirut
stúdent lét sjá sig við þetta tækifæri,
auk ræðumannaiai sjálfs.
Áheyrandi,