Dagur - 26.08.1926, Blaðsíða 1

DAGUR
kemur ú[ á bverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
GJalddagi fyrlr 1. jjúlí. Inn-
helmtuna annast, Árnl
Jóhannsson i Kaupfél. Eyf.
Afg r eiðs1an
er hjá Jónl 1>. I>ór,
Norðurgötu 3. Talsfmi 112.
Uppsögn, bundln við áramót
sé komin tii afgreiðslumanns
fyrir 1. des.
| 37* blaö.
IX. ár.
Akureyrl, 26. ágúst 1926.
bandskjörið næsta.
getur það oltið, hversu ilokkar skip-
ast á næstu þingum og hverjir fara
með völd i iandinu eftir næstu al-
mennar kosningar. Á þessari kosn-
ingu ásamt þeim kjöidæmakosning-
um, sem eiga að fara fram nú á
komandi bausti, veitur það einnig,
hvort núverandi stjórn getur stuðst
við þingræðislegan meirihluta á
næsta þingi eða verður að biðja um
lausn.
Aliar þessar áminstu kosningar
verða úrslitabarátta fyrir þá veiku
íhaidsstjórn, sem nú fer með vöidin
og fyrir ftokkinn, sem stendur að
baki hennar. Það má þvi teija víst,
að íkaldsmenn leggi alt kapp á, að
vinna kosningarnar og sérstaklega
landskjörið, með þvi að þar verður
kosinn maður, sem situr lengur en
á næsta þingi.
Af þessum ástæðum má telja það
vist að íhaldsmenn og auðvalds-
sinnar láti ekkert til sparað, hvorki
fé né fyrirhöfn, tii þess að vinna
kosninguna. Það má meira að segja
gera ráð fyrir hinum fóisiegustu
brögðum af hálfu þeirra ofurkapps-
manna, er fyrir beitast i kosninga-
bardögum af háifu íhaldsflokksins.
Það má gera ráð fyrir að beitt verði
foitölum, biekkingum og faótunum,
áheitum og fémútum. Alt siikt er
gamalkunnugt úr kosningahreðum
auðvaids- og íkaldssinna um heim
allan og það er ekki óþekt hér á
landi, þó eigi verði bent á einstök
dæmi. Það er haft efiir einum tog-
araeigandanum í Reykjavík, eftir að
kunnugt varð um úrslit siðasta lands-
kjörs, að einu gilti f hvað fé væri
lagt; alt mishepnaðistl Hann mun
ekki bafa sparaö efni sín maðurinn
sá, og vonað, eins og fleiri i því
liði, að íhaldsmenn kæmu tveimur
mönnum að. En honum mun hafa
þótt eftittekjan týr í kosningunum
eigi siður en i útgerðinni.
Kjósendum landsins ber þvi að
gæta sín gegn þeim óleyfilegu með-
ulum og ráðum, sem gera má ráð
fyrir, að íhaldsmenn beiti við vænt-
anlegar kosningar nú á þessu hausti
og eigi sizt við landskjörið. Það er
hin mesta svivirðing iandi og þjóð,
ef kjósendur láta fiekast af sfíkum
ráðum og aðferðum.
nálegc 2lh þús. fleiri atkvæði en í-
haldslistinn* Sé nú gert ráð fyrir að
kjörsókn i landinu verði svipuð við
komandi landskjör og sé ennfremur
gert ráð fyrir þvf að kjörfyigi E-
listans skiftist milli iistanna á þá
iund að íhaldsmenn hlytu 600 atkv.
en Framsókn og Jafnaðarmenn hlytu
til samans 300 atkv. yrði niðurstað-
an þessi: íhaldsmenn 5501 4 600
— 6101 atkv. en Framsókn og
Jafnaðarmenn 3481 -f- 3146 300
= 6927.
Af þessu verður Ijóst, að þvi að-
eins veröur íhaldið felt í þessari
kosningu, að andstöðuflokkar þess
gangi saman til kosinga. TakUt þau
samtök vel, er ósigur íhaldsins hand-
vis frá upphafi. Að visu má gera
ráð fyrir því, að íhaidsmenn sæki
kosninguna mun fastar en siðast, en
Framsóknarfl. átti flest ónotuð at-
kvæði við landskjörið 1. júii. Aukin
kjötsókn bœnda vlð nœsta landskjör et
sktlyrðt fyrlr því að þlngsœtið vlnnlst
og þar með völdln úr höndum íhatds-
ins og núverandt stjðrnar. Ymislegt
stuðlar að því, að vænta má auk-
innar kjörsóknar bænda. Margir
þeirra munu hafa orðið óánægðir
eftir á yfir sfælegri sókn siðast og
margir munu fremur eiga heiman-
gengt næst heldur en þá.
Samtök andstöðuflokka fhaldsins
við næsta landskjör eru sjálfsögð.
Enda mun unnið að þvi frá báðum
hliðurn, að þau geti tekist. fhaids-
mönnum er þegar orðið órótt inn-
anbrjósts yfir þessu væntaniega
bandalagi. Kosningabaráttan er þegar
hafin af þeirra háifu. Verður þeim
þá tiltækilegast það, sem þeir eru
rikastir af, en það er mannlast og
rógburður. Morgunbiaðið vinnurnú
kappsamlega að þvi að bera róg á
milli bænda og verkamanna, telja
öil tormerki á samvinnu þeirra á
milli, tortryggja nýkjörinn þingmann
Framsóknar í augum bænda og slá
á iægstu strengi i von um að koma
tíi leiðar úíiúð og ósamlyndí milli
þeirra manna, seo? þurfa og eiga
aö ganga sameinaóir út f næsta
kosningabardaga og vinna sigur.
Verða stjórnarandstæöingar
samtaka?
i.
fbaldsmenn heföulvafaiaust fegnir
kosið, að geta látið Svein i Búðum
ganga tii sætis Jóns heitins Magnús-
sonar á þingi. En allar skýringar á
fyrirmælum kosningaiaganna koma
þar niður, að landskjör í haust sé
óhjákvæmilegt og veröi þá kosinn
einn maður, til þess að skipa sæti
jóns Magnússonar þann tima, sem
eftir er af kjörtímabili hins látna
þingmanns.
Skuiu bér tekin upp, almenningi
til fróðleiks, þau ákvæði kosninga-
laganna, sem að þessu lúta. f 73.
gr. þeirra laga er svo fyrir
mæit:
»Hver listi, sera hlotið hefir landskjörinn
þingmann eða þingmenn hefir rétt til
jafnmargra* varaþingmanna - - — -.
Síðan lýsir landskjörsstjórnin yfir því,
hvernig kosning hefir fallið, gefur þing-
mönnum kjöibréf og vataþingmönnum skil-
ríki fyrir því, að þeir se'u kjörnir til þess
slarfs.11*
í 7ö. gr. segir svo:
_ — — Hafi hlutaðeigandi vara-
þingmaður verið kosinn alþingismaður í
einhverju kjördæmi, tenur hann engu að
síður autt sæti aðalmanns, en stjórnarráðið
hlutast til um nýja kosningu í þvt kjördæmi,
er hann var fulltrúi fyrir.*
Af þessum ástæðum virðist það
Ijóst og ótvirætt, að hver iandskjör-
inn þingmaður hefir sinn ákveðna
varamann, þann sem fær næsta
atkvæðatölu á lista og er honum
geiið skilriki fyrir því, að hann sé
kjörinn tii starfsins, jafnsnemma og
hinn landskjörni þingmaður fær
kjörbréf. Varamaður Jóns Magnús-
sonar var Siguröur ráðunautur Sig-
urðsson. En hann er einnig iátinn,
Kosning i hið auða sæti er þvi
óbjákvæmileg. Hinsvegar væri sann-
gjörn og æskileg breyting á kosn-
ingalögunum í þá átt, að sá fiokkur,
sem hefir komið að landskjörnum
þingmanni, eigi ráð á sæti þvi
kjórtfmabiiið út, meðan völ er ein-
hvers af þeim mönnum, sem voru
á lista fiokksins.
II.
Kosning su, er hér um ræðir, er
harla mikiisverð. Á úrslitum hennar
* ÍLeturbreytihgin blaðsins,
III.
Listi fhaldsmanna f siðasia lands-
kjöri hlaut 5501 atkv. Listar and-
stööuflokka stjórnarinnar hfutu 3481
4- 3146 4 1312 = 7939 atkv. eða
Magnús Krisíjánsson 4- land«-
kjörinn þingmaður kom hingað til
bsjarins á snnnudagsnóttina með Ville-
moes.
Gróðrarrannsóknir.
Brot frá ferðalaginu.
(Niðnrl.)
Úr Dalsmynni fór jeg austur Göngu-
skarð og niður i Köldnkinn. Nafnið á
sveitinni er kuldaiegt og siðor en svo
aðlaðandi. En hverjnm þéim, sem um
Þingeyjarsýsiu fer, sér til skemtunar
og frama, vildi eg ráða til að akreppa
út ( Köldnkinn og mun hann þá sann-
fserast nm að: .
>hún ei köldn andar einu
inn að bjarta mannsc.
Þar finnast staðir, sém náttúruvinir
hljóta að dá og nnna, hafi þeir einu
■inni komið anga á þá. Skal jeg sem
dsemi nefna Fellsikóg, sem iiggnr anst-
an f Kinnarfeili og nser niðnr að Skjálf-
andsfljóti.
Jeg geng npp á Fellið norðanvert;
gróður er gisinn og tekur fljótt á sig
fjiiiablse og þó er Feiiið ekki meira
en 370 metra yfir sjó. Það er ei nema
steinsnar niður í skóginn. Eg sest nið-
nr við skógarjaðarinn og Ht i kring
um mig. Hvflfkur mnnur! Þróttmikill
blómlendis- og rnnnagróðnr. Og svo
■kógurinn. Boibein trje 7 — 8 métra
há (líkiega til bserri) með vel vaxnar
krónnr. Eg er lengi að átta mig því
viðbrigðin ero svo snögg. Fijótið með
Uliarfossi og skógurinn með öllu jurta-
stóðinu framundan og Felliáiarnir með
háfjallaplöntnr að baki.
Vestan t Fellinu er enginn skógnr;
en þar óx um langt skeið sá meiðnr,
sem festi djúpar rætnr í heilbrigðn, fs-
lensku þjóðlffi. Og eg lít svo á, að
enginn sannur íslendingur geti komið
avo í Felisskóg, að hann ekki ósjiif-
rátt lfti í vestnrátt og minnist með til-
hlýðilegri lotningn þessa fallna meiðs,
öldongsins frá Yzta-Felii.
Fólkið er hér einkar viðknnnanlegt,
og virðíst hinn hraustlegi gróðnr eiga
traust ítök ( því.
Þar, sem eg þekki til, hafa fleiri
bsendur hér, en annarsstaðar, aflað
sér þekkingar á gróðri sveitar sinnar;
enda er slfk þekking mikils virði;
hún veitir gagn og vlðsýni i búskapn-
nm og ÍOtðar sveitnnnm frá þvf, að
verða kaupitöðnm landsins að bráð,
fyrir fnlt og alt.
Eg heimsótti Helga Jónasson, bónda
að Gvendarstöðnm. Hann hefir nm
margra ára skeið fengist við plöntn-
söfnnn, án nokkurs styrks, og á
myndarlegt aafn. Síðari árin hefir á-
hngastarf hans lent undir fargi þröngra
heimilisástæða, éins og gerist og