Dagur - 26.08.1926, Blaðsíða 2

140
DAOÐR
37 tbl.
gengor. Víoaði Helgi mér á ínndar-
itaði sjaldgetra plantna i grendinni
og er eg honnm mjög þakklátnr fyrir.
Eiga aiikir menn, sem bann, miklar
þakkir skilið fyrir óiérplagið starf f
þarfir vfsindanna.
Látraitrönd, Þorgeirsfjörður og Hval-
vatnsfjörðnr voru mfnir siðuitn áfanga-
staðir. Þessar itrjálbýln útkjálkasveitir
eiga við mikið vetrarrfki að búa og
erfiðar samgöngnr, en gróðnr er fjöl-
breyttur mjög. Og tæplega hefi jeg
séð jafn þroskalegan gróðnr og f Hval-
vatnifirði; og þó eru þar aðeini eftir
3 b»ir bygðir af 8 að minsta koiti,
sem þar hafa verið. Landrými sumra
eyðijarðanna hefir verið geysimikið,
tún góð og grösng og engjar miklar.
Og enn er hsegt að sjá snm túnin
með knéháu grasi eftir nálega hálfa
öld.
Hér hafa menn anðsj&anlega flúið
étfiðleikana er filenikir vetnr hafa
búið þeim. Og lfklega mun þen ekki
mjög langt að bíða, að alger danða-
dómnr verði kveðinn npp yfir bútkip
útsveitar þessarar.
Neðan til f firðinnm ern flatar
gröiugar flæðiengjar sem Hvalvatns-
fjarðará liðast eftir 'lygn og sfð-
an gegnnm Hvalvatn til sjávar. Aun-
ari er meginhlnti fjarðarins notaðnr
nú lem afrétt og þykir einkar kjarn-
gott land. Ansturhliðin er á stórn
avæði vsxin lágn birkikjárri, ýmist
einvörðungu eða lyngi og birki f fé-
lagi. — Fegnrra beitiland hefi jeg
tæpait litið. í gilskorningnm er mikið
nm burknaitóð; get jeg ijerstaklega
nefnt þúsnndblaðarós, fegnrita, norð-
lenzka bnrknan okkar.
í Þorgeirsfirði eru einnig 3 bæir, og
er einn þeirra Þönglabakki, kirbjn-
staðnr fjörðnnga.
Fjörðnr þesii er tæplega eini gröi-
ugnr og Hvalvatnifjörðnr, en þó byggja
samkynja plöntntegnndir báða firðina.
Ræðnr hér miimunandi skjól mestn
nm. En f fám orðnm iagt, þá hygg
jeg að varla nokknr gróðrarvinnr geti
komið ivo f fjörðn að háinmarlagi, að
hann ekki nndrist, hve mikinn anð
grasa þeni afikektn og Htilivirtn1)
bygðarlög eiga f fórum ifnnm.
L'ka sögn má segja frá norðnrhelft
Látraitrandar, þir sem vetrarrfki er
mikið. Hefi jeg varla sjeð fjölbreyttari
gróðnr en f nánd við bæinn Grfmi-
nes. Taldi jeg þar á ca. 200 m2 stór-
nm bletti nm 150 tegnndir hðplantna.
Gróðnrinn á mikið þykkn vetrar-
kápnnni að þakka. Mörg ijaidgæf
plantan hefir einmitt varðveitst betur
hér, nndir fannfergjnnni f marþfðnm
jarðveginnm, én hún hefði gert f góð-
sveitnm landiim.
Þegar vorar, sem oft er seint, og
■njóa leyiir, er eins og hver planta
sé lengi búin að bfða með óþreyju
eftir sól og inmri. Gróðnrinn þýtur
upp með ótrúlegnm hraða, svo kaf-
gras og útiprungnar blómplöntur má
jafnvel lfta f nánd við þykks mjóikafi*
ana. Þeni þroikahraði er ein af hinni
dáiamlegn tilhögun náttúrnnnar og
nanðiyn köldn landanna.
♦ *
*
‘) Sem dæmi má nefna að þangað kemur
hvorki sjé- iié landpóstur.
Heimfárardagur er að morgni, Eg
■tend nndir Hringidalsbjargi, einn
gróðnriælasta sæberginn norðanlandi.
Róaranðar brelðnr af eyrarrós og sig-
nrskúf ikiftast á við riiavixið hvann-
itóð, ank innara þroskalegra blómjurta.
En hvaðan fær gróðnrinn lllan áimeg-
inn þenna? Sá, sem itendnr við
bjargræturnar, fær eigi séð orsakirnar.
en komi hann npp á brúnina, verðnr
honnm ljóst, hveijn ber að þakka,
þvf túninu f Hringsdal haliar niðnr á
bergbrúnina. Gefnr það anðsjáanlega f
rfknm mæli af þeim fæðuforða, sem
að þvf er réttur,
Eg hoifi aðdánnarangnm á bjarg-
gróðnrinn:
Fegnrð þinn og þroska færð þú að
ofan, eins og alt annað. Þú hefir gefið
berginu líf og leitt aðdáendnr að fót-
nm þeas. Minningnna nm þig ætla eg
að geyma lengi.
* *
*
Lidautt er hafið. Bátnnm, sem er
að flytja mig heim á leið, miðar hægt
áfram, avo nægnr timi er til að at-
hnga það, sem fyrir angn ber. Mér
verðnr litið tii Þengiihöfða. Vestan í
honnm eru svonefndir Kvígudalir; ittu
sækýr að hafa gengið þar á iand, og
náði bóndinn frá Höfða, að sögn, sæ-
grárri kvfgn, reglulegnm kostsgrip, og
eiga sjátfsagt margar bestn mjólkurbýr
Höfðhverfinga kyn sitt að rebja til
hennar.
I Kvfgudali kom eg aldrei; má vera
að þar hafi einhver kynjagrös geymst
frá þeim tfma, er sækýrnar vorn þlr
á beit.
Nú trúa menn ei lengnr á rannvern-
lega tilveru aæbóa og töfragrasa; en
eigi að sfðnr er hvorttveggja eftir-
tektarverð fyrirmyndartákn þeirrar
atvinnugreinar, sem fóstrað hefir ís-
lenzkn þjóðina nm lengstan aldur, þvf
þaðan er hénni megin rnnnið f merg
og bein.
Inglmat Óskarsson.
Tvíræð lög.
Það er nú rúmlega éitt ár sfðan ég
bjóst við að einhver barnakennari iands-
ins, mér fróðari og færari, tæki til
máis nm þessi lög, sem eg nefni »tvf-
ræð iög«, það ern lifeyrissjóðslög
barnakennara frá 12. aept. 1921 Það
mnnu vera nm fjögur ár sfðan eg und-
irritaðnr íékk fyrstn úthlntnn úr nefnd
nm sjóði, að npphæð kr. 506.87.
Næsta ár var mér greidd sama cpp-
hæð. En sfðastliðið sumar gat íyrv.
fræðslomálastjóri, Jón sál. Þórarinsion,
þess við mig, að núverandi fjármála-
ráðherra Jón Þorláksson, væri sér og
fyrirrennurnm hans ósammála nm styrk-
veitinguna úr nefndnm sjóði, og að
atyrkurinn yrði færðnr niður. Það stóð
heima, þvf f fyrra var mér úthintað
kr. 165 oo, segi og tkrifa hnndrað
sextfu og fimm krónur, og sömu upp
hæð yfirstandandi ár, f staðinn fyrir
fimm hnndrnð og sex krónnr áttatfn
og sjö anra. Miinmnur kr. 341 87.
Eg skal engum getum að því leiða,
hver ratar hér réttustu leið, en hitt
ætti öllnm að vera^ Jjóst, að þegar
svona gagnólfkur skilningnr kemur
fram bjá fjárveitingavaldinn á mikils-
varðandi lögum, ber fylstn nanðsyn tii
að endnrskoða þau. Annað væri fjar-
stæða. Þess ber jafnframt að gæta að
þótt Jón Þorláksson leggi hárréttan
skilning f nefnd lög, hlýtnr öllum að
vera það Ijóst, sð þegar bláfátæknr,
taugaþreyttur maðnr á hlnt að máinm,
maður, sem enga fasta atvinnn hefir
og ekki er fær nm að gegna strit-
vinnn, hefir siitið mestöllnm kröítum
sfnnm við illa lannað og oft vanþakk-
látt starf, barnakensluitarfið, jafnvel
þó hann hafi ekki kent nema 3—4 ár
undir núgildandi fræðslulögum. Slfkur
maðnr hefir áreiðanlega fullan rétt til
rffiegra eftirlauna — samkvæmt lanna-
kjörnm embættismanna rikisins yfirleitt
— heldnr en núverandi fjármálaráð-
herra J. Þ. þóknast að greiða.
Ennfremur bar að lfta á það, þsgar
lög þeisi verða endurskoðuð, sem ó-
bjákvæmilegt er að gera á næsta Al-
þingi, að það er mjög varhugavert,
Ið fjármálaráðherrann, hver avo sem
hann er, lé algerlega einráður nm út-
býtingn nefndi styrki, eini og nú mnn
eiga aér itað.
Hlutaðeigandi fræðiinmálastjóri ætti
að hafl þar ihlutnnarrétt til jafns við
fjármállráðherrann. Svo þyrfti að skipa
oddamann, til þess að leggja fnlinað-
arúrsknrð á þau ágreiningsmál, sem
kynnu að rfsa milli hinna tveggja.
Ofanritaða grein bið eg öll Reykja-
vfknrdagblöðin að gera svo vel að taka
tit birtingar.
Ritað 14, ágúst 1926,
Fyrverandi barnakennarl.
S í m s k e y t i.
Rvík 24. ágúst.
Sfmað er frá London, að engar
sættir hafi enn tekiit í kolanámu-
deilunnm.
Belgfumenn og Þjóðverjar semja
um það, að Þjóðverjar kaupi borgirn
ar Eopen og Malmedy fyrir 120 millj.
marka, gegn því, að Þjóðverjar stuðli
að viðreisn frankans, en mótstaða af
hálfu Poincsiés virðist hafa hleypt
málinn i strand.
Stjórn Frakka gerir strangar ráð-
stafanir, til þeis að hindra verðhækk-
nn á nauðtycjsvöium og ak psr fyrir
nm sparnað rfkis og einstaklinga á
öllnm aviðnm.
Fjármálaráðherra hefir tekið tveggja
miiljóna króna lán f Khöfn, til þess
að kaupa bankavaxtabréf nýja flokks
veðdeildar landabankans Teknr hún
sennilega til starfa f seftember.
Um framboðlð í Dalatýtlu hefir það
heyrst að af hálfn Framsóknatfiokksins
bjóði sig þar íram, séra Jón Guðna-
son á Kvennabrekku, en af hálfu 1-
haldsflokksins, Jón Sivertsen verzlun
arskólastjóri.
Björn Þórðsrson verðnr sennilega
sáttasemjari, þegar Georg Ólafsson
lætnr af þeim starfa.
í Rvik er nýstofnað bannbandalag.
Takmark þeis er samvinna ýmisia félaga
til efiingar bindindis- og banmtarf-
lemi.
t
Puríður Pálsdóttir
Þórustöðum.
Þuríður Pálsdóttir, húsfreyja á Þóru-
stöðum í Kaupangssveit, kona Helga
Stefánssonar frá Oröf, andaðist í sjúkra-
húsinu á Akureyri, mánudagsmorgun-
inn 23. þ. m., eftir stutta legu. Fráfall
hennar var hastarlegt og raunalegt.
Hún er dáin frá eiginmanni og fjórum
börnutn ungum.
F r ó 11 i r.
Læknishjálp og bílferðir. Bifreiða-
atöð Abnreyrar hefir beðið blaðið að
geta þess við bændnr, að vegna örð-
ngleika béraðsbúa að nálgast lækni,
i bli sem f öðrum farartækjum og
vegna þess að gjaldið verði þvi til-
finnanlega bátt fyrir fátæklinga og
einstæðinga, hafi hún ákveðið að lækka
gjaldíð, þeglr um lækniaferðir er að
ræða, um lla frá núverandi gjaldi og
reikna ekkert fyrir bíð alt að 3 klst.,
þegar um lengstu ferðir er að ræða.
Málverkasýning Else Steenbœk.
Frk. Else Steenbæk sýndi málveik
sfn í Birnaskólanum á laugardaginn
var. Frk. Stesnbæk hefir dvalið hér á
Akureyii lengi snmars og málað fjölda
málverka af Akoreyri og grendinni,
útsýa yfir fjörð og hérað, ijöll og
dali. Vorn þarna til sýnis 23 málverk
frá sumrinn, öll frá þessum stöðvum,
ank nokknrra málvetka frá Svíþjóð,
Ítalín og Dmmörku. Fegnrst var, að
blaðsins dómi, mynd frá »Sognefri
Slotspark« (32). Hún virðist bera
vott nm mikið vald málarans yfir lit-
nm og ljósi. Myndin veknr þægilegan,
draumkendan hugblæ. Svipað má segja
um aðra mynd frá Danmörk, »Marker
ved Ry< (35). í þessn sambandi má
og nefna mynd frá Svfþjóð »Gade i
Stiangneas* (27), einkennilega mynd
og þfða. Myndirnar frá Akureyri og
grendinni ern margar góðar. »Aknr-
eyri« (14) er mjög góð roynd og ein
af þeim langbeztu, aem þarna vorn
sýndar. Þá hafa og tekist mjög vel
myodirnar »Akureyri med Fjeldene i
Soldis* (18), »Udsigt over Oljorden«
(17), »Udiigt fra Eyrariandi* (16),
»SoI over GarðeárdaU (6), o. fl. Þær
myndir opaa augano bjarta úrsýn og
mildi fjarlægðarinnar l litnm og Hnnm.
»Foisen« (1 og 2) virðast vera mái-
aranum sjálfnm kærait af þeim verk-
nm, er þarna vorn lýnd. En þær
myndir vinna ekki hylli angans f
snöggu bragði og enda ekki f þeirri
nálægð, sem þarna var. Myndin er
tekin oí nærri, litir of akarpir og
Hnur nm of sksrandi. En vafalanst
nyti myndin sfn betnr f ankinni fjar-
lægð. Frk Steenbæk hefir notið
kenslu tveggja meðal nafnkendustn
málara Dana og kennara við listahá-
skóla þeirra. Hún hefir og stundað
nfim f Parfs og ferðast um Snðnr-Ev-
rópn. Hún hefir fengið aýndar myndir
ifðnstu árin á vorsýningn danskrs