Dagur - 24.11.1927, Blaðsíða 1

DAOUR
kemur út á hverjum fimtu-
degi. Koetar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlf.
Innheimtuna annast Jónat
Sveineson bóksali, Eyrar-
landsveg 3 (Sigurhssöir).
A f g r e i ðs 1 an
er hjá Jóm Þ. Þ6r,
Norðurgötu S. Talafmi 111.
Uppsögn, bundin vifl ára-
mót, sé komin tdl af-
greiöslumanns fyrir 1. dee.
X. ár.
Akureyri, 24. Nóvember 1927.
49. tbl.
Okkar hjartkæri elginmaður og sonur cand. phil. Bryn-
jólfur Árnason, er dáinn frá okkur.
Akureyri 14. Nóvember 1927.
Valborg1 Árnason Lilja Ólafsdóttir.
Jarðarförin er ákveðin þannig: Priðjudaginn 6. Desember n. k. hefst
húskveðja kl. 1 e h. frá heimili hins látna, Hafnarstræti 35. Að húskveðju
lokinni verður kistan borin í kirkju. Næsta dag, kl. 10 árdegis, verður
hinn látni fluttur að Saurbæ og jarðsunginn þar.
Straumhvörf.
ii.
Æðruorð íhaldsmanna, eftir ó-
sigur þeirra við síðustu kosning-
ar, bera vott um, að þeim hefir
þá fyrst orðið ljóst, hvað flokkur
þeirra á litlar rætur í þjóðlífinu.
Þá sáu þeir, að kosningasigur
þeirra, 1923 og landskjörið 1926,
voru skyndisigrar, unnir með
augnabliks slagorðum, fölskum
flokksnöfnum og brögðum. —
Hagsmunasamtök kaupmanna-
stéttarinnar eru stei’kustu taugar
flokksins; að öðru leyti er flokk-
urinn skipaður ósamstæðum
lausaliðum úr eldri flokkum, sem
áður voru andstæðir, en eru nú á
ýmsan hátt tengdir eða háðir
verzlunarstéttinni. Áhugamál
flokksins er það eitt, að viðhalda
og efla þjóðfélagsaðstöðu stéttar-
innar og atvinnuskilyrði; en eng-
ar frambærilegar hugsjónir, né
almenn velferðarmál.
Sjálfur læzt hann berjast fyrir
fjárhagsviðreisn ríkisins og vel-
ferðarmálum bændastéttarinnar.
Nú varð það bert í kosningarbar-
áttunni, að íhaldsmenn höfðu, á
síðasta kjörtímabili, brugðist
þessuim yfirborðs-ákvörðunum
sínum, að því er snerti fjárhags-
viðreisnina; og þau mál, sem
horfðu bændastéttinni til hags-
bóta voru flutt eftir frumkvæði
frá Framsóknarflokksmönnum og
fyrir undirbúning þeirra (Rækt-
unarsjóðurinn, kæliskipið o. fl.).
Þegar þessar lánuðu fjaðrir
voru foknar af flokknum, hafði
hann engin ný mál fram að bera.
Þetta fundu flestir hinna yngri og
óháðari kjósenda í landinu; og þá
voru örlög flokksins ráðin. Rit-
stjórar íhaldsins höfðu ekkert
nýtilegt fram að bera frá sjálfum
sér, eða fyrir flokksins hönd; en
skipuðu sér altaf í varnarstöðu.
Þeir biðu altaf eftir því, sem
Framsóknarblöðin segðu næst og
sátu svo sveittir við það vikuna á
eftir að hártoga það og sverta.
Þetta voru ekki sigurvænleg
vinnubrögð. — Að leikslokum
lýstu þeir því yfir(sbr. »Vörður«)
að Framsóknarblöðin hefði unnið
kosningarnar. Svona voru þau
orðin stór í augum þeirra. Fram-
sóknarblöðin tvö unnu að vísu
meira en allur sá blaðaurmull,
sem á móti stóð, til samans; en
hitt skifti þó mestu máli, að á bak
við Framsóknarblöðin, stóðu heil-
ir menn með sínar eigin hugsjónir
og tillögur til alþjóðarheilla;
menn, sem báru vopn sín sjálfir,
og svöruðu fyllilega til ábyrgðar á
höggum sínum og lögum. Þeir
börðust fyrir stefnmwdum fjöl-
mennustu stéttarinnar í landinu
— bændanna — sem einnig eru
menningarverkefni hinna frjáls-
lyndari borgara í bæjunum. Að
baki sér höfðu þeir heilsteypta
fylkingu, sem hafði fóstrað þessi
stefnumál og fest trú á þeim —
fylkingu, sem skildi vel, hvað for-
ingjarnir sögðu og gerðu og vissi
í hvaða tilgangi þeir unnu. —
Kjósendur íhaldsflokksins og
skrifarar hans, stóðu fæstir í líf-
rænu sambandi við foringja sína,
þeir vo't'u aðeins þjónar, og unnu
eins og mislyndir þjónar.
— Það var einmitt þessi mis-
munur á grundvelli flokksmál-
anna, og hugarfari kjósenda í
hvorum flokki fyrir sig, sem
strawmhvörfunum olli.
Sigur Framsóknarflokksins var
engin tilviljunogþví síður unninn
á nokkrum dögum fyrir kosning-
arnar. Flokkurnn hafði ekki safn-
að sér kosningaliði með skrum-
auglýsingum eða sviknum merkj-
um og nöfnum; hann hefir ávalt
sýnt sinn rétta lit.
Síðan flokkurinn var stofnaður,
fyrir rúmum áratug síðan, hefir
hann stöðugt vaxið eðlilegum og
jöfnum skrefum, en hægt og síg-
andi; og viðbótin hefir að lang-
mestu leyti komið að neðan, úr
fylkingu yngri kynslóðarinnar —
einkum í sveitunum, — jafnóðum
og hún hefir öðlast kosningarrétt-
inn.
Framsóknarflokkurinn er stofn-
aður og studdur af sterkri þjóð-
lífshreyfingu, sem hefir að mark-
miði ræktun landsins, byggincj
sveitanna og efling þjóðlegrar al-
þýðurmenningar. — Þessi hreyfing
hefir verið að búa um sig og
þroskast í síðastliðin 20 ár, sem
pólitísk aflstöð.
Hún er reist á tveimur sterkum
stofnum — samvinnufélagsskapn-
um og ungmennafélagsskapnum
— þannig, að þeir menn, sem
hafa alist upp, eða starfað í þess-
um félagsskap frá æskuárum, þeir
hafa á fullorðinsárunum hlotið að
skipa sér í Framsóknarflokkinn.
Aðalstarfssvið þessa tvennskonar
félagsskapar hefir, eins og kunn-
ugt er, verið í sveitunum. En í
þeim kaupstöðum, þar sem þessi
félagsskapur hefir orðið víðtæk-
astur og skotið dýpst rótum, hefir
Framsóknarflokkurinn einnig
hlotið mest fylgi. — Flestir nú-
verandi forvígismenn Framsókn-
arflokksins hafa áður verið for-
göngumenn í þessum félögum, eða
áhrifaríkir stuðningsmenn þeirra
um langt skeið. Tveir af núver-
andi ráðherrum flokksins, Jónas
Jónsson og Tryggvi Þórhallsson,
hafa lengst af verið ritstjórar að
málgögnum ungmennafélaga og
samvinnumanna — »Skinfaxa«,
»Samvinnunnar« og »Tímans«. —
Þeir áttu báðir mikinn þátt í
stjórn ungmennafélaganna um
langt skeið, og hafa mest unnið
að fræðslumálum samvinnumanna
síðasta áratuginn. — Þessvegna
vita flestir samflokksmenn þeirra
hvernig þeir muni starfa í stjórn
landsins, vita að þeir muni starfa
samkvæmt grundvallarstefnum
áðurnefndra félaga, en ekki í eig-
in hagsmuna skyni, eða fyrir til-
verurétti fámennrar stéttar í
landinu á kostnað hinna.
Þeir vita að núverandi stjórn
muni reynast »Filisteum« þjóðfé-
lagsins »Þrándur í Götu«.
Rógur og óvitahjal ritara í-
haldsf lokksins um' núverandi
landsstjórn, hverfur því áhrifa-
laust meðal bænda, eins og slitrótt
hríðarfjúk í auða vök. Fúkyrða-
vaðall þeirra mun seint valda
straumhvörfum í íslenzkum þjóð-
málum! Þessvegna mun fáum
koma á óvart, þó að hinir stefnu-
lausu ritþjónar við aðalmálgögn I-
haldsflokksins, leggi frá sér
pennana, einn góðan veðurdag,
leiðir á eigin orðbragði, með
glottandi lítilsvirðingu lesenda
sinna að vegarnesti í ókunn lönd.
---o——
Fagnaðarsamkoma.
í 46. tölubl. var getið um »am-
komu þá, er Gagnfræðaskólinn hélt,
til þess að fagna fengnum réttind-
um og votta ráðherra Jónasi Jóns-
syni virðingu sína og þökk, fyrir
röggsemi hans í mentaskólamáli
Norðurlands', síðan sókn þess máls
var hafin.
Voru þar fluttar margar ræður
og minst margskonar atburða i
sögu Gagnfræðaskólans, frá því að
hann hóf starf sitt á Möðruvöllum.
Eldri og yngri gagnfræðingar mint-
ust endurminninga sinna frá skóla-
árunum, og elztur þeirra var Páli
J. Árdal skáld.
Skólameistari hóf fyrstur máls;
bauð hann gestina velkomna, og
beindi síðan máli sínu til ráðherr-
ans. Pakkaði hann fyrir hinn nýja
Mentaskóla Norðurlands. Rakti
tlokkuð sögu þess máls og mintist
sérstaklega þeirra manna, sem fyr
og síðar hefði unnið að því, að
þoka málinu að því langþráða marki,
sem nú væri náð. — Að lokum bað
hann samkomuna að votta frum-
herjum skólans þökk og virðingu —
þeim Arnljóti Ólafssyni, Jóni A.
Hjaltalín og Stefáni Stefánssyni.
Ráðherra Jónas Jónsson flutti
langa ræðu og skýrði frá skoðunum
sínum og áformum um hlutverk
beggja Mentaskólanna í landinu.
Taldi hann að alt of margir Iegðu
markmiðslaust út á langskólabraut-
ina og fráhverfðist vinnuna. Peir
sem búnir væru að eyða mörgum
árum á skólabekkjum, yrðu ver
hæfir til erfiðis á eftir. Reynt myndi