Dagur - 03.12.1927, Page 1

D AGUR
kemur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Innheimtuna annast Jónas
Sveinsson bóksali, Eyrar-
landsveg 3 (Sigurhæðir).
A f g r eiðslan
er hjé Jóni Þ. Þ6r,
Norðurgötu 8. Talsími 111.
Uppsögn, bundin við éra-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. dac.
X. ár.
Akureyri, 3. Desember 1927.
50. tbl.
Sparnaðarhjal
Ihaldsblaðanna.
Síðustu mánuðina hefir frem-
ur hvimleiður faraldur geisað
meðal íhaldsblaðanna. Sá kvilli er
að vísu gamall og landlægur í
þeim herbúðum, en gerir mis-
jafnlega vart við sig eins og kvef-
pestin. Þegar ihaldsblöðin hafa öll
orðið samtaka um það, að berja
sparnaðarbumbuna, hefir það
jafnan þótt bera vott um, að hið
pólitíska heilsufar flokksins væri
í lakara lagi. íhaldsflokkurinn
hefir aldrei fylgt með áhuga eða
alvöru verulegum. sparnaði í
rekstri þjóðarbúsins, fækkun
embætta o. s. frv. og’ því síður
rækt eftirlit með embættisrekstri
opinberra starfsmanna þau ár,
sem stjórn hans sat að völdum.
Sparnaðarjarmur flokksins er
þessvegna máttlaust gjálfur, sem
aðeins er ætlað að kitla eyru
almennings; og fhaldsblöðin grípa
til þess í vandræðum, þegar þeim
eru engin önnur vopn tiltæk í
stjórmnálabaráttunni. En það
skýlir ekki lengur nekt þeirra.
— Síðan núverandi stjórn tók
við völdum, hafa íhaldsblöðin ver-
ið samtaka um að æpa að öllum
gerðum hennar og ákvörðunum,
brígslyrði um að þeim fylgdi auk-
in útgjöld úr ríkissjóði, án rök-
stuðnings í flestum tilfellum og
án þess að meta gerðir hennar að
nokkru. Stjórnin, og þeir sein
henni fylgja, mega vera ánægðir
meðan íhaldsblöðin finna alt ilt
að gerðum hennar, því að þá
stefnir hún áreiðanlega í rétta
átt.
Um allar þær ákvarðanir
stjórnarinnar, sem taldar verða
hér á eftir, hafa íhaldsblöðin æpt
sömu staðleysurnar.
1. SIdpun sparnaöarnefndarinn-
ar töldu blöðin óverjandi, af því
að það þurfti að borga nefndar-
mönnunum fyrir störf sín úr rík-
issjóði. Það mátti með engu mlóti
athuga og gera tillögur um hvar
spara mætti í rekstri þjóðarbús-
ins til langframa, ef sú rannsókn
væri kostuð af ríkissjóði!
2. Um rannsóknardómarann í
Hnífsdalsmlálinu sögðu blöðin, að
hann hefði há daglaun úr ríks-
sjóði; þessvegna, meðal annars,
þótti þeim. hin ítarlega rannsókn
þess máls óforsvaranleg!
3. Um rannsókn á embættis-
rekstri sýslumannsins í Barða-
strandasýslu segja blöðin, að þar
hafi »stjórin sóað og eytt alveg að
óþörfu«, með því að senda þang-
að málaflm. til rannsóknar!
4. Um sendiför Bjarna alþm.
Ásgeirssonar til útlanda, til að
undirbúa og fá betri kjör um
kaup á útlendmn áburði fyrir
landið, segja blöðin, »að það virð-
ist ekki bera vott um sparnaðar-
hug hjá stjórninni eða Búnaðar-
félaginu, að vera að kaupa mann
til slíkrar ferðar, semi ekki er í
þjónustu ríkisins eða Bfj. ísl.!«
Nú er Bjarni einn í stjórn Bfj.
ísl., svo að það virðist ekki mikil
fjarstæða, þó að Bfj. og landsstj.
sendi hann í þessum tilgangi.
5. Loks bætir »fslendingur« úr
allri þessari speki, með því að
skýra frá því í mjög samvizku-
samlega og frumlega rituðum
leiðara!! að dómsmálaráðherrann
hafi nýlega stofnað 5 embætti »í
algerðu heimildarleysi þingsins«;
og »ísl.« bætir því við, að senni-
lega séu laun hinna nýu tollgæzlu-
manna ekki undir 4000 kr.,' og
auk þess megi gera ráð fyrir 2000
kr. í ferðakostnað handa hverjum
þeirra á ári, og þá muni lyfseðla
»inspektörs«-embættið ekki síður
liátt launað. — En hverjar eru
heimildir blaðsins? Þetta eru ó-
sannindi. Laun nýju tollgæzlum.
ei u mun lægri, en laun annara toll-
þjóna, sem íhaldsstj. hefir skipað.
Ekki er venja að taka ritstj. fsl.
alvarlega, og jafnvel ekki þó hann
skrifi leiðara sína nálega orðrétt
eftir »Verði«. f þetta sinn vill nú
svo til, að upphaf og endir leiðar-
ans umj J. J. dómsmálaráðherra,
Estrup og Mussolini, hefir áður
komið í »Verði« fyrir nokkrum
vikum síðan!! — Allir hugsandi
menn' vita, að þessi »ísl.«-leiðari
er endileysa. Störf nýju tollþjón-
anna og lyfseðlaeftirlitið eru eng-
in föst embætti, heldur er hér að-
eins um tilraun að ræða. Ríkisstj.
ei- skylt að rækja hin venjulegu
fi’amkvæmdastörf á þann hátt,
sem hún telur nauðsynlegt, hvort
lieldur framkvæmd toll-laga eða
bannlaga, þannig að þau nái til-
gangi sínum, og þá heyrir það vit-
anlega undir dómsmálaráðh. að
lögunum sé framfylgt. Kynlegt er
að heyra »ísl.« blaði'a um að
»engin nauðsyn« sé né »knýjandi
ástæður«, til að skerpa tollgæzl-
una. Allir óhlutdrægir menn
munu þó sam-mála um, að ríkis-
sjóður verði árlega af ógrynni
fjár, vegna slælegrar tollheimtu.
Nei, það er ekki af umhyggju
fyrir hag ríkissjóðs, sem fhalds-
blöðin æpa svo mjög út af gerð-
um stjórnarinnar. Hitt mun held-
ur, að ýmsir virðulegir borgarar,
sem hagnast fyrir slœlega toll-
laga- og banngæzlu eða kemur
illa að fram fari rannsókn á opin-
berum embættisrekstri og fækkun
embætta og að ríkið taki verzlun á
tilbúnum áburði og öðrum nauð-
synjum úr klóm einokunarhringa
— munu að mfeira eða minna leyti
vera húsbændur íhaldsblaðanna.
Það er annars kátbroslegt, að
»ísl.« skuli ekki taka með fögnuði
á móti þessum nýju mönnum,
sem hann kallar »rík'islögreglu!«
»fsl.« segir að forsætisráðh. hafi
bætt tveimur nýjum mönnum í
stjórnardeild sína. Sannleikurinn
er sá, að þessir menn voru báðir
ráðnir til starfa í stjórnarráðinu
af fyrverandi stjórn, þó að þeir
fengju eigi formlega útnefningu
fyrri en eftir stjórnarskiftin.
-----0-----
Á viðavangi.
Ragnar ólafsson
skýrir frá því, í svargrein til
Jónasar Þorbergssonar í »íslend-
ingi« 25. f. m., að rafveitunefnd
Akureyrar hafi ekki ætlast til
þess að neinum innanbæjannanni
væri borgað fyrir söfnun fjár til
rafveitu bæjarins árið 1920. Á-
lyktun sú, er rafveitunefndin
gerði um þetta, og bæjarstjórn
síðan samþykti, ber þetta á engan
hátt með sér. — í byrjun árs 1921
var Jónasi Þorbergssyni greitt
1% af fé því, er hann hafði út-
vegað. f sambandi við umsögn R.
ó. vaknar þá eðlilega sú spurning:
Greiddi bæjarstjórinn upphæð
þessa, og aðrar fleiri, í heimildar-
leysi? »Dagur« sneri sér því, í
samráði við Jónas Þorbergsson
til bæjarstjórans og bað um upp-
lýsingar. Svar hans birtist hér í
blaðinu, og geta menn 'af því ráð-
ið, hversu sannsögull R. ó. reyn-
ist í þessu atriði. Bæjarstjórinn
lét þess einnig' getið, í viðtali við
»Dag«, að í áskorunarbréfum,
sem hann — Jón Sveinsson — gaf
út fyrir Akureyrarbæ, og send
voru til allra málsmetandi manna
í sveitum' og kaupstöðum hér á
landi, sumarið 1920, og þar með
einnig innan Akureyrarbæjar,
hafi verið ákveðið að allir þeir,
sem söfnuðu fé til rafveitunnar,
fengju greidd þau ómakslaun,
sem ályktun bæjarstjórnarinnar
getur um, og var það á þann hátt
skuldbundið. Enda kom þá fyrst
skriður á fjársöfnunina, og báru
áskorunarbréfin hinn bezta á-
rangur. Biæjarstjórinn telur að
Jónas Þorbergsson hafi veitt sér
mesta aðstoð við tilhögun útburð-
arbréfanna og átt þannig mjkinn
óbeinan þátt í því hversu vel tókst
með fjársöfnunina yfirleitt.
—■ í öðru lagi gefur R. ó. það ó-
tvírætt í skyn í svargrein sinni,
að J. Þ. skrökvi því, að upphæð
sú er honum var greidd, hafi að
Myndamótun
(»Módellering«)
kenni eg í Desember og Janúar.
Har. Björnsson.
nokkrum hluta gengið til þess að
innkalla fé það, er hann hafði
safnað, og fer fram á að fá sann-
anir fyrir því. »Degi« er það
kunnugt að J. Þ. hefir þessar
sannanir í höndum, og mun R. ó.
fá að verða var við þær, í mála-
rekstri þeim, er nú er hafinn milli
hans og J. Þ. — En til þess að
gera Ragnari fljótari úrlausn,
hefir J. Þ. fengið vottorð frá bæj-
arstjóranum hér, og birtast’ þau
nú hér á eftir. Geta lesendur
»Dags« þá séð, hvað getsakir R.
ó. eru á sterkum rökum bygðar!
Y firlýsing.
Samkvæmt áskorun frá hr. rit-
stjóra Jónasi Þorbergssyni vottast
að rafveitunefnd Akureyrar
gjörði aldrei ályktun um, að
greiðsla á óm'akslaunum fyrir að
safna fé til rafveitu Akureyrar
næði aðeins til fjársöfnunar-
manna, sem búsettir væru utan-
bæjar, enda fengu fleiri bæjarbú-
ar en hr. Jónas Þorbergsson ó-
makslaun fyrir fjársöfnun sína.
Ennfremur vottast að allmikill
hluti þeirra ómakslauna, kr. 550
sem hr. Jónasi Þorbergssyni voru
greidd, gekk til þess að greiða
kostnað við fleiri ferðir til að ná
samkomUlagi við hr. Magnús Sig-
urðsson á Grund um framlög fjár-
ins.
Bæjarstjórinn á Akureyri 2. Des. 1927.
Jón Sveinsson.
»StafJcarl«
nokkur hefir párað lofgerða-
pistil um Ragnar ólafsson í 50.
tbl. »íslendings«. Sýnir hann
veikan vilja en enga getu til þess
að styðja hann í viðskiftunum við
Jónas Þorbergsson. Enda þótt ó-
mögulegt sé að fá nokkurn þráð
eða heila hugsun út úr ritgerð
þessari, verður að hnekkja einni
slúðursögu, sem þar er á borð
borin, að öðru leyti sér »Dagur«
ekki ástæðu til að hreyfa við
sorpinu. — »Stafkarl« segir að
Jónas Þorbergsson hafi eitt sinn
boðið sig fram' til sveitarstjórnar
í Mývatnssveit »og vaðið kröpin
um bygðina sárfættur af þeim
erli«; þetta er tilhæfulaus upp-
spuni. J. Þ. gerði aldrei tilraun
til að komast í sveitarstjórn þar,
hafði engan hug á því sjálfur, og
var þar aldrei í kjöri við sv.stj.
kosningar; enda var hann aðeins
tæp þrjú ár búsettur í Mývatns-
sveit,