Dagur - 11.05.1928, Page 1

DAGUR
kemur út á hverjum föstu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Gjaldkeri: Árni Jóhánns-
' son í Kupfélagi Eyfirð-
inga.

er hjá Jóni Þ. Þ6r,
Norðurgötu 3. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. des.
XI. ár.
-• • •-
Akureyri, 11. Maí 1928.
•-•••-•••••••-•-•-•
• 21. tbl:
• ••••••••••• • • • • ••• • • • • • ♦ •
Bæjarstjóra-
kosningin.
Við bæjarstjórakjör það, sem
fram á að fara hér á Akureyri 16.
þ. m., verða stærstu stjórnmála-
flokkarnir hér í bænum í andstöðu
hvor við annan. Annar frambjóð-
andinn Jón Steingrímsson er jafn-
aðarmaður' og opinberlega studdur
af verklýðsfélögunum í bænum.
Hinn frambjóðandinn, Jón Sveins-
son, telur sig fulltrúa allra flokka.
Að líkindum hefir hann einhuga
fylgi frjálslynda flokksins á Akur-
eyri! En aðaltraust sitt mun hann
hafa á íhaldsflokknum í bænum.
Ýmsir íhaldsmenn munu þó eigi
vera sem ánægðastir með liann, og
að líkindum hefðu þeir boðið fram
annan mann, ef þeir hefðu ekki
hugsað sér að Jón Sv. kynnj frem-
ur að hljóta atkvæðastuðning úr
öðrum flokkum, og hafa þannig
meiri líkur til þess að ná kosningu.
Þessvegna er nú talað um það á-
kaflega sakleysislega manna í milli
að bæjarstjórakosning eigi ekki að
vera pólitísk! Og Jón Sveinsson
þykist svo sérstaklega hæfur til að
gæta velferðar allra bæjarbúa. Þess-
um hræsnishjúp flokksleysingjans
er nú beitt gegn flokkaskiftingunni,
sem talið er að leiði til úlfúðar í
bæjarmálum. í kosningum sem
snerta kristni og kirkjumál þykir
þessi hjúpur eiga einkar vel við; en
það er furðuleg fjarstæða, að nokk-
ur maður skuli halda því fram að
pólitíkin komi ekkert nærri bæjar-
málum. Þeir sem halda þegsu fram
trúa því vitanlega ekki sjálfir, en
ætla þeim sem fávísari eru að
gleypa við því, enda er það vitan-
legt, að sá sem telur sig flokksleys-
ingja er jafnan dulbúinn fulltrúi á-
kveðins flokks þegar á reynir. Við
þessar bæjarstjórakosningar er Jón
Sv. aðallega verkfæri íhaldsmanna,
eins og hann hefir verið síðustu
missirin; og meðal annars hlýtur
það að hafa veruleg áhrif á afstöðu
sanivinnumanna hér í bænum við
þessar kosningar.
Um Ieið og Dagur gerir grein fyr-
ir þátt-töku samvinnunianna í þess-
um kosningum, þykir hlýða að
minnast með örfáum orðum á bæj-
arstjóraefnin. Sá er þetta ritar hef-
ir haft kynni af þeim báðum í mörg
ár. Jón Steingrímsson er alinn upp
á Húsavík og tileinkaði sér þar þeg-
ar í æsku samvinnuhugsjónir og er-
lendar jafnaðarkenningar, einkum
j' samvistum við Benedikt á Auðn-
um. Á skólaárum sínum í Rvík mun
hann einkum hafa samrýmst jafn-
aðarstefnunni, eins og hún birtist
þar í baráttunni við ofurefli íhalds-
ins. Hér á Akureyri hefir hann lítið
gefið sig að opinberum máliim en
verið óskiftur við sitt starf. Þjóð-
málaskoðunum sínum fylgir hann á-
kveðið þannig að hann er jafnaðar-
maður en ekki kommúnisti. Hann
hefir og tekið nokkurn þátt í kaup-
félagsstarfsemi hér í bænum, sem
félagsmaður í Kaupfélagi Eyfirð-
inga, að því leyti er hann einnig
góður samvinnumaður. Hann hefir
því haldið fast við skoðanir sínar
frá upphafi. Hófsemdarmaður er
hann og hlyntur bindindismálum,
enda verið bindindismaður sjálfur
um margra ára skeið, drjúgur til
starfa og hreinn og ákveðinn í við-
skiftum.
Þegar Jón Sveinsson kom í skóla,
var hann ötull og kappsamur til
náms og annara starfa; þá fylgdi
hann landvarnar- og sjálfstæðis-
mönnum að málum og það gerði
hann jafnan meðan þeir höfðu
nokkur stjórnmálasambönd. Þegar
hann koni hér fyrst til Akureyrar
var hann studdur til starfs af hin-
um framsæknari mönnum í bænum;
og meðan það hélzt, virtist svo sem
hans innri maður nyti sín betur til
framkvæmda. En svo virðist sem
skólavistin og ef til vill skortur á
hófsemi, . hafi lamað mjög starfs-
hvöt lians og skerpu. Einhver hulin
öfl virðast hafa sveigt hann á síðT
ari árum til samræmis við meiri-
hlutann í • bæjarstjórninni og til
þegnskapar við íhaldsstefnuna í
bænum. Það er eins og sjálfstæðis-
maðurinn hafi visnað í þeim faðin-
lögum, og kraftarnir dofnað. Jón
Sveinsson er nú heimilislaus í póli-
tík, en íhaldsmenn reyna að tileinka
sér hann hér í bænum.
Ýmsir samvinnumenn í bænum
hafa þegar gerst meðmælendur Jóns
Steingrímssonar. Þeim þykir hann
líklegri til að starfa meira í sani-
ræmi við samvinnustefnuna í bæj-
armálum. Samvinnu- og jafnaðar-
menn eru sanunála um að vinna á
skipulagsbundinn hátt að hinum
stærri, félagslegu verkefnum; og
í sumum greinum eru þeir sammála
um aðferðirnar, t. d. um verzlunar-
rekstur innanlands; en um skipu-
lag atvinnureksturs hlýta þeir hvor
sinni aðferð; þó hafa ýmsir jafnað-
armenn hér* á landi einnig aðhýlst
samvinnuformið á því sviði, svo sem
kunnugt er- orðið á fsafirði.
Samvinnumenn eiga miklu sjaldn-
ar samleið með íhaldsmönnum i
bæjarmálum; þessvegna geta þeir
ekki borið traust til þess bæjar-
stjóra, sem sérstaklega er studdur
af þeim, því fremur sem hann hefir
reynst slakur fyrir hönd bæjarins,
og ósamþykkur samvinnumönnum í
stærri málum.
Enda þótt samvinnu- og Fram-
sóknarinenn hér í bænum eigi þess
ekki kost að fylgja fulltrúa úr sín-
um flokki við þessar kosningar,
sem í hönd fara, þá er pólitísk
nauðsyn fyrir þá að standa saman
og fylgjast fast að málum. Að sækja
ekki kosningar er sama og að
bregðast sínum eigin málstað. —
Þegar það liggur nú ljóst fyrir að
íhaldsmenn gera beinlínis ráð fyrir
að flokkarnir ryðlist og atkvæðin
dreifist hjá Framsóknarmönnum og
verkamönnum og þegar bæjarstjór-
inn lætur þess getið á opinberum
fundi að hann hafi töluverðan hóp
af þeim með sér, sem vitanlega er
yfirlæti, þá væri það ófyrirgefanlegt
að veita þeim slíkan óvinafagnað.
Þeir sem gína við þeirri flugu að
bæjarmálin séu ekki pólitísk, og ó-
virða þessvegna sín eigin flokks-
'samtök, þeir eru alveg eins líklegir
til þess að láta »Laugaskarð« standa
opið og óvarið fyrir andstæðingun-
um, þegar kosningar fara fram um
landsmálin. — Samvinnumenn þéssa
bæjar munu því snúa bökum saman
við þessar kosningar eins og þeir
hafa áður gert, til þess að varðveita
sinn innri þrótt — siðgæði samtaka
og samvinnu.
-----o----
3olsa-„grýlan“.
Eitt af því, sem íhaldsblöðin hafa
mest liamrað á í vetur, eru völd og
álnif jafnaðarmannaflokksins á Al-
þingi. Þau hafa sagt að jafnaðar-
menn réðu þar öllu og hefði Fram-
sóknarflokkinn og ríkisstjórnina í
hendi sinni, til þess að fylgja sínum
málum og kröfum. Að þinginu loknu
virðist þessi jarmur blaðanna hljóm-
laust rugl, sem fáir leggja eyrun
við. Það er nú komið í ljós að Al-
þingi afgreiddi þrjú mál, sem jafn-
aðarmönnum var sérstaklega ant
um, og þessum málum hefir Fram-
sóknarflokkurinn áður veitt fylgi
sitt; hann hefir því eigi bundist
neinu sérstöku tjóðurbandi á þessu
þingi; enda eru þessi mál í fullu
samræmi við almennar sanngirnis-
kröfur:
1 .Skifting Gullbringu- og Kjósar-
sýslu í tvö kjördæmi, hefir verið
flutt oft áður á Alþingi og Fram-
sókn hefir ávalt verið því máli fylgj-
andi, bæði vegna afstöðu Hafnar-
fjarðarkaupstaðar, sem er annar
fjölmennasti kaupstaður á landinu,
og einnig vegna þess að bændur í
Gullbringu- og Kjósarsýslu fá betri
pólitíska aðstöðu, þegar Hafnar-
fjörður er fráskilin sveitunum.
2. Togaravökulögin. Þegar hvíld-
artími hásetanna á togurunum var
upphaflega ákveðinn 6 st. á sólar-
hring, kom Framsóknarflokkurinn
þeim lögum gegnum þingið; að færa
nú hvíldartímann upp í 8 st. á sól-
arhring, er því beint áframhald af
því, sem á undan var gengið, og
réttmætt af því að reynslan hefir
sýnt að þesSi löggjöf hefir orðið
bæði hásetum og útgerðarmönnum
að góðu einu.
3. Rikisábyrgð á útvegi Samvinnu-
félags ísfirðinga. Það er ekki nýtt
í sögunni, að Alþingi hafi styrkt
sjávarútveginn með ríkisábyrgð;
nægir því til sönnunar að nefna rík-
isábyrgð þá, sem Alþingi 1922 veitti
ýmsum togarafélögum til reksturs;
að nokkru leyti má telja þessa á-
byrgð fyrir ísfirðinga hliðstæða þvi
máli, og hafði Alþingi því áður gef-
ið fordæmið. En Framsóknarflokkn-
um hlaut að vera miklu ljúfara að
veita þessa ábyrgð nú, af því að um
er að ræða atvinnurekstur á ísafirði,
sem reistur er á samvinnugrundvelli,
og er mikil ástæða til að hlynna að
því að sjávarútvegurinn verði með
tímanum rekinn í því horfi hér á
landi. Auk þess lá þetta mál þannig
fyrir þinginu, að atvinnumöguleikar
ísafjarðarkaupstaðar voru mjög
tæpir, ef ríkið hefði neitað þeim um
þessa bakábyrgð. Málið er þjóð-
þrifa og bjargráðamál, frá hvaða
hlið sem á það er litið.
Enginn bóndi lætur blekkjast af
þeirri rógburðarfirru íhaldsins, að
þessi þrjú mál hafi stimplað síðasta
Alþingi rauðum Bolsevikablæ! eða
að jafnaðarmennirnir hafi leitt
Framsókn í tjóðurbandi!
------o-----
Prestskosningin á Möðruvöllum fór
þannig að Sigurður Stefánsson kandi-
dat hlaut 138 atkv., séra Guðbrandur
Björnsson 103, séra Páll Þorleifsson 53
og séra Stanley Melax 13; kosningin
er því ólögmæt, þar eð enginn umsæk-
enda hefir hlotið helming greiddra at-
kvæða.
--------0-------
t
>