Dagur - 29.08.1929, Síða 1

DAGUR
kemur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Gjaldkeri: Árni Jóhanns-
son í Kaupfélagi Eyfiró-
inga.
J ÍllUU*
Afgreiðslan
er hjá Jáni Þ. Þór,
Norðurgötu S. Talsími 112.
Uppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. des.
XII. ár
:7
• • ■•-
Akureyri, 29. Ágúst 1929.
T
36. tbl.
Arnarhvoll.
Sú óvenja hefir tiðkast, að ríkis-
stjórnin hefir haft hinar mörgu skrif-
stofur sínar í leiguhúsum hingað
og þangað í Reykjavíkurbæ. Fylgja
þessu fyrirkomulagi tveir stórir ó-
kostir, annar sá, að þeir, sem er-
indi þurfa að reka, verða að þvæl-
ast úr einum stað i annan og leita
uppi hinar dreifðu skrifstofur; hinn
sá, að þeir, sem leigt hafa húsnæði
fyrir skrifstofurnar, hafa okrað á
leigunni, það sem þeir hafa getað.
Á síðasta þingi var stjórninni
veitt heimild tii lántöku, til þess að
reisa skrifstofubyggingu á einum
stað, ef rannsókn leiddi í Ijós, að
með því yrði sparnaður á útgjöld-
um, svo að um munaði. Nú hefir
ríkisstjómin látið framkvæma þessa
rannsókn, og hefir hún sannað það,
að spara mætti samtals um helming
í húsaleigu, ljósi, hita og ræstingu,
ef landið bygði sjálft einfalt og
hentugt skrifstofuhús í stað þess
að leigja á mörgum stöðum að húsa-
spekúlöntum, einsog nú er gert.
Heimild þá, er þingið veitti, ætlar
því landstjórnin að nota og hefir
ákveðið að láta reisa skrifstofubygg-
inguna á Ainarhólstúni og nefna
hana Arnarhvol. Er nú þegar lokið
að grafa fyrir grunni hússins og
verður þá byrjað að steypa. Á að
flýta framkvæmd verksins svo sem
hægt er og er ætlast til að því
verði sem mest lokið á næsta vori.
Áðalhliðin á Arnarhvoli á að snúa
að Ingólfsstræti, en gaflinn að Lind-
argötu.
Arnarhvoll verður þrjár hæðir á
kjallara. I kjallara verða eldtraust
herbergi og verða þar geymd skjala-
og teikningasöfn. Enn verður í
kjallaranum ibúð fyrir dyravörð,
fatageymsla, handlaugar og salerni.
Aðalhæðirnar þrjár verða því ein
göngu fyrir skrifstofur.
Tilhögun innanhúss verður sniðin
eftir fullkomnustu erlendum fyrir-
myndum. T. d. er skilrúmum þannig
fyrir komið að auðvelt er nálega
kostnaðarlaust að færa þau til eftir
vild og stækka þannig og minka
herbergi, eftir því sem breyttar
ástæður og þarfir krefja.
Ula hafa húsabraskarar í Reykjavík
og blöð íhaldsins tekið þessari
þörfu framkvæmd. Er ekki annað
sýnna en að þau telji það mikið
mein, að landstjórnin hefir með
fyrirhyggju og manndáð gert ráð-
stafanir til þess að spara útgjöld
ríkissjóðs að helmingi á þessu sviði.
Er það alveg i anda íhaldsins að
óska frekar eftir aðhlynningu til
handa einstðkum gróðamönnum í
Reykjavík heldur en sparnaði á al-
menningsfé. Stingur þessi mót-
spyrna íhaldsmanna gegn skrifstofu-
byggingu ríkisins mjög í stúf við
hegðun fyrv. formanns flokksins,
Jóns Porlákssonar, gagnvart sjálfum
sér, því hann kvað hafa lagt stund
á að afla sér stórra lána, til þess
að reisa stórhýsi á beztu stöðum í
Reykjavík. Er hér sama mótsögnin
á ferðinni og sifeldlega kemur fram
í blöðum íhaldsflokksins, að vel
fari á þvf að hver óvalinn einstakl-
ingur kaupi sér bifreiðar í gróða-
skyni, en geta aldrei ógrátandi á
það minst að ríkið eigi sömu farar-
tæki til eigin nota, til þess að spara
nokkuð af því fé, sem annars færi
í súginn fyrir rándýra leigubíla.
Allir sannir umbótamenn munu
fagna því, að landstjórnin losar
ríkið undan húsaleiguokrinu með
hinni nýju byggingu á Arnarhóls-
túni, ekki til þess að gera einstðkum
mönnum mein, heldur vegna al-
menns velfarnaðar.
------o-----
Svar
til héraðslœknis,
Jóhanns Jeremiasar Kristjánssonar.
Héraðslæknir Höfðahverfishéraðs, hr.
Jóhann Jeremías Kristjánsson, hefir
skrifað grein í maí—Júníblað Lækna-
blaðsins þ. á., með yfirskriftinni:
»Læknisbústaðar- og sjúkraskýlismálið
í Höfðahverfishéraði«.
Ressi yfirskrift lætur vel í eyrum og
mætti ætla, eftir henni að dæma, að
héraðslæknirinn ræddi og skýrði þetta
nauðsynjamal samkvæmt mannúðar-
kröfum þeim, er/læknaskyldan býður.
En þegar fyrnefnd grein er lesin og
athuguð, verður annað upp á teningn-
um. Fyrst er gefið yfirlit yfir verustaði
og dvalartíma þeirra Iækna, sem dvalist
hafa hér í héraðinu á undan Jóhanni
lækni, er þar sennilega rétt frá hermt.
Eftir það snýst greinin um lækni
sjálfan. Byrjar hann á að lýsa, með
ljótum ltíum, bústöðum þeim, er hann
hafði bæði í Höfða og á Kljáströnd,
og ósæmilegri framkomu þeirra manna
gagnvart sér, er hann hafði mest
saman við að sælda. En þessi kafli
greinarinnar kemur mér ekki við. Veit
eg líka, að þeir hinir sömu eru menn
til að bera hönd fyrir höfuð sér og
munu gera það. Þá fer læknir að tala
um Grenivík. Er eg allmjög við þann
þátt riðinn og sennilega valdur að
honum.
Er hægt að skilja það af þvf, sem
nú skal greina;
I vetur sem leið afréð eg að hætta
búskap á Svínárnesi og sótti um
byggingarlóð og ræktunarland hér á
Grenivík. Varð það að sækja til Þórðar
hreppstjóra Gunnarss., sem lögum
samkvæmt er umráðamaður Grenivíkur
og annarra ríkisjarða í hreppnum, og
Bjarna bónda Arasonar á Grýtubakka,
sem er af stjórnarráðinu skipaður með-
ráðamaður Pórðar við skiftingu Greni-
víkurlands. Til þessara manna sótti eg
og fékk greið svör eftir ástæðum. Um
byggingarlóð bað eg við víkina aust-
anverða. En það var á þeim stað, sem
læknir gat taiist til að hafa ráð á þetta
ár og næsta. Sakir þess fór eg til
læknis og sagði honum að eg hefði
ákveðið að flytjast til Grenivíkur, og
mæltist eg til við hann, að eg fengi
að byggja á fyrgreindum stað. Eg ósk-
aði jafnframt, að gottyrði í nágrennimeð
okkur, eins og eg hefði allstaðar átt að
fagna, þar sem eg hefði verið.
Pessari málaleitan svaraði læknir
svo:
sÞessum bletti sleppi eg aldrei, það
var nóg sem eg lét reyta af Greni-
víkurlandi í vor sem leið, og eg skal
taka það undir jörðina aftur.«
Eg svaraði á þá leið, að hann hefði
ekki haft meiri rétt til Grenivíkur en
hver annar og ekki getað sett nokkrum
stólinn fyrir dyrnar, hann hefði verið
sem hver annar umsækjandi um jörð-
ina, sem enn væri ekki orðin að
læknissetri og honum væri ekki byggð
jörðin nema til þriggja ára. Ennfremur
bætti eg við, að mér virtist að hann
skyldi ekki auka á þær erjur, sem eg
hefði heyrt, að hann hefði í átt, þegar
hann var suður í Höfðanum. Öðru
man eg ekki eftir að hafa sagt lækni
til miska, og get (eg ekki kallað að
þetta séu hótanir, eins og hann getur
um, í áður nefndri grein, að eg hafi
haft í frammi við sig. Hitt man eg
glöggt, að hann nefndi mig »stórlygara«,
og önnur meiðandi orð hafði læknir
um hönd í samtali sínu við mig. Þessi
stóryrði læknis lét eg sem vind um
eyrun þjóta, þau voru mælt í reiði,
og manntötrið á auðsætt erfitt með
að »yfirstíga það andskotans viltidýr.«
(Sbr. Vídalíns postillu).
Rá segir læknir í grein sinni, að eg
hafi fengið aðstoð mágs míns, Björns
oddvita Jóhannssonar f Lundi, og að
hann (oddvitinn) hafi fengið Bjarna
bónda Arason sér til hjálpar, við land-
námið. Pessar staðhæfingar eru báðar
illkvitnislegur heilaspuni læknis, og
verður hann með staðfestum vottorðum
lýstur ósannindamaður að þeim hvor-
tveggju.
Læknir segir í ritsmíð sinni, að eg .
hafi »flosnað upp á búskapnum« s.l.
vor, Enn má hann bera kinnroða fyrir
ósannindi sín. Þó eg hafi breytt um
búskaparhætti, eftir andlát konu minnar,
hefi eg enn ekki lagt árar í bát, og
síðan eg fór úr Svínárnesi, hefi eg
bygt steinhús hér á Grenivík, sem er
orðið dýrara en því verði nam, er eg
seldi Svínárnes fyrir. Er þetta, eins og
flest annað í grein læknis, sagt til þess
að niðra mér og öðrum sveitarmönnum
hér, sem hann minnist á.
Jóhann Jeremías Kristjánsson hefir
fengið orð fyrir að vera óheimskur
maður, og hélt eg að stóryrði hans
væru sprottin af geðofsa, sem hann
ætti erfitt með að stjórna, en þegar
þess er gætt að grein hans er skrifuð
að athuguðu máli, þá lýsir hún grunn-
hygni, og þegar þess ennfremur er
gætt, að greinin er birt á þessum af-
vikna stað: Læknablaðinu, þá getur
mönnum dottið í hug, að læknir hafi
haft það fyrir augunt, að engir þeirra
manna, er hún deilir á, yrðu hennar
varir. Lýsir slíkt óhreinni lund.
Og að lokum: Hafi greinin verið
samin með þeim ásetningi, að tryggja
lækninum land og hérað, þá held eg
honum hafi mishepnast, því mér þykir
líkara að hún dragi það hvortveggja
úr höndum hans; ósennilegt er, að
þolanleg sambúð geti þrifist milli hér-
aðsmanna og læknis, sem eins hefir
óvirt þá og svert með ósönnum áburði
í augum þeirra, sem ekki til þekkja.
Ægissíðu við Grenivík, 5. ágúst 1929.
Áskell Hannesson.
■o
Skýrsla skólans fyrir skólaárið
1928 — 1929 er út komin.
Auk hinnar venjulegu, ítarlegu
greinagerðar um nemendatölu,
bekkjaskipun, kennara, skólastjórn,
kensluskipun, próf, heimavistir, sjóði
skólans o. *fl., flytur skýrslan tvær
ræður eftir skólameistarann; er önn-
flutt við brautskráning fyrstu Ak-
ureyrarstúdenta 15. júní 1928 og
hefir að yfirskrift »Mentaskóli á
Norðurlandi*. Er þar .meðal annars
að nokkru rakinn hinn sögulegi
aðdragandi þess viðburðar, að skól-
anum voru veitt réttindi til að braut-
skrá stúdenta. »Slíkur viðburður
verður sennilega eigi talinn« eins
mikilvægur og samgöngur um loft-
ið. En alt um það eru þessi tíð-
indi í íslenzkri skólasögu hin merki-
legustuc, segir í ræðunni. Misjafn-
lega var því tekið, er »Hólaskóli
hinn forni var vakinn upp til starfa
á öðrum stað og í öðru gervi, eftir
125 ára svefn.« Sumir tóku þeim at-