Dagur - 21.11.1929, Blaðsíða 2

V
194
0ÁGQB
48. tbl.
• •••••••••••••• • • • ••
• ••••• ••• • • • •• • • • • ♦ • ♦-• •-
H| :Wffffffffff|f|fffffffff:
E y’ostulínsoörur.
IK Fjölbreytt úrval af:
!f|@ Bollapörum, mjólkurkönnum, brauð-
fötum, kaffi-stellum, sykurkerum og
könnum, ávaxtaskálum o. fl.
B® — Nýkomið. —
Jg Kaupfélag Eyfírðinga. Jjj
BIIIMIIHmilHHlIIUa
Myndastofan
Oránufélagsgötu 21 er opin alla daga
frá kh 10-6.
Guðr. Funch-Rastnussen,
Á víðavangi.
Skeljaherferð »Sjál(stæöisins«.'
Pegar Sig. Eggerz bar fram fyrir-
spurnina á Alþingi um afstöðu
flokkanna til sambandslaganna, fékk
hann þau svör, sem honum líkuðu
bezt, og var hróðugur af að hafa
leitt það í Ijós, að sambandsmál
íslands og Danmerkur væri ekki
flokksmál, þar sem allir stjórnmála-
flokkarnir væru sammála um það.
Nú hefði mátt ætla að Sig. Eggerz
yrði ánægður áfram, en sú varð
þó ekki raunin á. Hann hafði þótzt
hafa sérstöðu í máli þessu og talið
sig hinn eiginlega varðengil þjóðar-
innar út á við, en svo áttaði hann
sig brátt á því, að.þessi sérstaða
var niður fallin, og þar með horf-
inn grundvöllurinn undir hans
pólitíska lífi. Á hinu leitinu var
fhaldsflokkurinn með svo flekkaða
fortíð, að hann taldi sér ekki líft.
Petta tvent, að Sig. Eggerz sveif í
lausu iofti, og að íhaldsflokkurinn
sá sig neyddan til að flýja sem
óðast frá fortíð sinni, varð orsök
þess, að þessir tveir skipbrotsflokkar
á þingi negldu sig saman og
hnupluðu sjálfstæðisnafninu sem
kunnugt er.
Pessar aðfarir eru bein svikráð
við sjálfstæðismál íslendinga, tilraun
í þááttað vekja sundrung um það
mál, sem allir voru áður sammála
um. Pað er verið að reyna að
blekkja þjóðina með því að láta
líta svo út, að sjálfstæðismál lands-
ins út á við sé orðið að flokksmáli,
sé sérmál íhaldsflokksins. F*essi
blekkingavefur, sem þjóðinni er
ætlað að flækja sig í, verður nokkuð
broslegur, þegar athugað er, að
danskir menn og dansklundaðir,
búsettir hér á landi, fylla einmitt
þenna flokk, hení telur sig hafa þá
sérstöku köllun að verja íslendinga
fyrir ásælni og ágengni Dana.
Jafnaðarmenn létu hér koma krók
á móti bragði. Peir tóku það ráð
að yfirbjóða íhaldsflokkinn. Við
viljum ekki einungis losa íslendinga
undan sambapdslögunum, sögðu
þeir, við viljum einnig losa landið
undan konunginum. Petta bragð
vörðust íhaldsmenn ekki. Peim varð
ráðafátt og sáu enga leið að yfir-
bjóða. Út úr vandræðum létu þeir
blöð sín fara að þvagla um það, að
afnámi konungdómsins • mætti al-
deilis ekki grauta saman við afnám
sambandslaganna. Losum oss fyrst
undan oki sambandslaganna, sögðu
þau, svo getum við tekið konung-
inn til athugunar á eftir!
Öllum skynbærum og rétt hugs-
andi mönnum er ætlandi að sjá,
hversu þetta uppboð í sjálfstæðis-
máli landsins er óviðeigandi.
En nú er nýtt atriði fram komið,
sem enn deyfir hinar stoltu »sjálf-
stæðis«eggjar í vopnum íhalds
manna. Knud Berlín, sem talinn
hefir verið hinn skæðasti óvinur
íslenzks sjálfstæðis, hefir nýlega
skrifað í dönsk blöð um samband
íslands og Danmerkur. Hann segist
hafa barist á móti því af öllum
kröftum, að fsland losnaði úr tengsl-
um við Danmörku, en alt sitt strit
sé unnið fyrir gfg; sú taug, sem
nú tengi ríkin saman, sé einskis
virði og sé bezt að höggva hana
sundur og láta íslendinga með öllu
sigla sinn eiginn sjó.
Pessi yfirlýsing K. B. hefir komið
heldur flatt upp á »sjálfstæðis«hetj-
urnar. Pær þóttust í óðaönn vera
að brýna vopn sfn í þeim tilgangi
að berjast við Dani. En við hvað
er að berjast, þegar jafnvel Knud
Berlín er búinn að leggja frá sér
vopnin? Öil baráttan verður þá
einungis út í loftið, eða eitthvað
ámóta þvf, þegar Caligúla keisari
bauð út liði miklu og þóttist ætla
að herja á Bretland, en úr herferð
þeirri varð ekki annað en það, að
hann lét herinn safna skeljum
norður við Bretlandssund. Caligúla
var að vísu vitskertur maður, en
það er ekki hægt að afsaka skelja-
herferð »sjálfstæðis«kappanna með
þvf, að þeir séu það.
Pað er nú öllum vitanlegt, að
»sjálfstæðis«nafnið átti aldrei að
vera til annars en að fylla upp í
eyður íhaldsverðleikanna. En sú
fyiling reynist ekki annað en reykur
og vindaský.
Orna sinna
gekk ritstjóri Norðlings í blað
sitt síðastl. Fimtudag. Á laugardag-
inn leitaðist hann svo við að gleypa
sinn eíginn þrekk.
Ritstjóra Kl.
þykir kjötið of dýrt hjá Kaupfélagi
Eyf. Væri ekki reynandi fyrir hann
að afla sér ódýrara kjöts utan af
Dalvík.
Dýpra og dýpra.
Ólafur Friðriksson skýrir frá því
í Alþbl. 1. þ. m., að skuld Stefáns
Th. Jónssonar við útibúið á Seyðis-
firði hafi í árslok 1924 verið orðin
um 3/4 milj. kr. Á árinu 1925 óx
skuldin um 100 þús. kr. og 1926
um 300 þús. kr. og var þá orðin
1.163.000 kr. Á árinu 1927 vex
skuldin enn um meira en hálft
fjórða hundrað þúsutjd kr. og er
þar með komin yfir hálfa aðra
miljón kr. Á árinu 1928 hleypur
skuldin enn fram um 300 þús. kr.
og var um siðasta nýjár orðin
1.850 000 kr.
En auk þess segir Ó. F. að
Stefán hafi skuldað öðrum en fs-
landsbanka um 150 þús. kr.
Óskiljanlegast er, að talið er að
eignir- Stefáns hafi ekkert aukist á
þessum árum, en muni frekar hafa
gengið saman.
1. september í hausthafði skuldin
enn aukist um meira en 400.000
kr. og var þá orðin yfir 2‘A milj.
kr., og þó ótaldar rentur til næsta
nýjárs.
»Pað virðist svo«, segir Ó. F.,
»sem skuldum, er Stefán var í við
heildsala, hafi á þessu ári verið
komið yfir á bankann. Pað er gott
fyrir mann, sem fer á höfuðið, upp
á framtíðarviðskifti, að geta komið
skuldum sínum þannig fyrir, að
það sé bankinn einn, sem tapar.
Og það er sérstaklega heppilegt
fyrir heildsala — góða íhaldsmenn —
að þeir geti fengið því ráðið, að
íslandsbanki borgi þeim það, sem
þeir eiga útistandandi, áður en
skuldunautar þeirra fara á höfuðið.
Pegar þetta er athugað fer að verða
skiljanlegt, hvers vegna íhaldið vildi
fyrir hyern mun, að engin breyting
yrði í útibúinu á Seyðisfirði fyr en
um nýjár«!
Endurheimt íslenzkra handrlta.
í Tímanum 2. þ. m. birtist
grein eftir dr. Pál Eggert Ólason
prófessor um ofangreint efni.
Hefir hún nú birzt í sérstökum
bæklingi, sem Degi hefir verið
sendur.
Grein þessi er drengilega og
djarfmannlega rituð. Kemst höf.
að þeirri niðurstöðu, »að hingað
beri að skila aftur öllum embætt-
isskjölum íslenzkum, sem til erui
í Árnasafni og öðrum söfnum, og
eins þeim handritum, er léð hafa
verið Áx-na sjálfum, hvort heldur
eru embættisgögn eða annað«.
Um þetta efni farast P. E. O.
rneðal annars svo orð:
»En hvað er þá að segja urn það,
sem brunnið hefir? Eiga íslend-
ingar um aldur og ævi að líða það
bótalaust, að handrit og skjöl eru
tekin' úr öruggum vörzlum í land-
inu sjálfu, flutt á stað, sem reyn-
ist ótraustur, svo að alt fuðrar
upp?
Fáir munu svo ósanngjarnir, að
þeir geti ætlast til þess. Og ef
spurt er, hver bæta skuli, verður
ekki annað svarið, en að það
standi þeirri stofnun næst; þar er
tjónið hlauzt, þ. e. Árnasafni
sjálfu. Og hvað mundi þá helzt
vera um að tala að leggja í bæt-
ur? Að vísu er tjónið óbætanlegt
oss íslendingum, en þó mundi
þykja sern viðleitni væri höfð til
sanngirni, ef stofnuninni allri
væri skilað hingað til lands, þ. e.
öUu, sem íslenzkt er í Árnasafni,
nema eftirxitum af frumritxun,
sem til eru þar eða í söfnum hér.
Sanngjarnlegra og hóflegra sjón-
ai'mið mun vart auðið að finna,
og svo mun koma, er menn íhuga
íjón landsins, að slíkri tillögu
munu allir kjósa að fylgja, mér er
nær að halda eigi síður ráðamenn
Dana en aðrir...«
Dr. P. E. ó. færir síðan til þrjár
ástæður fyrir því, að málið verði
leyst eins og að ofan greinir. Enx
þær ástæður á þessa leið:
»Fyrst er nú það, að þess eins
ei' í bætur beiðst, sem runnið er
frá íslendingum sjálfum, og því
ætti að réttu lagi að vera til í
landinu sjálfu.
í öðru lagi er mundang allrar
íslenzkrar fræðistarfsemi komið
inn í landið sjálft, og glæðist sú
starfsemi þar með ári hverju.
í þriðja lagi þverr að sama skapi
ástundun þeiri'a fræða í Kaup-
mannahöfn og mun innanskamms
eiiginn verða, beinlínis af því, að
eftir fáa áratugi verður þar ekki
völ íslenzkra manna, er sinni
þeim efnum«.
Hér við má bæta þeim sögulegu
viðburðum þessa handritamáls, að
Alþingi 1907 fór þess á leit, fyrir
forgöngu Hannesar Þorsteinsson-
ar, að hingað yrði skilað íslenzk-
um handritum, er væru í dönskum
stofnunum. Dr. Jón Þorkelsson
studdi sxðan þessa viðleitni með
því að semja skýrslu um mörg ís-
lenzk handrit, er kornizt höfðu í
dönsk söfn. Að hvötum Ti'yggva
Þórhallssonar og Bened. Sveins-
sonar tók síðan Alþingi 1924 mál-
ið upp að nýju. Af þessu hefir
orðið allmikill árangur.
Þess er að vænta, að allir ís-
lendingar fylki sér um tillögu P.
MORS0
miðstöðvareldavélar eru
BEZTAR
að dómi allra sem reynt hafa. — Ávalt fyrirliggjandi hjá
TÓMASIBJÖRNSSYNI
AKURBYRL