Dagur - 22.01.1931, Blaðsíða 3

3. tblc
DAGUR
11
Myndastofan
Gránufélagsgötu 21 er opin alla
daga frá kl. 10 — 6.
Guðr. Funch-Rasmussen.
Síldareinkasalan.
Um þessar mundir ber talsvert á
óánægju með Síldareinkasölu íslands,
og afkomu hennar á síðustu vertíð.
Eru raddirnar háværastar hjá þeim
mönnum, sem þykjast mundu hafa
getað gert betur en Einkasalan gerði
í sumar og haust; enda gera nú-
verandi krepputímar sitt til að menn
vilja skella orsökum af áhyggjum
sínum yfir á aðra; svo er nú einu
sinni eðli meiri hluta mannkynsins,
þó ekki sé nema sjálfum sér til
hugfróunar.
Heyrast jafnvel margar raddir um
það, að gefa verði sildarútflutninginn
frjálsan með öllu, og er þessi grein
rituð ef ske kynni að hún gæti lagt
lítinn skerf í að sporna við að slík
fásinna kæmi fyrir.
Hér skal ekki farið út í aðgagn-
rýna út í æsar gerðir og ráðstafanir
Síldareinkasölunnar. Mistök hafa þar
sjálfsagt einhver orðið, enda mun
fátt geta komist hjá barnasjúkdóm-
um á uppvaxtarárum; og þó svo
heppilega eða manni liggur við að
segja óheppilega skyldi vilja til fyrir
einhverjum, að engir slíkfr sjúkdóm-
ar komi í byrjun, þá munu þeir
leggjast þeim mun miklu þyngra
og alvarlegar á, þegar fullorðinsárin
koma.
Pað má segja, að sama sagan
gerist á ýmsum stöðum á sama
tíma, með mismunandi endalokum.
Pví virðist ekki vera úr vegi, að
segja hér sögu norsku sildareinka-
salanna beggja; af henni má gera
samanburði og læra, þó hinsvegar
sé athyglisvert, að sala þeirra einka-
sala nær mest yfir ferska síld, sem
miklum mun er erfiðari viðureignar
en salta síldin.
Sagariorsku sildareinkasalanna.
Verzlunarsaga Noregs sýnir, að
þar hafa aftur og aftur komið kreppu-
tímar eins og annarsstaðar; en jafn-
framt sýnir hún, að þótt engin
kreppa hafi verið á öðrum sviðum,
þá hafa t. d. hin ýmsu sildarverzl-
unarhús víðsvegar á strönd Noregs
orðið hart úti. Og með sanni má
segja, að þessar kreppur hafa með
vissu bili ára riðið að fullu norsku
síldarfirmunum — að vísu með
undantekningum —, firmun hafa
orðið gjaldþrota eða komist að
grafarbakkanum. Og svona hefir
þetta haldið áfram þangað til í hitteð-
fyrra. Bæði f saltsíld og ísaðri síld
var innbyrðis háð harðvítug sam-
keppni með gegndarlausri ofhleðslu
hinna erlendu markaða, svo að út-
flytjendafirmun höfðu jafnaðarlega
litinn eða engan ágóða, voru jafnvel
langt hinumegin við núllið. Afleið-
ingarnar urðu altaf þær, að sjálfir
fiskimennirnir fengu að súpa sorann
í næsta skifti, verðið til þeirra féll
von úr viti. Pó var það öllum ljóst,
að einmitt i þessari atvinnugrein
þurftu ekki að verða töp, því við
Noreg er gnægð af sildarolíuverk-
smiðjum með stærðar þróm, sem
hæglega geta tekið við allri þeirri
‘ síld, sem á iand berst, umfram það,
sem fyrirsjáanlegt er, að hægt sé
að selja með hagnaði, sem ísaða
sild eða saltsild. Allir sáu, að hér
vantaði aðeins skipulag, og síðan
að unnið væri ákveðið eítir hinu
setta skipulagi.
En frá hálfu útflytjendanna var
ekkert gert til að koma hlutunum í
skorður og bæta úr eymdarástand-
inu sem rfkti. Pá lögðu fiskimenn-
irnir sjálfir hönd á stýrið. Storsild-
laget var stofnað í Mðrefylki og
siðar kom Stor- og Vaarsildlaget
fyrir hin suðlægari fylki. Með dug-
andi stjórn og með frábærilega virð-
ingarverðri fcamheldni gátu þessi
félög knúið fram skipulag á síldar-
sölunni árin 1928 og 1929, og
árangurinn varð sá, að verðið til
fiskimannanna hækkaði mikið. Samt
ætlaði sundurlyndið að grafa hér
gröf, en þá lét verzlunarráðuneytið
norska það boð út ganga, að ef
einhver skoraðist úr Ieik, myndi sá
hinn sami ekki njóta góðs af ríkis-
ábyrgðinni fyrir sildarsölunni til
Rússlands, og þetta hreif,
Prátt fyrir það, að útlitið á sild-
arverzlunarsviðinu væri mjög gott
og fyrir frjálsri samvinnu hið á-
kjósanlegasta, þá virtist þó öllu ætla
að sigla í strand haustið 1929. Svo
var máf með vexti, að þeir sem
höfðu snurpinætur, þeir sem höfðu
kastnætur og þeir sem höfðu rek-
net, gátu ekki komið sér saman
um, hvernig verðleggja ætti síldina,
því að þessi nefnd veiðarfæri út-
heimtu mismunandi verðlag. Peir
sem veiddu samkvæmt reynslunni
vöru þá sem bezt var af þessum
þremur, heimtuðu ýms forréttindi,
svo að tiltölulega fámenn en öílug
mótstaða gerði vart við sig i Hauga
sundsfylkinu, og þar var mjög ró-
ið undir og því fast fylgt fram, að
Rogalandsfiskimennirnir segðu sig
úr lögum við Stor- og Vaarsild-
laget. Pegar allar tilraunir tíl að
koma á sættum reyndust árangurs-
lausar, og þegar yfirgnæfandi meiri-
hluti tuga þúsunda stldveiðimanna
á vesturströnd Noregs voru stað-
ráðnir um að halda hinni frjálsu
og góðu samvinnu, sem þá var
komin á, til streitu, gat norska
ríkisstjórnin ekki setið lengur hjá.
Henni þótti ekki einungis verjandi
að grípa í taumana, heldur áleit
hún það skyldu sína. í ríkisráði
29. des. 1929 var ákveðið að neyta
þess valds, sem norska stjórnarskrá-
in heimilar, og gefa út bráðabirgðar-
reglugerð, en samkvæmt henni var
bannað að flytja út ferska stórsíld
eða vorsild, nema því aðeins að
sildin væri keypt í þvt augnamiði
gegnum sjómannafélag, er fengið
hefði lög sín viðurkennd af verzl-
unarráðuneytinu. Jafnframt viður-
kenndi verzunarráðuneytið lög áð-
urnefndra fiskimannafélaga, Stor-
sildlaget og Stor- og Vaarsildlaget.
Á þessari bráðabirgðareglugerð sem
grundvelli, voru síðan lög sam-
þykkt f báðum þingdeildum, með
fárra atkvæða meirihluta.
Um árangurinn í Noregi af þess-
um lögum er bezt að láta- tölurnar
tala (eftir skýrslu í nóvember 1930):
Á síðustu vertfð veiddust í Aale-
ILNAVARA NÝKOMIN.
Ullartau, tvíbreið og hálfönnur breidd.
Morgunkjólatau.
Tvisttau allskonar.
SængurveradregiII, hvítur og misl.
Flónel, einlit og mislit.
Náttfataléreft í stóru úrvali.
Gardínutau.
Rúmteppi, einlit og mislit.
Flauel, slétt og riflað.
Náttkjólar.
Náttföt á börn og fullorðna.
Borðdúkar, borðdúkadregill, serviettur.
Golftreyjur, drengjapeysur, karlmannapeysur seldar mjög lágu
verði meðan birgðir endast.
Eldri alullar-kjólatau seld með gjaf-verði:
5°lo afsláttur gelo af ðllum vörum yep greiðslu um leið.
Kaupfélag Eyfirðinga.
Vefnaðarvörudeildin.
sundsfylki 737.000 hektolítrar stór-
síid eða 37 prc. meir en árið undan.
Meöaíverfl varð norskar kr. 4.90 pr. hl.,
þar sem aftur á móti meðalverð
vertíðarinnar á undan varð kr 3.52
pr. hl. í Kristiansundsfylkinu veidd-
ust 156.000 hl. stórsíld eða 60 prc.
meir en vertíöina á undan og meðalverðið
varð hér n. kr. 4.93, en áður n. kr.
3.73 pr. hl. 1 syðri fylkjunum veidd-
ust 1930 815.561 hl. stórsíid óg
2 892.440 hl. vorsíld (en 1929
1.871.805 hl. stórsíld og 761.926
hl. vorsíld). Meðalverðið varð n. kr.
4.10 í staðinn fyrir n. kr. 3.90 pr.
hl. Pegar maður lítur yfir ofan-
greindar tölur verður maður jafn-
framt að hafa hugfast að sfldveiðin 1930
varð ineiri en nokkru sinni fyr. Pað ár
er mesta aflaár í sögu Noregs. Svo
veiður maður að veita því athygli,
að veiðin 1930 var mik^ð til hin
ódýrari vorsíld, en árið áður var
þetta öfugt. Og að síðustu máekki
gleyma því, að 1930 var bundið
miklum erfiðleikum að selja hina
verðmætari vöru, ísuðu síldina.
Pegar nú þess er gætt, að tekist
hefir með svo erfiðri aðstöðu, sem
hér var, að ýta meðalverðinu fyrir
þessa miklu veiði svo mikið upp á
við, sem raun varð á, samanborið
við árin á undan, þá hlýtur hverj-
um hugsandi manni að verða Ijóst,
að tilraun sú, sem Norðmenn hófu
1930 með síldarlögunum hefir ekki
einungis kveðið niður allar argvítugustu
hrakspár mótstöömannanna, heldur hinsveg-
ar farið langt fram úr björtustu vonum
fylgismanna sinna
Ingólfur Gs. Espholin.
(Framh.).
Dánarfregn. Þórhildur Guðvarðardóttir
frá Hvammi í Arnarnesshreppi andaðist á
Heilsuhælinu i Kristnesi aðfaranótt þess
2o. þ. m. — Hin látna var rúmlega þrítug
að aldri og var gift Arnaldi Guttorms-
syni frá Ósi.
Kosningar til bæja- og sveitastjórna lóru
fram í Finnlandi i des. s. I. Kommúnistar
töpuðu öllum sínum sætum.
Influenza, illkynjuð, gengur nú í
Bretlandi. 200 manns hafa dáið úr veik-
inni á hálfum mánuði.
Stúlka óskar eftir góðri for-
miðdagsvist. Upplýsingar í síma 13.
Kalksandsteinn
tilbúinn úr alíslenzkum efnum, sem ég
safnaði síðastl. sumar og sendi til Þýska-
lands síðastl. haust, er nú til sýnis hjá Sig-
mundi úrsmið hér í bænum og einnig hjá
mér undirrituðum. Hans verður getið nán-
ar síðar.
21/i 1931.
Frimann B. Arngrimsson.
IVTIo'nn sem eru ' Jarð'
IVICéllll, ræktarfélagi Ak-
ureyrar eru aðvaraðir að panta í
tíma útlendan áburð og grasfræ í
Kaupfélagi Eyfirðinga.
STJÓRNIN.
hp(r mpnn á Akureyri, sem Vilja
Hull lllullll panta sér jarðyrkju-
verkfæri, geta snúið sér til Jarð-
ræktarfélags Akureyrar fyrir 10:
febr. n. k.
Jón J. Jónatansson
formaður.
Bezta og ódýrasta
ersúkkulaðiduftiðí
kilos pökkum ca 90 aura,
eða blokk-sukkulaðe
á kr. 4.20 pr. kilo,
Kaupfélag Eyfirdinga
Nýlenduvörubúðin.
Nýir ávextir.
Epli.
Vínber.
Appelsínur.
Sítrónur 10 au. stk.
Nýlenduvörubúðin,