Dagur - 07.05.1931, Blaðsíða 1

DAGUR
fcwnur út á hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlf.
Gjaldkeri: Árni Jóhanns-
lon í Kaupfélagi Eyfirfi-
inga.
/
Afgreiðslan
er hjá Jóni Þ. Þ6r,
Norðurgötu 3. Talsími 112.
Uppsögn, bundin vifi ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. daa.
••••••
XIV
. ár. | Akureyri
, 7. maí 1931.
19. tbl.
Hér með gefst vjnum og vandamönnum til kynna, að Guð-
rún Árnadóttir andaðist að heimili sínu Hraukbæjarkoti 3. þ. m.
Jarðarförin fer fram miðvikudaginn 13. maí og hefst með hús-
kveðju kl. 11 f. h. frá heimili hinnar látnu.
7. maí 1931.
Valdimar Guðmundsson.
Samanbuiður á rökum.
Fyrveraadi þingmenn íhaldsflokks-
ins, 14 að tölu, ásamt 3 iandskjörn-
um, hafa birt »Avarp til íslendinga*
í blöðum sínum. í »ávarpi« þessu
kalla íhaldsmennirnir þingrofið 14.
f. m. »ofbeldisverk« og fullyrða að
það »sé alveg eins dæmi*. Með
þessu eiga þeir auðvitað við það,
að hliðstætt dæmi finnist alls ekki
í þeim löndum, þar sem stjórn-
skipulagið sé hið sama og hjá okkur
fslendingum.
Eitt hefir þessum friða 17 manna
íhaldshóp sézt yfir. Hann hefir
gleymt rökunum, en ætlast til að
íslendingar láti sér nægja fullyrð-
ingar einar.
í Tímanum 25. apr. s.l. er grein
eftir forsætisráðherra Tryggva Pór-
hallsson, með yfirskriftinni »Pjóð-
ræðic Einn kafli hennar er á þessa
leið:
„Þingræði og þingrof.
Pví er haldið fram, f blákaldri
alvöru að þvi er virðist, að þingrofið
sé brot á almennum þingræðis-
reglum.
Er þá brotaminnst að rifja upp
nokkur hin nýjustu dæmi úr sögu
þingrofanna hjá nágrannaþjóðunum.
Árið 1924 fór jafnaðarmannastjórn
njeð völd á Englandi í fyrsta sinn.
MacDonald var forsætisráðherra.
Jafnaðarmenn höfðu ekki meirihluta.
Frá síðustu kosningum studdist
stjórnin við hlutleysi frá frjálslynda
fiokknum. Út af ýmsu er á milli halði
boriö, en sérstaklega út af einu máli —
verzlunarsamningum við Rússa — sagði
frjálsiyndi flokkurinn upp hlutleysinu og
snerist gegn sljórninni. Daö lá pannig íyrir
að stjórnin var komin i minnihluta. Hvað
var pá gert? Dingið var pegar rofið og
málum llokkanna pegar skotið undir dómstúl
pjóöarinnar með nýjum kosningum.
Árið 1926 fór jafnaðarmannastjórn
með völd f Danmörku. Th. Stauning
var forsætisráðherra. Jafnaðarrnenn
höfðu ekki meirihluta. Frá siðustu
kosningum studdist stjórnin við
hiutleysi frá radikala flökknum<
Út af ýmsu er á milli hafði borið, en
sérstaklega út af einu máli - mjög hækk-
uöum tekjuskatti al hátekjum - sagði radíkali
flokkurinn upp hlutleysinu og snerist gegn
stjórninni. Dað lá pannig fyrir að stjórnin
var komin i minnihluta. Hvað var pá gert?
Dingið var pegar rolið og málum flokkanna
pegar skotið undir dómstól pjóðarinnar með
nýjum kosningum.
Árið 1929 fór vihstrimannastjórn
með völd f Danmörku. Madsen
Mygdal var forsstisráðherra. Vinstri-
menn höfðu ekki meirihluta. Frá
síðustu kosningum studdist stjórnin
við hlutleysi frá ihaldsmönnum. Útaf
ýmsu er á miili hafði boriö, en sérstaklega
útal einu máli - fjárveitingum til hermála-
sagði ihaldsllokkurinn upp hlutleysinu og
snerist gegn stjórninni. Daö lá pannig tyrir,
að stjórnin var komin í minnihluta. Hvað
var pá gert? Dingið var pegar rofið og
málum llokkanna pegar skotið undir dómstól
pjóöarinnar með nýjum kosningum.
Svo kemur hliðstæða dæmið frá
íslandi.
Árið 1931 fór Framsóknarstjórn
með völd á Islandi. Tryggvi Pór-
hallsson var forsætisráðherra. Fram-
sóknarmenn höfðu ekki meirihluta.
Frá síðustu kosningum studdist
stjórnin við hlutleysi frá jafnaðar-
mönnum. Útaf ýmsu er á milli hafði borið,
en sérstaklega útaf einu máli—stórfelldum
breytingum á kjördæmaskipuninni - sögðu
jafnaðarmenn upp hlutleysinu og snerust
gegn sijórninni. Dað lá pannig fyrir að
stjórnin var komin i minnihluta. Hvað var
pá gert? Dingið var pegar rofið og málum
flokkanna pegar skotið undir dómstól pjóð-
arinnar með nýjum kosningum.
Pað liggur í augum uppi að að-
staðan á Alþingi íslendinga 1931
var nákvæmlega sama og aðstaðan
í enska þinginu 1924 og í danska
þingínu bæði 1926 og 1929.
Pingrofið á íslandi 1931 er fram-
kvæmt af nákvæmlega sömu ástæð-
um sem þingrofið á Englandi 1924
og þingrofið í Danmörku 1926 og
1929.
Dingrofið nú á fslandi er framkvæmt í
nánasta samræmi við pær reglur, sem gilda
f öðrum pingræöislöndum.
Allt hjal um pingræöisbrot í sambandi
við pingrofið er gripið úr iofti.
Sannleikurinn er sá að ef Alpingi hefði
ekki verið rofið nú, pá liefði veriö tramið
brot á peim reglum, sem gilda i pessu
elni hjá öðrum pingræðispjóöum.
Pingrofið er framkvæmt til þess
að fullnægja hinu sanna þjóðræði.*
Nú geta menn borið saman rök
fhaldsmanna og forsætisráðherrans.
17 menn, sem gegnt hafa þingstðrf-
um fyrir íhaldsflokkinn, staðhæfa,
að þingrofið sé einsdæml. Peir
staðhæfa ennfremur, að það sé
»skýlaust stjórnarskrárbrot* og »al-
gert brot á þingræðisreglum*. Allt
þetta staðhæfa þeir, án þess að
sýna nokkra viðleitni til rökstuðn-
ings fullyrðingum sínum.
Tryggvi Pórhallsson sannar,
svo að ekki verður um villst, að
nákvæmlega hliðstæð dæmi þing-
rofinu 14, apríl sl. hafa átt sér stað
f nágrannalöndunum, Englandi og
Danmörku, þrisvar sinnuni á
sifiasta áratug, og engum manni
hefir dottið í hug, svo vitanlegt sé,
aó hreyfa mótmælum gegn þessu
eða telja það á nokkurn hátt nokk-
urt brot á nokkrum stjórnarfars-
reglum.
Um öll þessi dæmi úr þingsögu
Englands og Danmörku er hinum
17 íhaldsmönnum fullkunnugt. Engu
að síður staðhæfa þeir í »ávarpi til
fslendinga*, að þingrofið hér sé
»ofbeldisverkc,og »alveg einsdæmic.
Pessir 17 íhaldsmenn segja með
öðrum orðum vísvitandi ósatt
f ȇvarpi til fslendinga*.
Ekki er að furða þó að þessir
menn kríti liðugt um andstæðinga
sfna f einkabréfum til flokksbræðra
sinna, þegar þeir skýra algerlega
rangt frá staðreyndum í ópinberu
ávarpi til allrar þjóðarinnar.
Fyrir þessari framkomu forvíg-
ismanna íhaldsflokksins er hægt að
gera sér grein á þessa leið:
Mennirnir eru orðnir þvi svo van-
ir að segja ósatt i einkabréfum og
einkasamtölum, að þeir getá ekki
lagt þá venju niður f opinberum
skrifum sfnum. Pegar þeir eru að
ávarpa íslendinga i heild sinni, gæta
þeir þess ekki, að þá eru þeir að
tala við fleiri en eingöngu sína
menn, sem trúa öllu þvf, er í þá
er látið.
Islenzkir kjósendur! Berið sam-
an rökin f »ávarpi til íslendingac
og rök þau, er forsætisráðherrann
færir fram og upp eru tekin hér að
framan og metið svo málstaðina
eftir þeim.
-----o-------
Lfðræði. - Skrílæði.
Pegar Alþingi var rofið f síðasta
mánuði, skiftust Reykvíkingar í tvær
sveitir. Annarsvegar var stjórnin og
flokksmenn hennar, sem lögðu
ágreiningsmálin í hendur allra kjós-
enda landsins og sýndu með því,
að þeir vildu þjóna lýðræðishug-
sjóninni f verki.
Á hinn bóginn voru foringjar
stjórnarandstæðinga, þeir Ólafur
Thors, Héðinn Valdimarsson, Jón
Porláksson, Magnús Jónsson o. fl.
Peir þoldu það ekki að lýðræðinu
væri gert svona hátt undir höfði og
óttuðust líka dóm þjóðarheildarinnar
yfir hinum stórfeldustu og ógeðs-
legustu »hrossakaupum<, milli for-
ingja fhaldsins og jafnaðarmanna,
sem nokkru sinni höfðu gerð verið
á Alþingi íslendinga.
Fyrstu tildrög þessara »hrossa-
kaupac er fullyrt að hafi verið á þá
leið, að Ólafur Thors hafi verið
orðinn hræddur um sig í kjördæmi
sínu, Oullbringu- og Kjósarsýslu,
Hann hefir hingað til setið þar f
skjóli Björns Kristjánssonar, en nú
fýkur f það skjól, þegar B. K. hættir
þingmennsku. Hér við bættist það
að fylgi Framsóknar hefir aukist
mikið í Oullbr.- og Kjósarsýslu á
sfðustu timum, og augu ýmsra
kjósenda f því kjördæmi hafa opnast
fyrir þvf, hve mikil smán það er
að láta Ól. Th. vera á þingi. Pessi
hræðsla Ól. Th. um fall sitt við
næstu kosningar knúði hann til
þess að bjóða f laumi Héðni Valdi-
marssyni pólitískt fóstbræðralag:
Héðinn brást vel við þessari mála-
leitun Ól. Th. og hugði gott til
aðstoðar hans við verndun og um-
önnun hins ,hrjáða verkamannalýðs',
sem hann ber mjög fyrir brjósti!
Náðist skjótt samkomulag með þess-
um tveimur mönnum, sem meðal
annars var f því fólgið, að jafnaðar-
mannaflokkurinn hefði mann f kjðri
f Oullbr.- og Kjósarsýslu, til þess
að spilla fyrir Framsókn en tryggja
Ólafi þingsætið áfram.
Nú verður þessi hrossakaupasaga
ekki rakin Iengra að sinni, en horf-
ið að hinu aftur, hvernig stjórnar-
andstæðingar hegðiiðu sér eftir að
Alþing var rofið.
Peir byrjuðu með því að hrópa:
»Niður með stjórnina!« »Niður með
kónginnlc En hvorugt fór niður.
Síðan var hrópunum haldið áfram
f nokkra daga. Forystumenn íhalds-
flokksins tylltu sér á húsþökin og
hrópuðu þaðan til mannfjöldans
niðri á gðtunum. Jafnframt hrópun-
um voru haldnar æsingaræður af
verstu tegund.Jón Porláksson sagði
f einni æsingaræðunni, að Framsókn