Dagur - 09.07.1931, Qupperneq 3

35. tbl.
DAGUR
135
Björn Líndal ber fram tillögu
til rökstuddrar dagskrár þess efn-
is að vísa tillögunni frá í trausti
til þess, að ríkisstjórnin sjái sér
fært að veita fátækum nemendum
frá Akureyrarskóla ferðastyrk til
þess að fara til Reykjavíkur að
taka próf. Þó tekur hann fram, að
eigi megi taka það sem fordæmi
fyrir því, að þannig lagaður
styrkur verði veittur áfram.
Framsögumaður, Jónas Krist-
jánsson, segist taka ummæli há-
skólaráðsins til greina og snúast
að tillögu B. L. og á móti sinni
eigin tillögu.
Umsögn háskólaráðsins um þetta
mál hafði einnig verið fengin ár-
inu áður og þar segir meðal ann-
ars:
»Ef sama eftirlit er með stú-
dentsprófi á Akureyri og í
Eeykjavík, sér háskólaráðið ekk-
ert athugavert við það, að Akur-
eyrarskóli fái rétt til að útskrifa
stúdenta svo framarlega sem það
verður ekki talið koma í bága við
háskólalögin. Og jafnskjótt og'
Akureyrarskóli fær eins góða
kennslukrafta og menntaskóli
Reykjavíkur virðist mega telja þá
jafngilda, og munu þá stúdentar
frá Akureyri fullnægja skilyrðum
háskólalaganna«.
Tryggvi Þórhallsson bendir á,
að ekkert nema prófið geti skorið
úr, hvort skólarnir séu jafngildir.
Það sé algengt að menn hafi tekið
stúdentspróf og farið í háskólann
án þess að vera í nokkrum lærð-
um skóla. Þar hafi prófið verið
látið sýna getuna, og nú sé stjórn-
inni vorkunnarlaust að skipa þá
prófdómendur að Akureyrarskóla,
sem lagt geti dóm á kunnáttu
nemendanna. Það sé ekki annað
en vantraust á stjórnina að
treysta því ekki. Umsögn háskóla-
ráðsins sé aðeins notuð til þess að
hindra Norðlendinga í því að ná
rétti sínum.
Rökstudda dagskráin frá B. L.
var felld með 22 atkv. gegn 20.
Með henni voru allir íhaldsmenn
að undanteknum Einari Jónssyni.
Aðaltillagan var felld með 21
atkv. gegn 21. Allir íhaldsmenn
voru á móti.
Vorið 1927 fóru nemendur suð-
ur til Reykjavíkur og tóku þar
próf. En með bréfi, dags. 25. okt.
1927 tilkynnir dóms- og kirkju-
málaráðuneytið skólameistaranum
á Akureyri, að Gagnfræðaskóli
Akureyrar skxili framvegis hafa
heimild til að halda uppi lærdóms-
deild og útskrifa stúdenta eftir
reglugerð, sem ráðuneytið muni
seinna gefa út.
Sú reglugerð kom vorið 1928.
Jafnframt því sem Ihaldsmenn
eru að berjast á móti því, að Ak-
ureyrarskóli fái rétt til að út-
skrifa stúdenta, eru sumir þeirra
að reyna að gera Menntaskóla
Rvíkur að samfelldum lærðum
skóla og slíta þar með alveg því
sambandi, sem verið hafði á milli
skólanna.
Á Alþ. 1925 ber Bjarni Jónsson
fram frv. um þetta. Um það segir
hann: »Á það legg eg höfuðáherzl-
una, því samband hans (Mennta-
•••••••••••••••••••«••••■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•••••••••••••••••••••••
• • • •
• • • •
• •••
• •••
• •••
• • • •
• •••
• •• •
• •••
• •••
• •• •
• •••
• • • •
• • • •
• • • •
• •••
• • • •
• •••
• •• •
• • • •
• •• •
• •• •
• •••
• •••
■■■■
■ ■BK
■ ■■■
■ ■■■
■ ■■■
■ ■■■
■■■■
■ ■■■
■ ■■■
■ ■■■
■ ■■■
■ ■■■
■ ■■■
■ ■■■
• • % •
• • • •
• • • •
• • • •
• • • •
• • • •
• •••
• •• •
»•••
• • • «
• •••
• • • •
• • • •
• • • •
• •••
• •••
• •••
• •••
• •••
• •••
■ •••
• •••
• •••
• •o»|
VERÐLÆKKUN.
í dag og næstu daga seljum við ýmsar vörur með
mikið lækkuðu verði. T. d. 25 karlm.föt með 20
—30% afsl. 100 karlm.föt með 10% afsl. 75 kven-
kjólar ullar og tricotin með 10—25°/0 afsl. 40ryk-
frakkar við peysuföt með 10—25% afsl. 100 hr.
sportskyrtur nú á kr. 4.50 stk. 50 hr. sportbuxur
nú á kr. 7.50 stk. Nœrföt, karlm. með 10—25%
afsl. ódýrust á kr. 3.00 settið. Nœrföt, kvenna með
10% afsl. ódýrust á kr. 2.50 settið. Telpubuxur
(á ca. 8—15 ára). Nú kr. 0.75 st. Bómullarteppi
ágæt, áður 5,50 nú á kr. 4.00 st. Telpusvuniur
með 10—25% afsl. Undirsœngurdúkur, sá bezti
sem völ er á. Kr. 14íverið. Yfirsœngurdúkur kr.
7.50 í verið. Kvensokkar mjög ódýrir o, m. fl.
NOTIÐ YÐUR VERÐFALLIÐ.
BRAUNS VERZLUN.
Páll Sigurgeirsson.
• ••
• •••
• •••
• • • •
• •••
• •••
«•••
• •••
• •••
• •••
• ••
• • •
• •••
• •••
• •••
• •••
• •••
• •••
• •••
• •••
• •••
■ ■■■
■ ■■■
■■■■
■ ■■■
■ ■■■
■ ■■■
■ ■■■
• • • •
• •••
• • ■•
• •••
• • • •
• •••
• •• •
• • • •
• •••
• •••
• •• •
• • •
• • • •
• • • •
• •••
• •••
• •••
• • • •
• •••
• • • •
• •••
• •••
• •••
• •••
TTTTTTTTVí® •••*••«•••• • •■■■■bqbmb ■■■■■■■■■■■■• • »•••«..
••••••••••••••••••••••••■■■■■■■■■■■■■■■*■■■■■••••••••
•••••••••••*••••••••••••■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■•••••••
.»«««»«•>•••••••••••••••■■■■■■■■■■■■■■■»■■■■■•«••••«
skólans) við Gagnfræðaskólann er
mjög svo óeðlilegt«.
Frumv. var vísað til mennta-
málanefndar. Hún leggur til að
vísa málinu frá með rökstuddri
dagskrá.
Umræður ui’ðu allmiklar; mæltu
aðallega með málinu Bj. Jónss.,
Magn. Jónss. og Jak. Möller, en á
móti Ásgeir Ásgeirsson, Tr. Þórh.,
Bernh. Stef. og Ben. Sv. Hákon
lagði til að vísa málinu til stjóm-
arinnar og var það samþ. með 14
gegn 13 atkv.
Árið 1926 ber stjórnin fram
frv. þetta í lítið eitt breyttri
mynd. Var því vísað til mennta-
málánefndar. Hún klofnar. Fram-
sögum. meiri hl., sem vill samþ.
það, var Magn. Jónss., en minni
hl., sem vill fella það, Ásgeir Ás-
geirsson.
Frumvarpið varð ekki útrætt. •
Þetta framanskráða yfirlit um
skólamálin, þó stutt sé, sýnir
glögglega, að íhaldsmenn hafa
ekki átt neina hagnýta tillögu í
þeim málum. Þeir berjast á móti
styrkjum til alþýðuskólanna og
húsmæðraskólanna. Þeir slá því
oft fram, að þeir séu ekki á móti
þessum málum, ’en þeir vilji bara
skipuleggja þau áður en ráðizt sé
í framkvæmdir. En þó varast þeir
eins og heitan eldinn að bera fram
nokkrar tillögur um, hvernig þau
skuli skipulögð og viðurkenna
sjálfir, að þeir hafi sezt á það,
sem til þeirra hafi komið í því
efni. Enda er það lokatilraun
þeirra, þegar ekki er unnt að
drepa eitthvert mál, að vísa því til
stjórnarinnar, henni mátti treysta
til að svæfa það.
Að öðru leyti skýrir yfirlit
þetta sig sjálft, en nánari upplýs-
ingar um framkvæmdir Fram-
sóknarflokksins í þessum efnum
er að finna í skýrslum þeim um
opinberar framkvæmdir á síðasta
kjörtímabili, sem stjórnin hefir
gefið út.
o----
Jómfrú Ragnheiður.
Fyrir nokkru las eg ritdóm, sem
byrjaði á þeim athugasemdum, að
þó íslenzk alþýða væri óneitan-
lega mjög leshneigð, þá væri hún
svo »ókrítisk« sem framast mætti
verða. Læsi allt, sem hendur á
festi, án nokkurs greinarmunar.
Þessvegna bæri þeim, sem vitið
hefðu, að vega og meta þær bæk-
ur, sem út kæmu, alþýðu til leið-
beiningar. Fávís alþýðan átti að
geta slegið upp á ritdómum
menntamannanna og lesið sér þar
til, hvort þessi eða hin bókin væri
í húsum hæf eða ekki. Eg hygg að
'alþýða manna sé alls ekki eins
ódómbær á bækur og sumir
menntamenn virðast álíta. Þorri
hennar myndi máske hika við að
nota þau slagorð fullyrðinga, er
þeir menn hafa á takteinum, er
allt þykjast meta á mælikvarða
þekkingarinnar. En hver skynbær
maður finnur, hvort sagan er
eðlileg eða eigi. Hvort bókin, sem
hann les, hefir góð og göfgandi
áhri'f eða hið gagnstæða; hann
hefir sína eigin réttarmeðvitund
sem mælikvarða á gildi hennar.
Allt, sem menn lesa, skilur eftir
spor sín í hugum þeirra, — engu
síður það ógeðfellda en hitt, sem
geðþekkt er. Bækur hafa stór-
felld uppeldisáhrif á menn, vitan-
lega mest á unglinga, en líka
nokkuð á þá eldri; það er því alls
ekki lítilsvert, hvaða bækur eru
lesnar — og tæplega ábyrgðar-
laust af þroskaðri alþýðu að taka
þegjandi og andmælalaust við
þeim bókum, sem vissulega eru
engum til þroskunar og geta jafn-
vel verið mörgum skaðlegar, —
bókum, sem flytja villandi og ó-
sannar myndir af lífinu. — I
haust sendi Guðm. Kamban skáld-
söguna SJcálholt á bókamarkað-
inn. Atriðið, sem hann yrkir um,
er hverjum landsmanni kunnugt
og hefir fyr verið haft að yrkis-
efni. Vandinn er að fylla í eyð-
urnar milli sannsögulegu atrið-
anna með sönnu eðlilegu lífi. En
hefir þá Kamban tekizt það? Nei,
vissulega ekki. Höfuðpersónan,
Ragnheiður BrynjólfscLóttir, er
svo óeðlileg, að það vekur undrun
að svo reyndur rithöfundur* skuli
opinbera sig að svo miklu þekk-
ingarleysi á eðli kvenna. Engin
átján ára unglingsstúlka myndi
ganga svo frekt eftir jáyrði karl-
manns, sem Ragnheiður er látin
gera. Þó bónorð hennar sé að vísu
óeðlilegt, þá er það þó hverfandi
fjarstæða hjá því er síðar kemur.
Kamban lætur kynhvötina vefa
sterkasta þáttinn í ást Ragnheið-
ar. Nóttina eftir eiðinn fer hún í
rúm til Daða með það eitt fyrir
augum, að fullnægja henni — og
að það er ekki' augnabliksbrjál-
semi þrjózkunnar, sprottin af
þrengingum eiðsins, sézt bezt síð-
ar í bókinni, því þar er það tekið
fram, að löngu fyrir þessa nótt
* Aths. setjaram, S. O. B.: Reyndur
kvennamaður, finnst mér eðlilegra að
standi þarna.
Oiíu-pils og svuntur
Járn- og glervörudeildini
Guöm. Kwrl Pétursson frá Blómstur-
völlum hefir lokið embættisprófi í lækn-
isfræði við Háskólann í Rvík með ágæt-
iseinkunn. Er hann fyrsti kandidatinn,
sem hlýtur ágætiseinkunn við Háskóla
Islands.
hafi Ragnheiður legið nætur í röð
andvaka af brennandi þrá ófull-
nægðrar kynhvatar.
Yfir samfundum þeirra Daða
þessa nótt hvílir heldur engin al-
gleymissæla óvita ástar. Ragn-
heiður er einhuga. Hún ætlar ekki
að láta Daða »hafna sér«. Með
siíkum aðförum var ekki að búast
við að hún gæti vakið ást hans,
samúð, né skilning, enda er langt
frá því. Sigur hennar er sá einn,
að fá vakið hjá honum grimma
ástríðu karldýrsins, en það virðist
líka fullnægja henni, því hún var
ekki að leita samúðarríkrar sálar,
heldur aðeins líkama.
í samtali við föður sinn fyrir
eiðinn hikar Ragnheiður ekki við
að afneita ást sinni á Daða — og
þá »kemur lygin frá dýpsta
grunni ástarinnar«; sömuleiðis
býðst hún strax til að vinna eið-
inn fyrir fjölskyldu sinni saman.
En ef sú afneitun gat komið frá
dýpsta grunni ástarinnar, þá gat
hún það alveg eins í kirkjunni
frammi fyrir prestum og söfnuði,
því vitanlega var það aðalatriðið,
að Ragnheiður sjálf sór fyrir ást
sína, en ekki það hvað margir
hlýddu á þá afneitun.
Eiðurinn sjálfur var það sem
máli skifti, en ekki áheyrendumir.
f ritgerð sinni um Daða og
Ragnheiði segir Kamban svo:
»Hún hefir svarið af sér lygina,
nú sver hún á sig frelsiðc. Þvílíkt