Dagur - 21.01.1932, Page 2

10
DAGUR
•- m
3. tbl.
gHffmHHHHHHHHHg
| Eldauélar 3
■N svartar og emaleraðar af ýmsum
2« stærðum. Verðið enn óbreytt. £||
32 Miðstöðvareldavélar 35
fyrir lítil heimili — mjög ódýrar.
8* Kaupfélag Eyfirðinga.
Byggitigavörudeildin.
hlut 396,000,000 mörk, og er það
dæmalaust í sögu landsins.
Það sem öliu i'ramar hefir knú-
ið þýzka iðjuhölda til þessara
heljar átaka í framleiðslunni og
svo ósleitilegs framboðs á erlend-
um markaði, er hin sírýrnandi
kaupgeta þjóðarinnar sjálfrar,
sökum ítrekaðrar launalækkunar
verka- og embættismanna og óð-
vaxandi skatta. Stjórnin hefir
þótzt tilneydd að lækka nú laun
allra starfsmanna hins opinbera
nm 10—20 af hundraði. Verka-
menn verða að greiða tilfinnanleg-
an hluta af sínum lágu launum í
þarfir atvinnuleysingja. Embætt-
ismenn verða að greiða allt að 20
af hundraði í skatta, er einnig
koma afarhart niður á öllum
kaupsýslumönnum. Allt er skatt-
að, að kalla má, hver tegund smá-
söluvarnings og hver sopi sem
neytt er á veitingahúsum. En
þrátt fyrir þessa skatthækkun
gerir Dietrich fjármálaráðherra
ráð fyrir því, að tekjuskattur
fjárhagsársins sem leið, muni
nema aðeins 2.159.000.000 mörk-
um, samanborið við 3.026.000.000
árið 1929, og hrökkva þá ekki upp
í þann mismun þau 700.000.000
mörk er ríkið sparar á gjaldfresti
stríðsskuldanna, er kenndur er við
Hoover Bandaríkjaforseta.
f búðunum býðst hvert tæki-
færiskaupið öðru betra, en aðeins
örfáir eru svo fjáðir að þeir geti
nýtt þau boð. Fyrir fáum árum
var húsnæðisskorturinn í Berlín
eitt helzta áhyggjuefni borgarbúa,
en nú er sagt að um 30.000 íbúðir
standi auðar.
Og fram úr þessum hörmungum
sést ekki rofa. Þvert á móti búast
Þjóðverjar nú við að Briining rík-
iskanzlari hafi sannspá mælt, er
hann sagði: »Þetta verður erfið-
asti veturinn er enn hefir yfir oss
gengið«. Og því er skiljanlegra
að þeim fari fjölgandi í Þýzka-
landi, er hugsa og segja sem svo,
að betra sé að þetta taki enda með
skelfingu en að hjara við enda-
lausa skelfingu, og grípi, sem
drukknandi menn eftir hálmstrái,
eftir loftköstulum þeim er hillir
undir við sjóndeildarhring Adolfs
Hitler og þjóðernissinna (»Naz-
ista«) hans. Enda hefir á daginn
komið við hverskonar kosningar
er fram hafa farið í haust — í
Hamborg, Anhalt, Mecklenburg og
Hessen — að minni háttar borg-
araflokkarnir eru að syngja út-
gönguversið og meðlimir þeirra
óðum að flykkjast í herbúðir Hit-
lers. »Þjóðernissinnar« hafa hver-
vetna unnið stórkostlega sigra,
jafnvel í samanburði við sigur
þann, er þeir unnu við ríkisþings-
kosningarnar í sept. 1930, svo
mjög sem hann óx þó öllum í aug-
um þá. T. d. bættu þjóðernissinn-
ar 67% við atkvæðatölu sína í
Mecklenburg nú síðast, og langt
yfir 100% í Hessen. Enda telja nú
margir — líklega flestir — að ef
gengið yrði til alþjóðarkosninga á
næstunni, þá myndu þjóðernis-
sinnar fá fleiri atkvæði en nokkur
annar flokkur.
Hin langvarandi ■fjárkreppa
hefir skift Þjóðverjum, að undan-
skildum miðflokknum kaþólska
(Centrum) í tvo fjandsamlega
andstöðuflokka. Miðstéttirnar og
æðri stéttirnar fylla að mestu
flokk Þjóðernissinna Hitlers, en
verkamannastéttirnar flokk jafn-
aðarmanna eða kommúnista. Jafn-
aðarmannaflokkurinn, er að þessu
hefir fjölmennastur verið í ríkinu,
hefir stórum skarðast á fylgi því,
er hann hefir veitt Briining kanzl-
ara, til þess að koma í veg fyrir
alræðishrifs »Fascistanna«. Ekki
svo að skilja, að jafnaðarmenn
hafi skundað í herbúðir Hitlers,
heldur hefir fjöldi þeirra haldið
lengra til vinstri en áður voru
þeir, alla leið undir merki komm-
únista. Fyrir ári síðan var allt
samband milli jafnaðarmanna og
kommúnista talið óhugsandi, en
nú hefir óttinn við alræðis-
mennsku Hitlers rekið ýmsa leið-
toga jafnaðarmannaflokkanna á
ráðstefnur bak við tjöldin.
Höfundur greinar þessarar, er
getið var um hér að framan, álít-
ur að Hindenburg gamli forseti sé
sá maðurinn, er framar öllum öðr-
um haldi meirihluta þjóðarinnar
saman ennþá. Aðalþröskuldurinn
á leið Þjóðernissinna sé þó núver-
andi stjórn, en formaður hennar
Bruning kanzlari, er einmitt vild-
armaður Hindenburgs og her-
málaráðherrann, Gröner, gamall
vopnabróðir hans. örlög Brúnings
veltá nú á teningskasti að kalla
má; á því hver hluturinn uppi
verður, í síðasta lagi í lok næsta
mánaðar, þegar á enda er gjald-
frestur hinna "~»stuttu« erlendu
lána, er Þjóðverjar fengu fram-
lengd til þess tíma. Einkum verð-
ur það undir Frökkum komið,
hvernig þeir snúast í því máli með
það reginvald er þeir hafa, því í
raun og veru hefir Hoover forseti
falið þeim forystuna, er til nýrra
samningaumleitana kemur. Virð-
ist nú allt á valdi Frakka, hvort
nokkurn verulegan árangur eða
engan eiga að bera tilraunir þær
til sátta og samkomulags, er hafn-
ar voru á Locarnofundinum fyrir
sex árum síðan, fyrir forgöngu
þeirra Briands og Stresemanns.
Má segja, að flestra augu — og
fleiri en Þjóðverja — mæni nú
með ótta og eftirvæntingu á
Frakka. Rudolf Breitscheid, sem
er mikill vinur þeirra, og hefir
orð fyrir þýzkum jafnaðarmönn-
um um utanríkismál, hefir í ræðu,
er víðvarpað var, varað Frakka
við því, að ef þeir misbeiti nú því
valdi, er þeim er í hendur lagt, þá
muni aldrei framar um heilt gróa
á milli þeirra og Þjóðverja; að úr
því verði hverskyns friðsamleg
mök og gagnkvæm samvinna ó-
hugsandi.
í Berlín óttast menn, að Frakk-
ar muni neyta fjárhagslegs afls-
munar, til þess að kúga á einhvern
hátt það loforð af Þjóðverjum, að
þeir skuli aldrei, um einhvem til-
tekinn árafjölda, leita endurskoð-
unar á friðarsamningunum (Ver-
salasamningunum) né á landa-
mæraskiftum milli Þýzkalands og
Póllands. Léti Bruning Frakka fá
sig til þess að lofa því, er víst tal-
ið, að hann þar með hafi skrifað
undir sinn eiginn pólitíska dauða-
dóm. Því svo má kalla, að allir
stjórnmálaflokkar Þýzkalands séu
samhuga um það, að brýna nauð-
syn beri til þess að endurskoða
friðarsamningana, a. m. k. þann
hluta þeirra, er fjallar um landa-
mæri Póllands og Þýzkalands.
Nái Brúning ekki viðunanlegum
samningum við Frakka um skaða-
bótagreiðsluna, er honum og talið
vantraust víst, er ríkisþingið kem-
ur saman í næsta mánuði. Og þá
er einnig talið víst að Þjóðemis-
sinnar muni að völdum komast,
sennilega með tilstyrk hægri-
manna Miðflokksins kaþólska.
Hefir sá möguleiki þegar all á-
kaft verið ræddur í þýzkum blöð-
um, og eigi miklu frekar verið
dreginn í efa, þótt leiðtogar
kaþólska flokksins hafi afneitað
Þjóðernissinnum. Að vísu gera
menn ekki ráð fyrir því, að sá at-
burður myndi til ófriðar leiða
milli Frakka og Þjóðverja, þótt
Hitler láti vígmannlega. En víst
má telja, að það myndi algjörlega
koma í veg fyrir það, að nokkur
árangur yrði af starfi hinnar
fransk-þýzku fjárreiðunefndar, er
fyrir skömmu settist á rökstóla.
Þá myndi tortryggni Frakka
gagnvart Þjóðverjum undir stjóm
»Stálhjálma« og Þjóðernissinna
Hitlers hefja líkhringinguna yfir
Locarnostefnunni.
Eftir að greinargerð þessa
fréttaritara Herald Tribune birt-
ist, hefir Hitler opinberlega gerzt
nokkuð skorinorður um stefnu
sína í utanríkismálum, er hann
kæmist til valda, er hann telur sér
bráðlega víst. Lýsti hann því yfir
við fréttaritara erlendra blaða,
frá aðsetursstað sínum í Berlín, á
gistiskála, beint á móti utanríkis-
ráðuneytinu þýzka, að hann myndi
að fullu greiða erlendar verzlun-
arskuldir Þjóðverja, en engar
frekari skaðabætur. Sló töluverð-
um óhug á marga við það að
Brúning skyldi engu svara þessari
yfirlýsingu, og þótti það helzt
benda til þess, að sannast myndu
spár þær, er hér eru að framan
greindar, eftir fréttaritara Herald
Tribune, og það "því fremur, sem
síðari heimildir virðast telja litl-
ar líkur til þess að leiðtogum jafn-
aðarmanna og kommúnista, þeim
er að því hafa unnið, muni takast
að sameina flokka sína svo ramm-
lega sem þyrfti, til þess að hefta
sókn Hitlers og Þjóðernissinna
hans að endanlegu takmarki, í ein-
ræðissess á Þýzkalandi.
-----o----
16 IL5F.iL 12.
Hljóðs vil ek biðja.
Hér vil ek flytja
Ungmenna félagi
Akureyrar
Ljóðkveðju litla.
Ok á lofti halda
Fordæmi fyrstu
Frumherjanna.
Ár vas þat alda
Uppi váru
Jóhannes Jósefsson
Hinn jörmunefldi.
Þórhallur Bjaniarson
Ok þrennir fjórir
Akureyrar æskumenn
ítui*vaxnir.
Lék þeim muni
Til lýðreisnar.
Sló þeim heitt
Hjarta í barmi.
Vekja þeir vildu
Af vanadvala
Alla æskumenn
íslands sveita.
Stigu þeir á stokk.
Strengdu þeir heit.
Svall þeim sefi.
Sjáaldur hvesstist.
Hvítnuðu hnúar.
Hnikluðust vöðvar.
Mæltu þeir á fornhelgri
Feðra tungu.
Hétu þeir fslandi
Hollustu sinni.
Tungu fomhelgri
Tryggðir sóru. —•
Vöktu þeir ok vígðu
Til viðhalds henni