Dagur - 23.03.1932, Blaðsíða 2

40
D AGUB
21. tbl.
Aðjitan.
Farm af B- S. Y. A. H.
EIMKOLUM
fáum við nú um mánaðamótin. — Verða seld á
bryggju, meðan á uppskipun stendur, fyrir kr. 40
tonnið. — Skrifið pantanir yðar á pöntunarlista,
sem eru á ferðinni um bæinn, eða hringið í síma
Kaupfélagsins
8« Kaupfélag Eyfirðinga.
mmmmmmmmm i
reyni til að koma pundinu upp i
gullgengi aftur, eins og þeir gerðu
eftir stríðið, þvert ofan I ráðlegg-
ingar inniendra og erlendra hag-
fræðinga.
Nú vil eg spyrja Aspar, hvort
hann álíti, að það hefði engináhrif
á skuldir vorar f Englandi, ef það
kæmi fyrir, að pundið félli t. d. um
90°/o, þótt íslenzka krónan félli með.
Pundið yrði þá tæpra 2 gullkróna
virði og krónan 10 aura virði. Eg
býst við, að hann mundi álíta það
hafa einhver áhrif. Ef sú tilgáta
min er rétt, þá vil eg enn spyrja,
hversu mikið þarf þá pundið að
falla, til þess að það hafi áhrif á
skuldarupphæðina?
Út af rugli Aspars á skuldarupp-
hæð og greiðslugetu, vil eg koma
með dæmi. Segjum að Aspar eða
eg skulduðum 10000.00 kr. og hefð-
um 6000.00 kr. tekjur. Nú lækkuðu
tekjurnar niður í 4000.00 kr. í bili.
Mundi þá vera hægt að segja að
skuldin hefði breytzt við það ?
Eg hygg ekki. Oreiðslugetan hefir
aðeins breytzt, en ekki skuldin.
Ein áf mðrgum kórvillum í »rök-
um* Aspars er sú, að hann notar
sem verðmælikvarða ýmist pening-
ana fyrir vörurnar eða vörurnar fyrir
peningana, en það getur ekki gengið.
Hann verður annaðhvort að nota
peningana eða einhverja vöru sem
mælikvarða. Upprunalega notuðu
menn einhverja gjaldgenga vöru til
þessa, en komust svo að lokum að
góðmálmunum, og Aspar veit það
eins vel og eg, að hinn alþjóðlegi
verðmælikvarði er gull. Hann þarf
því ekki að leika fifl með að rugla
saman sykurpundum og sterlings-
pundum.
Eg ætla að lokum að benda Aspar
á eitt atriði enn, sem sannar mál
mitt. Skuldir allra ríkja eru við og
við gerðar upp af erlendum hag-
stofum. T. d. hefir Pjóðabandalagið
látið framkvæma þetta. Skuldirnar
eru þá venjulega umreiknaðar i
guilfranka, til þess að hægt sé að
bera saman skuldir landanna. Slikur
samanburður var framkvæmdur í
fyrra. Verði þetta nú gert aftur i
ár, þá mun koma i Ijós, að skuldir
allra þeirra landa, sem skulda i
pundum eða öðrum myntum, sem
hafa falllð f verði, verða lægra en
i fyrra. Og þar á meðal íslands,
Ætlar þá »margarinsfabrikkuforstjór-
innc Aspar að rfsa upp og slengja
reiðiþrungnum mótmælum sinum
framan í beztu hagfræðinga heims-
ins og segja þeim, að þeir hafi
ekkert vit á þvf, sem þeir eru að
gera, eins og hann hefir gert við
mig? Eg hygg þeir myndu ekki
taka það til greina, þótt Aspar segði
þeim að reikna skuldirnar eftir
greiðslugetunni, því að hana er erfitt
að ákveða. Hún þarf ekki einu
sinni að breytast í réttu hlutfalli við
afurðaverðið, því að alutðamagnið kem-
ur einnig til greina.
Áhrif krónufallsins og pundfalls-
ins eru þegar farin að koma fram
á verðlagi útfluttra afurða. ísfisk-
salan gekk f vetur miklu betur en
búizt var við og mun pundfallið
hafa átt nokkurn þátt i því. Raunar
yrði það of langt mál að rekja það
hér. En áhrifin eru greinileg í salt-
fisksmarkaðslöndunum. Fiskurinn
er að vísu seldur þangað aðmestu
leyti í pundum, en Spánverjar þurfa
nú, vegna pundfallsins, færri peseta
fyrir pundið en áður, og þess vegna
geta þeir boðið fleiri shillinga fyrir
pakkann, án þess að hækka verðið
innanlands. Verðið verður því hærra,
hvort sem miðað er við krónur eða
pund, og niðurstaðan verður sú
sama og áður er tekið fram, að við
þurfum færri fiskpakka til þess að
greiða sama pundafjölda, en við
hefðum þurft, ef pundið hefði ekki
fallið. Annars hlýtur Aspar sem
öðrum að vera þetta Ijóst, og það
getur ekki verið annað en þver-
hausaskapur, sem honum gengur
til, að vilja ekki viðurkenna villu
sina, nema um óvenjulegt skilnings-
leysi sé að ræða.
Eg er reiðubúinn að ræða um
málið áfram við Aspar.efhann vill,
og á hvaða vettvangi, sem hann
óskar, t. d. á fundi i verzlunar-
mannafélaginu. Aspar má stefna
þangað til móts við mig öllum þeim,
sem hann álitur hafa stærri skilning
á máli þessu en mig, t. d. Gunn-
laugi Tryggva.
Eg vona nú að lokum, að Aspar
biði ekki tjón á heilsu sinni, þótt
hann reiðist einu sinni enn, er hann
fær svar mitt. Hann má sjálfum
sér um kenna, þótt hann fái ráðn-
ingu nokkra, þvi að hann byrjaði
að áreita mig. Vona að hátiðagleði
hans spiltist ekki fyrir þetta og
óska honum gleðilegra hátfða.
K, G.
Þýzkaland.
Einn af hinum kunnari sendi-
fréttariturum i Bandarikjunum, Hu-
bert Renfro Knickerbocker, sem er
í þjónustu blaðanna »New York
Evening Post« og »Public Ledger«,
kvekarablaðs í Philadelpíu, hefir ferð-
ast um Pýzkaland i vetur, ásamt
öðrum fréttaritara, til þess að kynn-
ast sem bezt ástandinu þar. Hefir
hann birt skýrslu sína i þessum
blöðum, i 24 köflum, alllöngum, og
hefir hún vakið allmikla eftirtekt
víða um heim. New York blaðið
íeilletrar það, að orsökin til þess að
þeir félagar voru gerðir út í þessa
ferð sé sú, að Banúarikin, sem eigi
$ 4,000,000,000 (um 24 púsund miljon
krónur, sem stendur) á hættu i Dýzkalandi,
krefjist sem ítarlegastrar vitneskju um pað
hvort pýzka ríkið, er nú sé á milli tveggja
elda, Hitlersmanna og kommúnista, svo að
óttast megi borgarastyrjöld, geti, eða vilji
greiða skuldir sínar.
Aðalefni skýrslunnar er sem hér
segir: Um J5,000,000 manns i
Pýzkalandi verði nú að framfleyta
lifinu á atvinnuleysisstyrk. Ógurleg
neyð eigi sér stað i fátækrahverfum
Berlínarborgar, — þar sem þá lika
flestir hafa snúist á band kommún-
ista, — f ægilegri mótsetningu við
taumlausan svalllifnað og næturslark
stórgróðahákarla borgarinnar. At-
vinnuleysið sé almennara en auðvelt
sé að gjöra sér i hugarlund í mörg-
um borgum. f Faikenstein á Sax-
landi, verði t. d. heimingur borgar-
búa að tóra á atvinnuleysisstyrk; i
fjölda þorpa á Pýringalandi (Thúr-
ingen) svelti fólk og liggi við hung-
urmorði. í Essen kvíði menn hverjum
morgundegi af ótta við nýja innrás
Frakka i héraðið, og séu enn skelfd-
ari við þá tilhugsun en af óttanum
við kommúnista, sem sé þó ekkert
smáræði. Allstaðar sé Hitierstefnan
(Nazistastefnan) f uppgangi. Pvinær
þrir fjórðu hlutar allra stúdenta i
hinum fornfræga háskólabæ Heidel-
berg séu Nazistar. Allir Pjóðverjar
séu sammála um að krefjast afnáms
skaðabótakvaðarinnar, á hverju sem
gangi, enda búist öll þjóðin í raun
og veru við ríkisgjaldþroti þá og
þegar. Hitler og annar helzti maður
Nazista, Franz von Epp, hershöfð-
ingi, kváðu Knickerbocker og þá
félaga mega skila þvi opinberlega
tii Bandaríkjanna fyrir hönd Nazista,
að búist Frakkar til innrásar á
Pýzkaland, þá vænti Pjóðverjar þess
að Bandarikin skerist f leikinn, elia
muni Pjóðverjar engar skuldir greiða.
Aðalályktanirnar, er Knickerbocker
dregur af þessum og öðrum for-
sendum, eru þessar:
»Pjóðverjar geta engar skaða-
bætur greitt sem stendur. Peir myndu
geta borgað, ef kreppunni væri af
létt, og allt gengi sinn vana gang,
en eru þvi aigjörlega móthverfir,
þvi úr þessu er það vfst, að Pjóð-
verjar verða ekki f neinu við ákvæð-
um Versalasamningsins, nema þeir
séu tilneyddir, en likurnar fyrir því
að á nokkurn hátt sé mögulegt að
neyða þá til þess, eru nú minnien
nokkru sinni áður.
Pjóðverjar geta greitt almennar
akuldir (aðrar en skaðabæturnar) og
munu fúsir til þess, ef Frakkar beita
þá ekki ofbeldi. En Pjóðverjar eru
fastráðnir f þvi að hervæðast að
nýju, ef Frakkar vilja eigi afvopnast
láta að einhverju verulegu leyti.
Yfirleitt hefir þýzka þjóðin harð-
lega mótmælt og hafnað Versála-
samningnum. Frakkar álita þann
samning sitt eina fjöregg. Ágrein-
ingurinn milli Frakka og Pjóðverja
hefir mjög ágerst, og allt bendir
til þess að enn muni drjúgum i
sundur draga. Hvort sem þetta end-
ar með ófriói innan einhvers fyrir-
segjanlegs tfma eða eigi, þá er víst,
að horfur næstu ára í Evrópu eru
hlnar ófriðvænlegustu,
Amerikumenn mega gjöra sér það
Ijóst, að það fé, sem þeir eiga
bundið á Pýzkalandi, er fé sem
bundið er á ófriðarsvæðic.
Frd Genf.
í Genf eru nú samankomnir full-
trúar frá 57 þjóðlöndum, f því skyni
— eða undir því yfirskini, hvort
sem menn heldur vilja kalla það —
að hefja alvarlegar framkvæmdir til
almennrar afvopnunar. Blöðinsegja
oss að heimurinn »standi á önd-
innic, af eftirvæntingu þess er þar
gjörist. Víst gjöra margir sér mikl-
ar vonir um árangurinn af þessum
fundi, flestir liklegast alltof miklar.því
að það er vfst, að engin endanleg á-
kvörðun verður þarna um það mál
tekin; meira að segja harla vafa-
samt, hvort nokkur sýnilegur árang-
ur verður af honum fyrst um sinn.
Pó skortir þessa fulltrúa ekki
hvatningu almennings. Peim hafa
borist ákveðnar áskoranir um að
skiljast ekki frá þessu máli nú, fyr
en fulltryggt sé, að allar þjóðir
minnki við sig herbúnað svo um
muni. Undir þessar áskoranir hafa
10,000,000 konur og menn ritað
nöfn sín, en sá hópur mælir fyrir
munn miklu fleiri miljóna; þar hafa
meðal annars ritað nðfn sfn fulltrúar
25,000,000 kaþólskra kvenna frá
mörgum löndum.fulltrúar 45,000,000
félagsbundinna friðarvina, fulltrúar
50,000,000 meþódista, fulitrúar hins
alþjóðlega samvinnu-sambands (In-
ternational Cooperative Alliance),
er samanstendur af 70,000,000 fjöl-
skyldum o. s. frv.
En þeir, er litlar vonir gjöra sér
um nokkurn endanlegan árangur af
skeggræðum hinnar glæsilegu sam-
kundu er nú situr i Genf, hafa, þvi
miður, margar og mikilvægar ástæð-
ur til sins máls, og þessar helztar:
1) Aðeins tuttugu, eða rétt rúm-
lega einn þriðji þessara fulltrúa, hefir
nokkurt opinbert umboð frá stjórn
sinni.
2) Hvorki aiþjóðadómstóllinn né
friðardómstóllinn í Haag, hefir nokk-
urt dómsvald yfir óháðum ríkjum,
f þeim skilningi er hæstiréttur hvers
rfkis hefir i innanlandsmálum (en
þessir dómstólar eiga að vera al-
þjóðlegur hæstiréttur, hver um sig).
3) Staðreyndin hefir nú þegar
sannað, — og reyndar ekki í fyrsta
sinn,— svo að enginn fullvita mað-
ur reynir i móti að mæla, að al-
þjóðabandalagið er alls ómegnugt
að koma í veg fyrir ófrið, a. m. k.
þegar eitthvert stórveldið á f hlut
(sbr. aðfarir Japana í Mantsjúriu og
Kloa).