Dagur - 10.11.1932, Blaðsíða 3

44. tb!.
. DAGUR
175
þar vorum, höfum allir getað tek-
ið undir það með honum.
»íslenzka vikan« vakti mjög
mikla eftirtekt, blöðin skrifuðu
um ísland og »íslenzku vikuna« á
degi hverjum frá því mörgum
dögum áður en hún byrjaði og
þangað til henni var lokið.
Þeir menn, er stóðu fyrir »ís-
lenzku vikunni« í Stokkhólmi, og
staðið hafa fyrir hinum »vikun-
um«, tjáðu sig vera sérstaklega
vel ánægða með »íslenzku vik-
una«, sem í engu hefði staðið
»norsku vikúnni« að baki, sem þó
hefði verið sú allra bezta af hin-
um fyrri »vikunum«.
Gu'öl. Rósinkranz.
------o-----
Skip sem mœtast á nóttu.
,Ships that pass in the night\
Höfundur sögu þessarar er ensk
kona, Beatrice Harraden að nafni.
Söguna réit hún fyrir rúmum 40
árum, og hlaut frægð fyrir; síðan
hefir hún ritað ýmislegt fleira, en
saga sú er nú befir verið nefnd
mun tengi halda nafni höfundarins
á lofti, þvf hún er þeirrar tegundar
að hún verður ætfð eftirsótt til
lestrar og á ætfð erindi til hugs-
andi manna og kvenna. Pýðinguna
hefir Snæbjörn Jónsson dómtúlkur
og skjalaþýðari leyst af hendi með
sérstakri nákvæmni og alúð, en for-
spjail fyrir fslenzku útgáfunni hefir
Alexander McGill ritað. Bókaverzl-
un ísafoldar hefir annast útgáfuna,
og er til hennar vandað meira en
almennt gerist.
Af heiti bókarinnar mætti ffljótu
bragði draga þá ályktun, að hér
væri um sjóferðasögu að ræða, en
svo er þó ekki. Sagan gerist á
heilsuhæli suður f Alpafjöllum,
þangað koma sjúklingar í heilsuleit.
Skipin, sem mætast á nóttu, eru
sálir þessa fólks, sem mætast,
kynnast og hverfa svo yfir móð-
una miklu. Efnið snertir dýpstu
rætur sálarlífsins og rekur lesendur
til alvarlegra hugsana um þá hluti,
sem hver viti borinn maður hlýtur
að taka afstöðu til, fyr eða siðar.
í fljótu bragði finnst mér senni-
iegt, að þeir, sem enskunám stunda,
hefðu mikið gagn af að lesa frum-
rit sögunnar með þýðingu Snæ-
bjarnar, svo nákvæm hygg eg
hún sé.
F. H. Berg.
AuglýsiO í DEGL
Þakkarávarp.
Eg get ekki látið hjá Ifða að votta
opinberiega mitt innilegasta þakk-
læti stjórn U. M. F. »Dagsbrún« f
Höfðahverfi, og því félagsfólki, sem
kom hingað á heimili mitt 19. ágúst
s. I., til þess að vinna fyrirmigvið
heyskap f 4 klukkutíma, af kappi
miklu, án endurgjalds. Sömuleiðis
vil eg þakka nágrönnum minum og
fleirum, sem hafa sýnt mér vináttu
og hjálpsemi á þessu sumri, þar
sem eg gat mjög lítið unnið yfir
heyskapartímann. Eg er viss um að
hverjum þeim, sem sýnir þurfandi
manni vináttu og hjálpsemi, muni
Guð endurgjalda góðverk þeirra á
einhvern hátt.
Þortteinsstöðum 1. október 1932.
Kristinn Viihjáimsson.
Að utan
Bandaríkin.
(Frh.)
Á einstaka stað í Bandaríkjun-
um hafa bændur gert tilraun til
að fá hækkað verð fyrir landbún-
aðarafurðir, með því að stöðva
aðflutning þeirra til borga og
bæja. Fyrst bar á þessu í Iowa
ríki. Reyndu bændur þar að stöðva
mjólkurflutning o. a. til stórborg-
arinnar Sioux City. Tókst þeim
það nokkurn veginn, svo að til-
finnanlegt varð og tókust samn-
ingatilraunir. Var sætzt á að
bændur skyldu fá 3.6 cent (23
aura fyrir pottmn, en áður fengu
þeir 2 cent eða 13 aura, en við það
hækkaði potturinn í smásölu í
borginni úr 8 í 9 cent (úr 51 í
57.5 aura). En aðrar landbúnað-
arafurðir hafa ekkert hækkað í
verði. Er það bæði, að þar eiga
borgarbúar ekki endilega undir
nágrenni sínu með aðflutninga,
og svo er aðeins lítill hluti bænda
í þessum samtökum. í fleiri ríkj-
um hafa svipuð samtök verið
reynd á stöku stað, en komið fyrir
lítið. Eru amerískir bændur lítt
vanir samtökum, og talin lítil von
á því að þeir fáist til þeirra, í
þessa átt, svo að nokkru gagni
komi.
* * *
Sem kunnugt er, eru háskólar í
Bandaríkjunum auðugastir allra
slíkra stofnana í heimi, enda nota
þeir auðvald sitt m. a. til hinna
fullkomnustu bygginga og tækja
og þá eigi síður til þess að krækja
í sem flesta framúrskarandi vís-
indamenn frá öllum löndum, a. m.
k. einhvem tíma árs, ef ómögulegt
er að ná þeim að fullu og öllu. T.
d. starfar nú prófessor W. A.
Craigie, sem flestir íslendingar
kannast við, helming ársins í Chi-
cago. — Nýlega hefir dr. Albert
Einstein, sem líklega er frægastur
allra núlifandi visindamanna, ráð-
izt fimm mánuði á ári að nýrri
vísindastofnun í New Jersey (rétt
hjá New York). Hefir sú stofnun
þegar úr 5.000.000 dollurum (um
32.000.000 kr.) að spila. Ein-
stein á að halda þar fyrirlestra um
eðlisfræðiskenningar. Þegar hann
var spurður um kaupið sem hann
áskildi sér, nefndi hann svo litla
upphæð, að Bandaríkjamönnum ó-
aði við. Tóku þeir ekki boðinu
heldur ákváðu að launa honum
höfðinglega, svo þúsundum dala
skiftir á ári.
Rússland.
Um mánaðamótin ágúst—sept-
ember var mikið um dýrðir er
vígð var mesta raforkustöð heims-
ins, Dnieprostroy, við stórfljótið
Dniepr í úkranje. Hefir hún verið
byggð á fimm árum og kostað um
700.000.000 krónur. Eru nú þegar
í gangi fimm aflvélar af níu, er
framleiða 800.000 hestöfl, allar.
Dniepr er um 2250 kílómetrar á
lengd, og verður nú skipgeng nær
allan þann veg; gerir flóðstíflan
mikla það að verkum. Með þessarl
feikna stöð er rafvirkjað svæði,
þar sem búsettireruum 16.000.000
manns.
Yfirmenn við þetta starf hafa
vérið Alexander Winter, prófes-
sor, verkfræðingur sovjetstjórn-
arinnar og einn af frægustu verk-
fræðingum Bandaríkjanna, Hugh
Lincoln Cooper, hersir. Hefir hann
komið fyrir aflvélunum og séð um
alla steinsteypu. Lauk hann verk-
inu 8 mánuðum fyrr en ákveðið
var. Var hann á þessari hátíð
sæmdur rauðu stjömunni, helzta
heiðursmerki sovjetstjórnarinnar,
er aldrei hefir veitt verið áður út-
lendingi. Lætur hann, samkvæmt
amerískum blöðum, hið bezta af
samvinnunni við sovjetstjómina,
og kveður »engann sem sér Dniep-
rostroy geta efazt um að mestu
erfiðleikarnir á vegi stóriðjufram-
leiðslunnar séu nú að baki sovjet-
stjórnarinnar.
# # #
Töluvert útlit er á því að Rúss-
ar megi búast við meiri nauð-
synjaskorti en nokkru sinni áður,
síðan í hallærinu mikla, 1921.
Fyrir mánuði síðan kom Stalin
heim frá Kákasus, þar sem hann
hafði dvalið sér til hressingar í
tvo mánuði, og tveim dögum síðar
var opinberlega tilkynnt að jafn-
vel útlendingar þeir, er sérrétt-
inda hafa notið, t. d. fréttaritarar
og verkfræðingar, yrðu að sætta
sig við til tekinn skammt af nauð-
synjavörum, a. m. k. matvælum.
Grænmeti segja amerískir fregn-
ritarar, að enn muni nægilegt í
Rússlandi. En margar aðrar eða
flestar nauðsynjavörur aðrar
munu vera af skornum skammti.
Ber ýmislegt til.
Fyrst er það, að bændur hafa
þverskallazt svo, að þeir hafa sáð
gífurlega miklu minna en í fyrra.
Þá voru 15.000.000 ekrur sánar
25. ágúst, en á sama tíma í sumar
aðeins 7.000.000. Enda hafa drátt-
arvélar (»traktorar«) reynzt illa;
sennilega missmíði um að kenna.
Þá virðist og hafa illa, eða jafnvel
sviksamlega, verið unnið í sumum
verksmiðjunum, að því er sovjet-
blöðin segja. T. d. hafa 15.000.000
metrar af klæði verið ofnir í verk-
smiðjunum í Moskva, en 7.000.000
metrum hefir orðið að fleygja sem
»ónýtu draslk. Þá er einnig svo að
sjá, sem skóverksmiðjurnar í
Moskva hafi reynzt iUa; framleitt
ónýta vöru.
Hallæri hafa alltaf verið mjög
tíð í Rússlandi, og helzta orsök
þeirra uppskerubrestur á stórum
svæðum, ásamt erfiðum samgöng-
um, svo að eigi hefir verið unnt að
koma matvælum til hallærishérað-
anna í tæka tíð, þótt nógar birgð-
ir hafi verið annarstaðar í land-
inu (eins og oft fer einnig á Ind-
landi). Þá hefir einnig haldizt við
tregða hjá bændunum frá fomu
fari, er þeir lágu undir oki aðals-
mannanna, að framleiða til muna
meira kom, en þeir gátu sjálfir
torgað, eða að vinna mikið meira
en nauðsynlegast þurfti. Og nú
vilja bændumir ekki framleiða til
muna, svo að stjórnin geti ekki
lagt hald á það sem fram yfir er
lífsnauðsynjar.
Til þess að uppræta þenna vana
fylkti Stalin sem flestum bændum
á samvinnubúgarðana, sem stjórn-
in lét í té dráttarvélar o. fl. nauð-
synjar. Skipaði ríkið umsjónar-
mann yfir hvem búgarð, og hefi'r
allt gengið vel að þessu. En af þvi
að dráttarvélamar hafa reynzt svo
illa, eða gengið svo fljótt úr sér,
hefir stjórnin eigi getað staðið svo
straum af búgörðunum sem
skyldi, og þá þrjózkast bændurnir
við sáninguna.
Kommúnistar um allan heiim
hafa eðlilega fagnað mjög krepp-
unni, sem hefir gengið yfir hinn
»kapitalistiska« heim. Ensennilega
á einmitt útlitið í Rússlandi nú or-
sök sína í kreppunni. Sökum
hennar hafa Rússar orðið tilfinn-
anlega af erlendum viðskiftum, er
þeir annars hefðu getað hagnazt
á miklum mun meira — sérstak-
lega á sölu hráefna, til allskonar
iðnaðar.
Hagskýrslur frá Moskva, bi'rtar
í september, sýna að fyrstu fimm
Greinileoasta sönnunin á geeöum Osram lampans
er hin mikla og almenna útbreiðslu þeirra í 80 löndum. F*að geta
engar nema gæðavörur náð þvílíkri útbreiðslu.
Osram lampinn er eftirsóttur vegna hinna framúrskarandi gæða
hans og hins mikla ljósmagns í hlutfalli við straumeyðsluna. Jafn-
framt hefir hann þá endingu sem
er ódýrust notendum.