Dagur - 08.06.1933, Blaðsíða 1

DAGUR
kemur út & hverjum fimtu-
degi. Kostar kr. 6.00 árg.
Gjalddagi fyrir 1. júlí.
Gjaldkeri: Ámi Jdhanna-
Bon í Kaupfél. Eyfirðinga.
Afgreiðslan
er hjá Jóni Þ. Þór,
IJppsögn, bundin við ára-
mót, sé komin til af-
greiðslumanns fyrir 1. des.
Norðurgötu 3. Talsími 112.
Akureyri 8. júní 1933.
23. tbl.
Hnúturinn leystur.
Með samkomulagi manna úr ðil-
um þingflokkunum er nú stjórnar-
skrármálið til lykta leitt á Alþingi
þvf, er nú er nýiega lokið. Af sam-
þykkt þessari flýtur, að efna verð-
ur til nýrra kosninga f sumar og
fara þær að Hkindum fram f næsta
mánuði. Qera má ráð fyrir að meiri
hluti kjósenda fallist á lausn máls-
ins, eins og þingið hefir gengið
frá henni, og að næsta þing verði
þannig skipað að til fullnustu verði
gengið frá málinu. Koma þá breyt-
ingarnar á stjórnarskránni til fram-
kvæmda við kosningar á næsta ári.
Aðalbreytingarnar, sem gerðar
hafa verið á núgildandi stjórnarskrá,
eru sem hér segir:
Tala þingmanna verður allt að
49, þar af 32 f kjðrdæmum utan
Reykjavfkur, 6 f Reykjavfk og allt
að 11 jðfnunarþingsæti, semjafnast
milli þingflokkanna eftir atkvæða-
magni þeirra við kosningar, þannig
að endanleg tala þingsæta hvers
flokks verði f sem mestu samræmi
við atkvæðatölu hans við almennar
kosningar. Heimilt er flokki að
setja upp landslista, og er þá kjós-
andi sjálfráður um það, hvort hann
kýs frambjóðanda f kjördæmi eða
landslista flokksins, og eru þá jðfn-
unarþingsætin tekin f réttri röð af
landslistanum, en þeim lista reikn-
ast atkvæði þau, er á hann falla,
að viðbættum atkvæðum þeim, er
frambjóðendur flokksins hreppa í
kjördæmum. Pó skal annarhver
frambjóðandi fyrstu 10 frambjóð-
enda á landslista vera einnig f kjðri
f kjördæmi utan Reykjavíkur. Nán-
ari ákvæði verða sett um jöfnunar-
þingsætin f kosningalögum. Vara-
þingmenn skulu kosnir fyrir Reykja-
vfkurþingmenn og jöfnunarþing-
menn.
Kosningarrétt hafa allir, karlar
og konur, sem eru 21 árs aðaldri,
þó að þeir hafi þegið sveitarstyrk.
Kjördæmamálið, sem verið hefir
eitt mesta ágreiningsefnið að undan-
förnu, hefir þannig verið til lykta
leitt á þinginu. Eins og venjulega,
þegar deilumál eru útkljáð á samn-
ingagrundvelli, hafa allir aðilar orð-
ið að slaka nokkuð til, jafnframt
þvf og þeir hafa fengið nokkru af
kröfum sfnum framgengt. Par af
leiðir, að sambland af ánægju og
óánægju mun rfkja f öllumherbúð-
um stjórnmálanna yfir málalokun-
um. —
Aðalsigur Framsóknarmanna er
fólginn í þvf, að þeim hefir tekizt
að vernda réttindi sveitanna til eigin
fulltrúavals með óbreyttri þingmanna-
tölu.
í stjórnarfrumvarpinu var gert
ráð fyrir allt að 50 þingmönnum
og allt að 12 uppbótarþingsætum,
en i tillögum frá Framsóknarmðnn-
um í stjórnarskrárnefndinni hafði
verið gert ráð fyrir allt að 48 þing-
mönnum og allt að 10 uppbótar-
sætum. Hefir þvf að lokum verið
farið bil beggja.
I þingmannafjölguninni, úr 42
upp í 49, er fólgin sigurvon and-
stæðinga Framsóknarf lokksins, þeirra
sem vilja rýra vald sveitanna gagn-
vart valdi kaupstaðanna.
En þess skyldu þeir vera minn-
ugir, sem halda vilja uppi valdi
sveitanna, að lágmarkstala þing-
manna er aðeins 38. Með þvf að
fylkja sér fast við kosningar undir
merki þess flokks, sem ber hag
sveitanna fyrir brjósti, Framsóknar-
flokksins, geta kjósendur stutt að
því, að þingmannafjöldinn haldist
sem næst lágmarkstölunni. Petta
ættu allir sveitamenn vel að athuga
meðal annars fyrir þá sök, að það
er sparnaður þvf samfara að koma
f veg fyrir, að þingmenn séu ó-
þarflega margir. En út af fyrir sig
munu allir sammála um það, að
það sé alger óþarfi að þingmenn
fjölgi úr þvf, sem nú er, og væri
að öllu skaðlaust að þeim fækkaði
heldur.
-----o——
Viðbótarskatlur
á hátekjur og stóreignir.
Frumvarp Framsóknarflokksins
um viðbótarskatt á hátekjur og
stóreignir vegna kreppunnar var
ekki með f samkomulaginu milli
flokkanna um lausn stjórnarskrár-
málsins. í neðri deild gátu Fram-
sóknarmenn af eigin ramleik bjarg-
að málinu til efri deildar, en þegar
þangað kom, gátu fhaldsmenn, með
tilstyrk Jóns Baldvinssonar, gengið
af málinu dauðu. Er það eftirtektar-
vert, að fulltrúi alþýðunnar f efri
deild gengur í lið með fhaldsmönn-
um, til þess að verja pyngjur há-
tekju- og stóreignamanna.
Jafnskjótt og frumvarp þetta
hafði verið drepið f efri deiid, báru
Framsóknarmenn f neðri deild fram
annað tekjuöflunarfrumvarp, þar
sem álag á allan tekjuskatt var á-
kveðið 40%, álag á eignaskatt 100%
og auk þess hækkaður tollur á
kaffi og sykri upp í það, er hann
var 1927. Frv. þetta gekk í gegn-
um báðar deildir þingsins. Er gert
ráð fyrir, að tekjuöflun rfkissjóðs
eftir þessum leiðum verði svipuð
og hún hefði orðið eftir frv. því,
sem fellt var í efri deild. En sá er
munurinn, að samkv. frv, um há-
tekjuskatt var ætlast til, að þeir
bæru byrðarnar, sem færastir væru
til þess, en eftir þeirri leið, er Jón
Baldvinsson neyddi Framsóknar-
menn til að fara, leggjast gjöldin
á fátæka sem ríka. Og auðvitað
var það að skspi ihaldsmanna.
------o----
Pjóðaratkvæði um
bannmálið.
Skömmu fyrir þinglokin sam-
þykkti Alþingi (sameinað þing) til-
lögu frá allsherjarnefnd um að láta
fram fara þjóðaratkvæðagreiðslu um
bannmálið á þessu ári. Pétur Ottesen
bar fram breytingartillögu þess efn-
is að láta atkvæðagreiðsluna fara
fyrst fram árið 1934, vegna þess
að samkvæmt nýju stjórnarskránni
bættust margir kjósendur við, sem
nú hefðu ekki atkvæðisrétt, allt
niður f 21 árs aldur.
Bergur Jónsson og Steingr. Stein-
þórsson fluttu þá aðra breytingar-
tillögu um það að atkvæðisrétt um
þetta skyldu allir hafa, er kosning-
arrétt hafa f málefnum sveita og
bæja, þar sem aldurstakmarkið er
21 ár.
Brtt. P. O. var felld með 22 atkv.
gegn 13, en tillaga B. J. og Steingr.
St. var samþ. með 22 atkv. gegn 2.
Pingsályktunartillagan var síóan
samþ. með 22 gegn 2 atkv.
Forsætisráðherra lýsti því yfir, að
stjórnin myndi láta atkvæðagreiðsl-
una fara fram á komandi hausti
og ekki i sambandi við kosningar.
------o——*
Hœkkun d skemmtanaskatti.
Hinn 26. maí var hækkun skemmt-
anaskattsins um 80% til 3. umræðu
f efri deild. Var hækkunin samþykkt
með 8 atkv. og greiddu henni atkv.
allir Framsóknarmenn í deildinni
og auk þess Pétur Magnússon.
Hækkar skemmtanaskatturinn þvf
um 80% og hefir það óhjákvæmi-
lega f för með sér hækkun á að-
göngumiðum að kvikmyndahúsum,
leikhúsum og öðrum opinberum
skemmtunum.
Þingmenn Eyfirðinga komu í bil að
sunnan á hvítasunnudag. Lðgðu þeir við-
stöðulaust af stað úr Raykjavík, þegar
þingi var slitið, og voru 17 klst. á Ieiðinnl
hingað að frídregnum viðdvölum,
ÚTDRÁTTUR
úr fundargerð aðalfundar
»Félag:s barnakennara
við Eyjafjörð«.
Aðalfundur »Félags barnakennara
við Eyjafjörð*, var haldinn íbarna-
skólanum á Akureyri dagana 21.—
22, maí og voru þar mættir 28
kennarar. Fundarstjórar voru Jakob
Pétursson frá Hranastöðum og Frið-
rik Hjartar skólastjóri á Siglufirði,
en fundarritari Hannes J. Magnússon.
Pessi mál voru til umræðu á
fundinum.
1. skýrsla stjórnarinnar.
2. Kristindómskennsia; Frummæl-
andi Snorri Sigfússon.
í því máli var samþykkt svohljóð-
andi ályktun:
>Fundurinn lítur svo á, að efnis-
hyggjuboðskapur, og jafnvel guðs-
afneitun, er bólar nú á með þjóð
vorri, sé skaðlegur andlegu iífi og
menningu einstaklings og heildar, og
beri þvf skólunum að vinna gegn því
eftir fremstu getu. í þvi sambandi vill
fundurinn benda á, að hann telur
sigurvænlegra i þessum efnum að
minni áherzla sé héðan af á það
lögð að binda fræðsluna í kristnum
dómi við kerfi, bækur og nám, en
áherzlan lögð á það að andi krist-
indómsins og innra lif fái að snerta
hugi og hjörtu nemendanna f
kennslustundunum, til eflingar guðs-
trú þeirra og siðgæðisvitund. En þar
sem vitanlegt er að allur slikur
málflutningur, og áhrif, er undir
kennaranum komin, þá telur fund-
urinn, að þeir kennarar, sem óljúft
er að fara með þessi mál, eigi ekki
að gera það. Hins vill hann vænta,
að hver barnakennari telji það fyrst
og fremst köllun sinni samboðið,
og hennar æðsta mark sé, að sá fræ-
kornúm guðstrúar og siðgæöis f
sálir uppvaxandi kynsióðar.c
3. Nýjir starfshættir. Málsflytjandi
Hannes J. Magnússon. Skýrði hann
einkum frá tilraun með Dalton-
kennsluaðferð í einum bekk barna-
skólans á Akureyri.
í sambandi við þetta mál var
samþykkt svohljóðandi ályktun frá
Friðriki Hjartar: .
>Fundurinn þakkar Hannesi J.
Magnússyni hina itarlegu skýrslu
hans um tilraun til nýrra starfshátta
við kennslu f vetur. Telur fundur-
inn Ijóst af frásögn Hannesar, að
tilraun hans hefir tekist vel, og að
rétt sé að stefna að þvi að auka
sem mest sjálfsnám og sjálfsstarf
barna f skólumc.
4i Barnavernd. Frummælandi Krist-
björg Jónatansdóttir. í þvf máli var
samþykkt svohljóðandi ályktun;