Dagur - 30.08.1934, Blaðsíða 3

99. tbl
DAGUR
271
Ráðunauturinn
í eyðimörkinni.
Hinn nýi liðsauki í annan tug
þeirra blaða, sem á allan hátt
reyna að styðja íhaldið í landinu,
en níða niður umbótamenn þjóð-
arinnar, og þó þann helzt, sem
athafnamestur hefir verið og vin-
sælastur er, J. J., blað þeirra
Bændaflokksmannanna, stundíU'
sorpmennsku sína af mikilli tx’ú-
mennsku. Með Morgunblaðsrit-
hátt, röksemdafærslu og málefna-
val er það sent út um byggðir
landsins í óþökk flestra nýtilegra
manna, kallar sig bænda- og sam-
vinnublað, en sparkar í andlit
bænda og samvinnumanna. Engir
taka mark á þessu blaði. Allir
vita, að það starfar fyrir and-
vanafæddan flokk og á sér enga
tilveru utan íhaldsins. Það er
stofnað og stutt af þeim mönn-
um, sem ekki höfðu gáfur eða
þrék til að fylgja Framsóknar-
flokknum í baráttu hans, eix höll-
uðu sér meira og meíra í faðm
íhaldsins. Það voru þeir, sem i-éðu
því, að eftir hinn glæsilega kosn-
ingasigur Framsóknarflokksiixs
1931 var sigursins ekki neitt,
heldur gefizt upp fyrir íhaldinu
og mynduð stjórn með því. Það
voru þeii', sem heimtuðu, ekki
hlutleysi til haixda M. G., ráð-
herra íhaldsins, heldur fullt
traust Framsóknarmanna. Það
voru þeir sem komu í veg fyrir
stjórnai-myixdun Sig. Kristiixsson-
ar síðastl. haust, til þess að í-
haldsi'áðheri’ann gæti setið á-
fram. Það voru þeir, sem sendu
»sprengiframbjóðendur« í flest öll
kjördæmi landsins, þar sem
Framsóknarflokksmenn voru í
kjöri, til þess að reyxxa að koma
í veg fyrir, að íhaldið hyrfi úr
stjórn landsins. Og eftir allt
þetta, sem öll þjóðin veit, og eft-
ir að hún hefir sýnt þeim fyrir-
litningu sína í kosningunum í
sumar og vottað þeim óþökk sína,
voga þeir að halda því fi’am, að
þeir hafi síðan 1931 »viljað halda
stai’fsemi hans (þ. e. Framsókn-
ai’flokksins) á grundvelli sam-
vinnufélagsskaparins, svo sem
til var stofnað í upphafi«.
Svo segir Pálmi Einarsson,
hinn »fallni« ráðunautur bænd-
anna. Hann hellir úr mæli heift-
ar sinnar í 32. tbl. Framsóknar
með öllum eiixkeixnum þess
manxxs, sem varið hefir illan mál-
stað, verið sigraður, en kaixn ekki
að taka ósigri sínum eins og mað-
ur. Og að hætti Morgunblaðsins
ræðst hann á Framsóknarflokk-
inn og formann hans, án allra
raka og yfirvegunar og allra
helzt án nokkurrar hliðsjónar af
því, sem satt er og rétt.
»Sókn su, sem framsóknarfé-
lögin hófu í Reykjavík vorið
1932 var í því fólgin, að framtíð-
arstefnuna skyldi marka á social-
istiskum grundvelli«, segir Pálmi
Einarsson. Allir vita, að þessi
sókn miöaði að því einu að reyna
að hreinsa flokkinn af óhreinind-
um ihaldsins, sem núverandi
Bændaflokksmemx höfðu yfir
hann leitt. Framsóknarflokkurinn
hafði frá upphafi umxið með
jafnaðax’mömxum, vegixa saixninda
þess kjörorðs, senx Tryggvi Þór-
hallsson hafði skapað: »Allt er
betra en íhaldið«, og sem haixn
hélt sjálfur við, þar til íhaldinu
tókst að kúga haixn 1931 og Jón
Þorláksson las honum fyrir yfir-
lýsinguna fi’ægu. Vegna þess að
nokkur mál hljóta alltaf að vera
sameiginleg fyrir báða flokkaixa,
Framsókix og jafnaðarmenn, og
vegna þess að Framsókixarflokk-
urinn var ekki nógu sterkur til
þess að geta unnið einn, hafði
þessi samvimxa staðið til 1931.
Þá varð haixix nógu stei’kur til að
þurfa ekki stuðning jafixaðar-
íxxanna, eix íxúveraixdi bæixda-
flokksmenn réðu því, að siguriixn
var feixgimx í hendur íhaldinu,
vald byggðaixna var brotið niður
og fyrir því séð, að Fi’amsókixar-
flokkurinn gæti aldrei komizt í
hreinan meirihluta aftui’. Og þó
segir Pálmi Eiixarsson, að þeir
hafi viljað halda flolekixum á
grundvelli samviixnufélagsskapar-
ins, »svo sem til var stofnað í
upphafi, er hann hóf starf sitt«.
Nei, sannleikui’imx var sá, að
sókn Framsóknarfélaganna I
Reykjavík var sókn gegn íhaldinu
í flokknum, eins og sókn flokks-
ins áður var sókn gegn íhaldiixu
í landinu.
Pálmi Einarsson veit það, að
það eru hreiix ósannindi, að
Framsóknarflokkurinn vinni íxú á
öðrum gruixdvelli eix þeim, sem
hann hefir unnið á áður, að öðru
leyti en því, að hann hefir losnað
við hina íhaldssömu menn, seixx
mótuðu starf hans í 3 ár, og
vinnur íxú með þeinx flokki, sem
hann á flest sameiginleg mál með,
í stað þess að vinna með flokki,
senx er honunx fjandsamlegastur.
Pálmi Einarsson þykist geta
djarft úr flokki talað til bænd-
anna. Hann er þeim að nokla’u
kumxur. Fáein ár hefir hann
ferðazt um landið og lagt á ráð,
hvernig bezt mætti bæta og auka
hin íslenzku tún. Hvert þau ráð
hafa verið hollráð eða eigi, skal
ég ekkei’t um segja. En fátækir
bændur hafa tekið honum með
kostum og kynjum, hann hefir
verið þeim kærkomimx gestur og
notið risnu þeiri’ar, sem bezt hef-
ir verið til. Þeir hafa gengið með
honum um óræktar mýrar og
móa. Hann hefir sagt þeim hvar
ætti að grafa skurð, hvar bezt
væri að rækta, hverju þeir skyldu
sá, hvaða vélar þeir ættu að
kaupa til heyvinnunnar og gjarna
bent fremur á þær dýrustu o. s.
frv. Koma hans hefir verið sól-
skinsdagur í lífi fátæka bóndans.
Hann hefir séð í anda stórt, slétt
tún, sem létt gæti af herðum hans
þrældómnum við útengjaheyskap
og slátt með orfi og ljá. Honum
hefir jafnvel fundizt sem snöggv-
ast að ekki þyrfti að verða svo
langt að bíða þessara hluta. Haixn
á jörðina sína sjálfui*. Haixn ræð-
ur hvað hanix gerir við haixa.
Konxa hins hvítbxysta Reykjavík-
urmanns hefir fengið hann til að
gleynxa sem snöggvast því, sem
var og því senx 'er. En þegar
hann er farinn og bóixdiixn geixg-
ur á ný til ei’fiðis síns, rifjast það
upp fyrir honum, að haixn er
sokkinn í skuldir. Að á jörðinni
hvíla veðskuldii', ef til vill dálítið
nxeiri en hún er verð, ef til vill
varla svo mikið, og þar að auki
miklar verzluixai’skuldir. Afurðir
búsins remxa til bankanna, til
þess að hann verði ekki rekinn af
jörðimxi, þær ei'u allar fyrirfram
uppétnar og stundum ekkert eftir
til þess að kaupa fyrir björg
haixda fjölskyldunni eða þá í
hæsta lagi að þær hrökkva til
þess líka. Og haixix getur ekki
grafið skurðinn, getur ekki rækt-
að móimx eða mýrina, eltki keypt
sláttuvél, yfirleitt ekkert gert af
því, senx hamx þyrfti að gei’a og
vildi gera við sína jörð, senx haixix
á þó sjálfur. Er þetta að vera
frjáls? Leiðir þetta til starfsemi,
réttlætis, hanxingju? Pálmi Ein-
arsson veit það vel, að fyrir þessa
bændur hefir koma hans einungis
orðið til þess að fæi'a þeim enn-
þá betur heim sanninn um það,
hvernig kjör þeirra væru, hversu
þau væru óviðunandi, hversu þau
leiddu til mikillar ánauðar, ó-
starfsemi, óréttlætis og óham-
ingju. Hann veit það líka, að
þessir menn eru allmargir, þó
hinir séu til, sem betur eru stæð-
ir. Það gildir alveg einu hvað
Pálmi Einarsson segir um þessi
mál. Það vita allir, að þeir meixn,
sem undangengin kreppu- og erf-
iðleikaár hafa búið á kifkjujörð-
unum, hafa íxotið langbeztra á-
búðarkjara allra bæixda. Mun
betri en sjálfseignarbæixdurnir
svokölluðu og muix beti’i eix leigu-
liðar einstakra jarðeigenda. Og
hvað því líður hvoi’t kirkjujarða-
bændurnir hafa verið athafna-
minni og óstarfsamai’i en aðrir,
er auðvelt að beixda á dænxi, senx
sýna það gagnstæða. Og þó er sú
ábúðai’löggjöf frumsmíði og gæti
eflaust verið miklu betri.
Nú fer því fjarri að Framsókn-
arflokkurinn hafi nokkurntíma
ætlað að taka jarðir af bændum.
Hann hefir eiixn allra flokka
krafizt þess, að ekki yrðu höfð
ábúendaskipti á jörðunum, bænd-
urnir yrðu ekki reknir af þeim.
En haixn vill gefa'þeim bændum,
sem vilja, kost á því að selja rík-
inu jarðirnar, til þess að losna
við skuldii’nar, ánauð þeirra og
þrældóm. Og það er enginn efi á
því, að hvað sem líður hrópum
bændaflokksmanna um ágæti
sjálfseignariixixar, þá horfir xxú
fjöldi bænda vonai’augum eftir
þeirri löggjöf, sem væntaixleg er
unx þessi mál.
48% af bændum landsins eru
leiguliðar. örfáir þeirra búa á
jarðeignunx hins opinbera og
njóta góðra kjara eins og áður er
sagt. Fyrir hina hefir sáralítið
verið gert af þeim, sem um lög-
gjafarmálin hafa fjallað, fyrr en
J. J. flutti frumvarpið til ábúðar-
laga á þinginu í fyrra, sá maðui',
senx Bændaflokkurhxix leggur
mesta áherzlu á að svívirða.
Pálmi Eiixarsson segir, að J. J.
hafi uixnið að því að sanxeina
Framsóknarflokkiixix sósíalistunx.
Allt sé gert fyrir »sósa« og í
þeirra aixda. í sama blaðiixu og
grein hans birtist, er þó frá því
sagt, að jafnaðai'menn hafi ekki
viljað Jónas í stjórn, vegixa þess
að þeim hafi ekki þótt haixix íxógu
»auðsveipur«.
f grein Pálma stendur þessi
klausa: »Afurðasöluna átti að
skipuleggja, eix það nxátti aðeins
ekki gera það á þaixn hátt að
véi'ðlagið hækkaði«.
í sama blaðinu birtist frum-
varp það um sölu og verð á slát-
urfjárafui’ðum, senx orðrétt er
orðið að lögum, samkvæmt á-
kvörðuix hinnar nýju stjórnar, að
öðru leyti eix því, að Búnaðarfél.
íslands skipar ekki mamx í vei’ð-
lagsixefixdina. Verður ekki annað
skilið á blaðinu, en það telji
frumvarp þetta líklegt til unxbóta,
en Pálmi segii’, að í samningum
flokkanna sé gert »beint ráð fyr-
ir að verðið lækki« á afurðunum.
Slíkur er sá hrærigraut.ur, sem
þessir meixn sjóða í sínu blaði,
botnlaus að vitleysum og mót-
sögnum.
Eins og nú er ástatt um fjölda
af bændum landsins, sem þó telj-
ast sjálfseignarbændur, þá er
þeinx bókstaflega lífsspursmál að
nota þá vegavinnu, sem kostur er
á, þá tíma sem þeir helzt geta
sinnt því. Bændaflokkurinn hefir
ætlað að ærast út af því, að þess-
ir menn hafa fengið kaup sitt
lítið eitt hækkað. Og til þessara
fátæku manna getur .Pálmi Ein-
arsson verið þekktur fyrir að
hreyta ónotum og bi’igzla unx
vanrækslu við bú sín, þó hann
viti, að þeir gera það út af sár-
ustu neyð, sem skammsýnir,
rostafullir menn, eins og haixix,
hafa hvorki haft manndóm, vit
eða vilja til að bæta úr, íxema
með ráðleggingum um hluti, senx
þeir ekki hafa á nokkurn hátt
getað áorkað vegna kjara simxa.
Og ekki nóg með það. Pálmi Ein-
arsson hefir bókstaflega gengið í
lið með þeim öflum, sem berjast
gegn því, að kjör hinna fátæku
batni. Hann hefir í’eynt eftir
mætti að auka þingmannatölu í-
haldsins, en fækka þingmönnuixx
Fi’amsóknarflokksins. Og svo
eftir sína smánarlegu úti’eið í
Skaftafellssýslu ræðst hann með
ofsa og taumlausum ósannindunx
á þann flokk og þann mann, sem
mest og bezt hefir stutt og reynt
að bæta hag fátækra bænda. Það
væri líklegt, að hanxx gæti ekki
kinnroðalaust látið sjá sig út um
sveitir landsins eftir slíkar aðfai*-
ir, og í’áðlagt bæixdum um þá
skurði, sem þeir ekki geta grafið,
um tún, sem þeir ekki geta rækt-
að, um vélar sem þeir ekki geta
keypt, meðal aixnars vegna þess
ofríkis, skilningsleysis og hreinn-
ar illgirni, sem íhaldið í landinu
hefir sýnt þeim frá því fyrsta til