Dagur - 15.11.1934, Blaðsíða 3

132. tbl.
DAGUR
361
ÓDÝR DVERGLAMPI
er'ekki sá, sem kostar minnst, heldur hinn,
sem minnstu eyðir, það er að segja lampi
sá, sem gefur skæra birtu við lítinn raf-
straum og þolir mikinn hristing. —
SRAM
dverglampar eru öðrum fremri.
eigin reikning, en selt af'lann til
söltunar og í bræðslu og hafa því
s. 1. tvö ár og einnig þetta ár
farið á mis við góðan hagnað af
eigin soltun og síldarverzlun. Þó
hafa þau öll árin gert meira en
að bera sig. Þar er að vísu stjórn
öll í bezta lagi og hagnýting á
öllu góð, eins og vitanlegt er að
á og þarf að vera.
Þá hefir bæjarútgerðin í Hafn-
arfirði gefið ýmsar upplýsingar í
tölum, er nefndar verða. Þessi út-
gerð er togaraútgerð og rekin
fyrst með einum togara, en síðar
tveimur. Atvinna á sjó á ári
miðað við eitt skip hefir reynzt
að vera kr. 117000.00, en atvinna
í landi við fiskverkun um kr.
81000.00, og auk þess um 30.000
kr. vinna við viðhald skips, upp-
skipun og útskipun kola og salts
o. f 1., sem af útgerðinni leiðir.
Auk þess hefir hafnarsjóður
fengið auknar tekjur vegna út-
gerðarinnar og bærinn a. m. k.
um 15,000 kr. aukin viðskipti af
því, sem hann leggur sjálfur
fram beinlínis til fæðis skips-
hafnar. Alls er talið að komið
hafi inn til bæjarins vegna út-
gerðarinnar og þá að langmestu
leyti í vinnulaunum á síðustu 3—
4 árum um kr. 1200,000.00.
Reikningsleg útkoma er þannig,
að á útgerðinni tapaðist árið 1931
(en það ár töpuðu allir) kr. 80.-
000.00. 1932 tapaðist kr. 45.000,-
00, en þá voru afskrifaðar af
eigninni um kr. 16.000.00.
Árið 1933 var hagnaðurinn kr.
21.000.00, en þó einnig afskrifað-
ar um kr. 16.000.00, og fram-
kvæmdastjóri taldi líkur benda
til, að þetta ár mundi verða svip-
að, ef ekki kæmu óhöpp fyrir og
fiskur seldist líku verði og áætl-
að var í sept. s. 1.
Það má því segja að Hafnar-
fjarðarbær hafi tapað á útgerð-
inni þessi ár um kr. 100.000.00
rnóts við þær kr. 1200.000.00, sem
inn í bæinn hafa komið vegna
hennar, ef litið er á tölurnar ein-
ar. En vitanlega segja þær ekki
allt, því vist má segja, að bæjar-
félaginu hafi á óbeinan hátt auk-
izt máttur við þessar aðgerðir,
þótt hann sé eigi mældur eða veg-
inn.
Ef litið er nú til okkar hér og
athugaðir möguleikar og tiltæk
úrræði, með þessar upplýsingar f
huga, þá blasa við nokkrar stað-
reyndir, sem benda verður á.
Af 34 manna áhöfn á togara
fullyrða kunnugir menn, að Akur-
eyri myndi að minnsta kosti fyrst
í stað, ekki geta lagt til nema 18
menn. Hina þyrfti að fá að, en
það eru þeir menn, sem að mestu
leyti inna af hendi sérfræðileg
störf á skipunum. Þessir 18 menn
fæddu með sér vegna atvinnunn-
ar á sjónum, 4 menn hver eða alls
um 90 manns, og þá auðvitað að
auki atvinnan í landi við fisk-
verkunina o. fl. þ. h.
Aftur á móti myndi Akureyri
geta lagt til að mestu eða öllu
leyti áhöfn á línuskip, en það eru
18 menn á hvert, á venjulegum
þorskveiðum, segjum 16 menn
héðan og fæddi hver með sér tvo
menn vegna atvinnunnar á sjó
eða 48 alls, og svo kæmi þá at-
vinnan í landi til viðbótar.
En nú er þess að gæta, að
sennilegt má telja, að hægt væri
að fá allt að því 3 línuskip fyrir
eitt togaraverð og mætti því
segja, að sama fjármagn og ligg-
ur í einum togara og gæti hér
fætt með atvinnu á sjó að m. k.
90 manns, myndi veita möguleika
til þess að geta fætt vegna at-
vinnu á sjó a. m. k. 140 manns,
ef um línuskip væri að ræða, auk
atvinnu í landi.
Þegar nú þess er gætt, að ef
byggja ætti afkomu útgerðarinn-
ar á aðeins einu skipi, t. d. ein-
um togara, sem gæti þá ef til
vill þegar á fyrsta ári misheppn-
ast veiði, því satt er það sem
sagt er, að hætt er einu auga, þá
gæti það haft hinar alvarlegustu
afleiðingar, en aftur á móti haila
ólíklegt að svo færi um t. d. 3
línuskip, að öllum gangi svo illa,
að eitt geti ekki bætt upp annars
halla.
Og þar sem 3 slík skip hefðu
litlu meira fjármagn í sér fólgið
en einn togari og ef litið er á þá
staðreynd, að línuskip eru hent-
u.gri til síldveiða, en á þeirri út-
gerð og veiði yrð afkoman að
byggjast að verulegu leyti hér,
þá þykir nefndinni sem verulega
tryggari grunnur sé undir útgerð
þeirri hér, sem ræki veiðiskip
með t. d. 3 línuskipum en einum
togara.
Fyrir því leggur nefndin til,
að keypt séu 3 línuskip, eitt á
stærð við »Eldborg«, er Borgnes-
irgar keyptu sl. haust, en.hún er
um 200 brúttó smálestir að stærð
og er ágætlega fallin til ísfisks-
útflutnings, þar sem hún rúmar
eins mikið og stærstu togarar,
eða um 120—140 smálestir, og
tvö smærri skip, 100—140 brt.
smálestir að stærð.
»Eldborg« kostaði um 115,000
kr. og fullyrt er af nákunnugum
mönnum, að systurskip hennar,
»Eldey«, myndi fást fyrir það
verð eða minna, en það skip er
enn óselt, eða var það að m. k.
25. sept. sl. Þessi skip eru talin
framúrskarandi traustlega byggð
og mjög hentug okkur, enda mjög
ódýr á þetta verð. Þá er talið lík-
legt af kunnugum mönnum, að
fást myndu ágæt línuskip af 100
—140 brt. smálesta stærð, fyrir
75—100.000 kr. hvert. Mætti því
ætla að þessi 3 skip væri hægt
að fá fyrir um eða lítið yfir kr.
300.000.00, ef hygginda og hag-
sýni væri gætt við kaupin og öt-
ullega í þau ráðist.
Það virðist ástæða til að geta
þess að lokum, að ýmsir hafa
haldið því fram, til sönnunar því,
að erfið væri aðstaða Akureyrar
til útgerðar, að þurrka þyrfti
mikið, ef til vill mest af aflanum,
syðra, því ekkí kæmi til mála, að
flytja hingað til verkunar vertíð-
arfiskinn sunnan úr Faxaflóa. —
Þetta er að vísu rétt að slíkur
flutningur kæmi naumast til
mála, nema síðasta túr á vorin,
er halda skyldi norður hvort eð
væri. Um þetta hefir verið rætt
syðra, meðal annars við útgerðar-
stjórann í Hafnarfirði. Er hann
þeirrar skoðunar, og fullyrti að
að því væri nú unnið og óhætt
væri á það að treysta, að komið
yrði á þeirri miðlun í þessum efn-
um, að t. d. Akureyrarskip gætu
á vertíðinni syðra lagt upp afl-
ann þar til verkunar hjá verkun-
arstöð, er útgerð hefði, og Akur-
eyri tæki aftur á móti sama fisk-
magn til verkunar frá stöðinni af
skipum, er veiddu hér nyrðra á
vorin,- svo að hver staður fengi
raunverulega að njóta þeirrar
vinnu, sem framleiðslutæki hans
veittu.
Þetta hefir meginþýðingu fyrir
okkur hér og ætti, þótt einhverj-
ir annmarkar kynnu að verða á
slíkum skiftum, að geta orðið vel
Sandbreiðsla
um götur bœjarins.
Ég hafði ekki ætlað mér að láta
bæjarmál til mín taka, en knýj-
andi nauðsyn fær mig til að rjúfa
þögnina, um það hvernig sand-
urinn er borinn á götur bæjar-
ins.
Eins og öllum almenningi hér
í Akureyrarbæ er ljóst, .eru það
þrír menn, sem tekið hafa að sér
að flytja mjólk þá, er mjólkur-
samlag K. E. A. lætur fara með
til kaupenda sinna, nemur þessi
flutningur 3—4 vagn- eða sleða-
hlössum daglega fyrir hvern. Það
er því ekki nema eðlilegur hlutur,
þó okkur, þessum mönnum, sé
það viðkvæmt mál, þegar góðu
akfæri er allt í einu spillt svo,
með sandyfirbreiðslu, að lítt
mögulegt er að komast um göt-
urnar með hálffermdan sleða.
Þannig var yfirbreiðslan í dag
um Oddeyrargötu, Oddagötu og
Þingvallastræti.
Heiðraðir lesendur freistast nú
ef til vill til að ætla, að ég meini
að meira tillit sé tekið til okkar,
framkvæmanlegt og yrði þá með
því hrundið úr vegi einni aðal-
mótbárunni, sem óneitanlega hef-
ir haft við allveruleg rök að
styðjast.
Að öllu þessu athuguðu og
vegna þess ástands, sem nú ríkir
í atvinnumálum bæjarins, er þess
að vænta að þeir, sem á annað
borð leitast við að hugsa um ein-
hver úrræði, sem verulega þýð-
ingu hafa til framdráttar at-
vinnulífinu hér í bæ, geti orðið
sammála um það, að sú leið, sem
tillagan bendir á, með þeim rök-
stuðningi er að framan greinir,
sé forsvaranleg og faranleg, og
er þá eftir að sjá, hvort bæinn
brestur nú mátt og menningu
samtakanna til að bjarga sér.
þessara »mjólkurpósta« og þeirra
fáu annara, sem um götumar
fara með hestæki, en allra hinna.
Því fer fjarri að ég meini neitt
slíkt. Sjálf sandbreiðslan er
sjálfsögð þegar nauðsyn krefur,
til að tryggja mönnum hættu-
lausa umferð í hálku, en hún má
ekki vera nein handahófsvinna,
þannig, að í sitt skipti sé borið
áhvom kant vegarins eða á miðja
götu, og þá stundum þvert yfir
alla götuna. Hún þarf að vera vel
skipulögð, eftir hallalegu gatn-
anna og ávallt framkvæmd af
samvizkusömum mönnum, sem
eru starfi sínu vaxnir.
Og síðast, en ekki sízt, hún
þarf að vera framkvæmd með
það fyrir augum, að létta ok
hinna mállausu, líðandi vinnu-
dýra, hestanna, svo lengi sem um-
ferð með hesta er leyfð í þess-
um bæ.
Um þetta síðasta atriði býst ég
við að meiri hluti, ef ekki allir
Akureyrarbúar, séu mér sam-
mála.
Ég skora því hérmeð á bæjar-
stjórn, verkstjóra og alla þá, sem
1 framtíð vinna að sandbreiðslu