Dagur - 17.10.1935, Blaðsíða 3

42. tbl.
DAGUR
179
»--• «• ••• • • « • • • •••••«• •
Mænusóttin.
Frá því fyrst spurðist til rnænu-
sóttarinnar hér á Akureyri kring-
um 20. ágúst og þar til nú, hefi
ég fengið tilkynningu urn 41
sjúklinga í bænum. Af þeim dóu
5, en 6 fengu lamanir af þeim
sem lifa, flestar þó lítilvægar eft-
ir því, sem venja er til, og engin
stórvægileg, og ekki enn séð nema
talsvert kunni að lagast flestar
lamanirnar.
Aðeins á 3 bæjum út um sveit-
ir héraðsins hefir spurzt til veik-
innar, þ. e.- á Steinsstöðum i
öxnadal, í Bakkaseli og norður í
Ljósavatnsskarði á Kambsstöðum.
Af sjúklingunum dó stúlka á
Kambstöðum, 19 áx’a gömul, og á
Steinsstöðum fékk ungbarn á 1.
ári lömun nokkra, en annars voru
nokkrir fleiri (óvíst hve margir),
sem fengu snert af veikinni á
þessum þi'emur bæjum.
Við vitum það nú, að veikin
var á einhvexm hátt komin hing-
að í bæinn a. m. k. 1—2 vikum
áður en nokkurn grunaði það, þar
sem veikin var svo væg. Fór hér
Þjóðabandalagið og stríðið.
(Framh. af 1. síðu).
inni, nema fulltrúar Austui-ríkis
og Ungverjalands. Báðust þeir
undan að samþykkja úrskurðinn
vegna vináttu- og viðskiptasam-
banda þessara ríkja við italíu.
Höfðu með þessu 53 þjóðir
samþykkt að beita refsiaðgerðum
gegn italíu, en aðeins tvö fyrr-
nefnd ríki skorizt úr leik.
Síðan var ákveðið, að í nefnd
þeirri, sem á að samræma refsi-
aðgerðir hinna ýmsu landa,
skyldu eiga sæti fulltrúar frá öll-
um ríkjum Bandalagsins, nema
ítalíu og Abessiníu.
Að loknum umræðum var þing-
inu frestað, og tók þá nefnd sú,
sem skipuð hafði vei’ið til þess að
samrama refsiaðgerðirnar og sjá
um fi’amkvæmd þeirra, til stai’fa.
Vakti það athygli, að fulltrúar
Austurríkis og Ungverjalands
mættu á fundi nefndarinnar.
Fyrstu sámþykktir nefndarinn-
ai’ voru þær, að banni á útflutn-
ingi vopna til Abessiníu yrði þeg-
ar aflétt, en að stöðvaður skyldi
allur vopnaflutnngur til ítalíu.
Abessinía hefir kveðið svo að
orði, að ef hún fengi nægileg
vopn, þá skyldi hún verja sig
sjálf og þyrfti ekki aðra hjálp.
Fregnir frá vígstöðvunum í
Afríku eru óljósar og ber illa
saman. Skýrt er frá hörðum á-
hlaupum og sigrum Abessiníu-
manna á norður- og suðurvíg-
stöðvunum, en misheppnuðum til-
raunum ítala að brjótast í gegn
um herlínur óvina sinna. ítalskai’
fregnir bera þó -flest af þessu til
baka. Mussolini hefir bannað I-
tölum að hlusta á ei’lendar út-
varpsstoðvar. Þykir slíkt bann
benda á, að ekki muni .allt ganga
að óskum fyrir ítölum á vígstöðv-
unum.
líkt og vant er að vei’a, að veikin
kemur fyi-st upp um sig þegar
lamanir koma i ljós, eða önnur
alvai’leg einkenni.
Ennfrenxur hefir það í -þessunx
faraldri, eins og fyrr, greinilega
sannazt, að heilbrigðir bera veik-
iixa á milli, áxx þess að hafa kom-
ið nærri sjúklingunum, heldur að-
eins komið nærri þeim, sem dval-
ið hafa á heimili sjúklings með
veikina. Enda er það almennt
haldið af læknum þeim, sem er-
lendis hafa mesta reynslu í þess-
um málum, að fjöldi manna, verði
smitberar í svona faraldri, án
þess þeir sjálfir eða aðrir verði
varir víð nokkur veikindaeinkenni
hjá þeim.
Þá er það einnig oi’ðið ljóst í
þessum faraldri, að þeir Akureyr-
arbúar, senx bjuggu hér fyrir 11
árum síðan og upplifðu mænu-
sóttarfai’aldrið þá, hafa alltr
sloppið í þetta skipti. Er það, eft-
ir því sem næst verður komizt að
þakka tvennu, annaðhvox*t því, að
veikin hefir þá miðlað öllum
nægilegt ónæmi gegn nýrri sýk-
ingu, eða að fjöldi manna sé að
upplagi ónærnur gegn veikinni og
aðeins tiltölulega fáir geti tekið
hana.
Af hinum 41 skráðu sjúkling-
um vonx 28 innan ellefu ára ald-
urs. Hinir eldi'i, sem sýktust eða
dóu, höfðu ekki verið hér í bæn-
um fyrir ellefu ái'um síðan.
Það væri fróðlegt að vita hve
veikin hefði oi'ðið útbreidd og
mannskæð nú, ef ekki faraldur-
inn 1924 hefði verið á undan
genginn. En hvað sem því líður,
þá er það Ijóst orðið, a. m. k. öll-
um þoi-ra læknisfróðra manna, að
sóttvai’nir gagnvart mænuveik-
inni séu harla gagnslitlar ef ekki
algjöi’lega gagnslausar, meðan
ekki vei’öur þekkt úr, hverjir
verða smitberar. En þó við gjörð-
um ráð fyrir að hægt væri að
handsama alla smitbei’a (þar á
meðal lækna, hjúkrunarkonur og
heimilismenn hinna sýktu), þá
væri eftir að finna ráðin til að
einangra þá í nógu öruggu fang-
elsi og í nógu langan tíma, eða
koma algjörlega í veg fyi’ir smit-
un fi’á þeim.
Að endingu vil ég geta þess, að
síðustu tvær vikurnar hafa þau
hin þrjú nýju og síðustu tilfelli
veikinnar hér í bænum átt smit-
un sína að rekja til sjúklinga ut-
an bæjarins, þ. e. frá öxnadal tvo
tilfelli og eitt (það allra síðasta)
alla leið vestan frá ísafjai’ðar-
djúpi,
Það er margt dularfullt við
mænusóttina, sem vonandi tekst í
framtíðinni að skýra. Eins og t.
d. það að veikin hefir gjöi*t meiri
usla á Akureyri heldur en annar-
staðar á landinu, bæði í þessum
faraldi'i og þeim fyi’ri 1924. Að
það hafi verið mínum ódugnaði
að kenna í bæði skiptin og ég hafi
verið þar meii'i ti’assi en aðrir
héraðslæknar, því mega þeir ti’úa
sem vilja. Hins vegar má muna
það, að 1924 voru hvergi neinar
sóttvarnir reyndai*, hvorki í Rvík
né í neinum kauptúnum vestan
Skélavörui* 1.
Skúlabækur fyrir æðri og lægri skóla, er-
lendar og innlendar.
AUskonar slíla> og forskriflabækur.
Glósnbæknr margsk., reikningshefti,
strikuð og óstrikuð. Teikniblokkir mai'gar
teg. og allskonar teiknivörur. Lindarpenna
og skrúfblýanta, mest úrval á Norðurlandi. —
Skiptið við sérverzlun
skólavörum. — Þar er
í ritföngum og
ú r v a 1 i ð mest.
Bókaverzl. Þofst. Ihorladus
þar sem áður var Bókaverzl. Þorst. M. Jónssonar.
HULD.
Safn alþýðlegra fræða ís-
lenzkra.
Snæbjöm Jónsson. Reykja-
vík 1936.
Árið 1890 kom út fyrsta heí'tið
af Huld, en svo nefndist rit, er
þeir Hannes Þorsteinsson, Jón
Þorkelsson, ólafur Davíðsson,
Pálmi Pálsson og Valdimar Ás-
mundsson voru útgefendur að.
Efni ritsins var ýmiskonar
þjóðfx’æði, þættir um einkennilega
menn, þjóðsagnir og merkilegar
lausavísur.
Af Huld komu út 6 hefti, hið
síðasta árið 1898.
Huld var vinsælt rit og seldist
upp á tiltölulega skömmum tíma,
og hefir verið ófáanlegt nú um
langt skeið.
Nú hefir Snæbjörn Jónsson,
eigandi bókaverzlunarinnar The
English Bookshop, Reykjavík,
byrjað að gefa Huld út á ný.
Þessi nýja útgáfa er hin á-
nægjulegasta, pappír, prentun og
prófarkalestur er í bezta lagi, og
aftan við bókina er skýr og ná-
kvæm nafnaskrá, en án þeirra
eru bækur eins og Huld ekki full-
komnar.
Ætlun útgefandans er, að Huld
komi út í tveim . bindum. í þessu
fyrra bindi er allt hið sama efni
og var í hinum þremur fyrstu
heftum eldri útgáfunnar, en við-
og norðan lands, þar sem veikin
gei’ði strandhögg á leið hingað.
En hvergi varð veikin eins út-
breidd og hér á Akureyri.
Hér á landi voru hefir veikin
að því leyti hagað sér öðruvísi en
víðast erlendis, að hér hafa kaup-
tún vor vei’ið meira heimsótt af
veikinni en sveitabyggðirnar. Ei’-
lendis víða (einkum í Svíþjóð),
hafa faraldrar hennar oi’ðið sér-
lega slæmir í sveitabyggöum og
veikin þess vegna af mörgum
kölluð s v e i t a f a r s ó 11. Er það
af því að Akureyi’i er að miklu
leyti sveitabær, sem veikin gjörist
hér meira ágeng en í öði’um
kaúptúnum? Eða hvex-ju eru goð-
in reið?
Héraðslæknirinn í Akureyrarhéraði,
Akureyri 16. okt. 1936,
S t g r. M a 11 h í a s s ó n.
aukar og athugasemdir, sem bii-t-
ust í hinum síðari heftum fyrri
útgáfunnar, eru nú færðar inn
þar sem þær eiga heima.
Þessu fyrx-a hefti fylgja minn-
ingarorð um hina fyrri útgefend-
ui’, ásamt myndum af tveimur
þeirra, og kostnaðai’manni eldri
Huldar, Sigurði bóksala Krist-
jánssyni. Minningaroi’ðin eru rit-
uð af Þorvakli Jakobssyni. Síðara
heftinu eiga að fylgja myndir af
ólafi Davíðssyni, Pálma Pálssyni
og Valdimar Ásmundssyni.
Með því að gefa út Huld á ný,
er ísl. bókmenntum unnið þarft
og þakksamlegt verk, og er von-
andi að hinn nýi útgefandi eigi
eftir að gefa út margar hinna
eldri og ágætu bóka, sem nú eru
orðnar ófáanlegar, kynnu þær að
hamla á möti hinum vaxandi
straum ómerkilegra og óþverra-
legra x-eyfara, ísl. og erlendra, er
nú eru að eyðileggja smekkvísi og
lestrarfýsn mikils hluta þjóðar-
innar.
*F. H. Berg.
MESSAÐ á Möðruvöllum í Höi’gár-
dal 1. sunnudag í vetri (27. okt. n. k.)
kl. 12 á hádegi. — Sóknarpresturinn
biður sóknarnefnd og kirkjunefnd að
mæta.
Guðsþjónustvr í Grundarþingapresta-
kalli: Messa á Möðruvöllum sunnudag-
inn 20. okt. kl. 12 á hádegi.
Hjúskapur: Laugardaginn 12. okt. s.
l. voru gefin saman í hjónaband ung-
frú Elín Einarsdóttir Methusalemsson-
ar og Jónas Thordarson, verzlunarmað-
ur, bæði til heimilis á Akureyri. Sr.
Benjamín Kristjánsson framkvæmdi
hjónavígsluna.
Nýlátinn er Einar Helgason garð-
yrkjufræðingur í Reykjavik, hátt á sjö-
tugs aldri.
Jarðskjálftukippur snarpur kom
sunnan- og vestanlands að kvöldi 9. þ.
m. , klukkan rúmlega 9. Brakaði í hús-
um og lausir munir hristust, en litlar
skemmdir urðu. Varð jarðskjálftans
vart alla leið frá Vík í Mýrdal til
Vestfjarða.
Tuttugu uursbriöur féllu úr fjallinu
sunnanmegin Stóruvalla í Bárðardal í
rigningunum miklu f haust og ollu
miklum skemmdum og landspjöllum.
Eitthvað af fé fórst í skriðunum,