Dagur - 28.12.1935, Blaðsíða 3

52. tbl.
DAGUR
221
Svona er íhaldið.
Kafli úr bréfi.
— — — Eins og kunnugt er,
hefir verið byggð ný steinsteypubrú
yfir Skjálfandafljót, undan Skriðu-
hverfi. Var lokið við að steypa
jbrúna 12. okt. s. 1. Brúin er hið
prýðilegasta mannvirki og forstöðu-
mönnunum, Árna Pálssyni verk-
íræðing og Sigurði Björnssyni verk-
stjóra, til stór sóma. —
Eftir að lokið var steypuvinnu við
brúna, var farið að setja upp hand-
rið, taka niður »uppslátt« o. fl. Þá
var og byrjað á uppfylling beggja
megin við brúna. Var það mikið
verk og seinunnið. En þegar lokið
var vinnu við brúna 11. nóv., var
uppfyllingunni nær lokið. — Hinir
sunnlenzku verkamenn, ásamt Sig-
urði Björnssyni fóru alfarniir frá
Húsavík 16. nóv. áleiðis til Reykja-
víkur. Árni Pálsson verkfræðingur
var farinn nokkru fyrr. Allir þessir
Sunnlendingar gátu sér góðan orðs-
tír og er þeirra minnzt með þakk-
læti fyrir vel unnið starf og drengi-
lega framkomu í hvívetna.
Undarlegt þykir sumunr það, að
hin nýjabrú-skuli vera gerð að póli-
tísku bitbeini í munni sumra íhalds-
manna og blaða þeirra. »ísafold«
hóf íhaldssönginn, eins og hún er
vön. Svo tók »Dalakarl« undir i
»íslendingi«, þegar hann fékk
grunntóninn frá ísafold. Benti þetta
á, að íhaldseðlið er sjálfu sér líkt.
Erþaðekkií fyrsta sinn, sem íhalds-
pakkið ræðst á framkvæmdir, sem
horfa til almennings heilla, og reyn-
ir að svívirða þá menn, er að þvl
vinna að koma umbótunum í fram-
kvæmd. Og af því að Jónas Jónsson
lalþm. var einn sá maður, er átti
!góðan þátt í því, að hin nýja brú
komst á, þá var auðvitað að reyna
að sverta hann í almenningsálitinu,
jaínvel þó þeim íhaldsmönnuin sé
það engin nýung. En það fór sem
oftar, að íhaldinu brást listin. Sví-
virðingarnar, sem áttu að hitta J. J.
og fleiri nafnkennda menn, flugu
aftur í fang íhaldsins, þaðan sem
þær komu í fyrstu. Og þar hvíla
þær í heimskufullri ró, i kaldri for-
sælu, við brjóst íhaldsins. En það,
sem gerði gæfumuninn, var aðeins
ein grein, sem J. J. skrifaði í Nýja
dagbl., þar sem hann hrakti um-
mæli ísafoldar með rökum og vitn-
aði til staðreynda. Þar með var og
Dalakarli svarað, þó grein hans
kæmi seinna út. —
Lofum svo íhaldinu að þjóna
sinni lund. Lofum því aö flónska sig
á hinni nýju brú. — Brúin er byggð
og verður ekki aftur tekin, hvað senr
ihaldið segir. Brúin er almennings
eign, og verður til almennings nota.
Hún verður einn þáttur af mörgum,
sem styður að almennri hagsæld og
-framför lýðs og lands. En þess
vegna er það, að íhaldið illskast og
telur brúarbygginguna óþarfa og fé
það, sem í hana fer, illa farið.
Svona er íhaldið!
En þegar háttsettir íhaldsmenn
skaða ríkið (banEána) um tugi og
hundruð þúsunda með ýmiskonar
fjálmálabraski og óreiðu, þá minn-
ast þeir aldrei með einu orði á slíka
hluti, íhaldsmennirnir, fyrr en opin-
berar umræður neyða þá til þess.
En þá verja þeir svívirðingarnar af
öllu sínu viti, eins og fjármálaspill-
ingiri væri þeirra hjartfólgið stefnu-
mál.
Svona er íhaldið!------------
N.
Haustið er komið og veturinn
er genginn í garð. Sólin hefir
hnigið til viðar. Allt í ríki náttúr-
unnar hefir búið sig undir vetur-
inn. Blómin hafa fölnað. Blöðin á
trjánum hafa visnað og hnigið
máttvana til jarðar. Fuglamir,
sem voru svo glaðir og ánægðir,
þegar sólina sá í sumar, hafa
kvatt okkur, þegar þeir sáu ís-
kalda snjóhrímið klæða efstu
fjallatindana.
Með blómunum hefir hnigið til
moldar ein hin mætasta kona
þessa héraðs, Jóna Jóns-
d ó 11 i r.
Hún andaðist að heimili sonar
síns, Rútsstöðum í Eyjafirði,
föstudaginn 14. nóv. s. 1., fullra
75 ára að aldri. Hún var fædd að
öxnafellskoti í Eyjafirði 24. maí
1860, og ólst upp hjá móður sinni
fyrstu æfiár sín. En vegna efna-
skorts móðurinnar var litlu stulk-
unni, Jónu, komið til vanda-
lausra. Innan við fermingu fór
hún að vinna fyrir sér og var
sótzt eftir henni í vistir vegna
ýmsra kosta hennar. Haustið 1886
giftist Jóna Guðmundi Jónassyni
á Finnastöðum í Sölvadal.
Vorið eftir reistu þau bú á Vs
jörðinni Finnastöðum. Árið 1880
fluttu þau þaðan að Kambfelli.
Brátt kom það í ljós að efnahag-
ur þeirra blómgaðist, og öllum
þótti mikið til þeirra koma. Árið
1897 fluttu þau að Þormóðsstöð-
um í Sölvadal, sem þá var orðin
eignarjörð þeirra, og bjuggu þar
góðu búi í 33 ár.
Á þessum árum byggðu þau að
mestu öll hús á Þormóðsstöðum
og gerðu nokkrar jarðabætur. Af
hínum miklu störfum heimilisins
áttí konan sinn hluta. Hún var
stórvirk og iðjusöm, og sihugs-
andi um heimilisins hag og ham-
ingju. í hjónabandinu eignuðust
þau 8 börn. 3 af þeim dóu í æsku,
en 5 lifa, 4 stúlkur og 1 piltur,
sem öll eru gift.
Þau Guðmundur og Jóna bjuggu
allan sinn búskap fram til dala,
þar sem vegir eru langir og erf-
iðir, en þar eru aftur landkostir
góðir og ilmur blómanna meiri og
heilnæmara fjallaloftið, sem er
mikils virði.
Mann sinn missti Jóna fyrir
5 árum og varð það mikill missir.
Ekkjan hætti að búa og jörðin
fór i eyði í eitt ár.
Húsfrú Jóna vann öll sín heim-
ilisstörf með miklu jafnaðargeði,
sagði fólki sínu vel fyrir verkum
og yfirsté alla örðugleikana með
hægð og stillingu. Það var ætíð
bjart í sál hennar.
28. nóv. 1935.
Bækur.
Frú E. De Pressensé: Mamnui
litla I. Frumritað á frönsku.
Þýðendur: Jóhannes úr Kötl-
um og Sigurður Thorlacius.
Akureyri 1935. Þorsteinn M.
Jónsson.
Þetta er þriðja bindið af safn-
inu úrval úr heimsbókmenntum
bama og unglinga. Áður var kom-
ið Kak. Eir-eskimóinn, I. og II.,
hin óviðjafnanlega barnabók um
líf heimskautabarnanna, er Violet
Irwin hefir samið upp úr hinum
heimsfrægu ferðabókum Vil-
hjálms Stefánssonar. Er það ekki
að efa, að sú bók mun verða vin-
sæl meðal barna og unglinga,
enda er hún bæði hugðnæm af-
lestrar og menntandi um lífernis-
hætti þessara nágranna okkar.
Þessi þriðja bók í safninu er ekki
síður vel valin. í henni er lýst
lífi munaðarleysingjanna í París,
hinni ótrúlegu baráttu þessara
smælingja, kjarki þeirra og
þrautsegju. Sagan dregur fram i
einfaldri en þó átakanlegri mynd
flesta frumdrætti skapgerðarinn-
ar, hinar óbilgjörnu þarfir líkam-
ans og þau áhrif, er skortur
þeirra hefir á lundarfar og líð-
an, ýmist til að gera menn harð-
ari og eigingjahnari eða þá fórn-
fúsari og betri Það er sýnt,
hvernig auðurinn getur einnig
haft samskonar áhrif á menn, al-
veg eftir hugarfari þeirra og upp-
lagi, sumir verða hugsunarlausari
og eigingjarnari, aðrir gjöfulli og
betri. Frá bæjardyrum þessara
smælingja blasir mannlífið og
vandamál þess við í ógleymanlega
skýrri mynd og mennirnir eru
leiddir fram með kostum sínum
og brestum í ákaflega hófsamleg-
um og sönnum búningi. Þýðendur
og útgefandi eiga þakkir skyldar
fyrir að hafa valið jafngóðar
barnabækur og þessar til útgáfu.
Þær eru vel fallnar til þess að
vekja hollar hugsanir og göfugar
tilfinningar i brjóstum ungra les-
enda, en þó einkum sniðnar til að
þroska hugsana- og gáfnalíf
barnanna. Frágangur allur á bók-
unum er hinn smekklegasti. Þess
væri óskandi að þessu ágæta fyr-
irtæki Þorsteins M. Jónssonar
yrði svo vel tekið, að framhald
gæti orðið á útgáfu þessa bóka-
safns.
Benjamin Kristjámsson.
Hans Aanrud: Sesselja
síöstakkwr og fleiri sögur.
Freysteinn Gunnarsson
þýddi. Útgefandi: Isafold-
arprentsmiðja h. f. Rvík.
Ágæt bók á eftir stafrófskver-
inu. Sesselja síðstakkur fjallar
um seljalífið í Noregi og lýsir
hjásetunni og fénaðinum á mjög
eðlilegu barnamáli. Enginn efi er
á því að ungum lesendum mun
þykja bók þessi einkar skemmti-
leg aflestrar, enda er þýðandan-
um trúandi til að velja vel og
þýða á lipurt og viðfelldið mál.
Við erum smám saman að eign-
ast gott safn af barnahókum og
er Sesselja síðstakkur góð viðbót
við það, sem þegar er komið út
af þessu tagi.
Benjamín Krist-jánsson.
KHstmann Guömundsson:
Böm ja/rða/r. Skáldsaga.
Ólafur Erlingsson. Reykja-
vík. 1935.
Kristmann Guðmundsson er
mikilvirkur rithöfundur. Hann
hefir nú um margra ára skeið
sent frá sér hverja skáldsöguna
á fætur annari, ritaðar á norsku,
og getið sér góðan orðstír fyrir
meðal útlendra þjóða. Hafa
nokkrar af þeim verið þýddar á
íslenzku og eru orðnar Islending-
um að góðu kunnar, t. d. Morg-
unn lífsins, sem er ein af hans
beztu sögum.
Þetta mun vera fyrsta skáld-
sagan er höfundurinn ritar jöfn-
um höndum á íslenzku og norsku
og bregður því fyrir á nokkrum
stöðum, að höf. hefir ekki íslenzk-
una fullkomlega á valdi sínu. Það
verður heldur ekki sagt, að stíll-
inn sé verulega tilkomumikill eða
auðugur. En hann er þá jafn-
framt sundurgerðarlaus og blátt
áfram og bersýnilegt að höf. ein-
beitir hugsuninni að sjálfu sögu-
efninu og persónunum. Þetta er
engu minni kostur, enda er það
sýnt að höfundurinn þekkir per-
sónur sínar vel og tekst með sál-
rænni nákvæmni að hafa þær
sjálfum sér samkvæmar allt til
enda. Á sama hátt er örlagaþráð-
ur sögunnar rakinn með skáld-
legri innsýn. Efnið er eigi stór-
fellt. Það er tekið úr striti og bar-
áttu íslenzkrar alþýðu. En það er
yfrleitt mjög hófsamlega með það
farið, hvort heldur sem lýst er
stoltum konum af ríkum ættum,
eins og Valborgu Gunnarsdóttur,
sem vægir aldrei fyrir örlögum
sínum, eða kotungslegum en
þrautseigum vinnumannssálum
eins og Þorgilsi manni hennar,
eða unglingum eins og Sigmundi
syni þeirra. Lýsingin af Þorgilsi
í andarslitrunum er ágæt, þessum
þrjózka kotungi, sem meir óttað-
ist lífið en dauðann og Ijafði þess-
vegna svo vel ráð á að bjóða dauð-
anum byrginn. Annars verða kon-
urnar hjá Kristmanni yfirleitt
höfði hærri en mennirnir, það er
eins og lífsþróttur kynstofnsins
samansafnist í þeim, þar sem þær
gegna köllun sinni sem ástmeyjar
og mæður í senn. Karlmennimir
eru allir reikulli og þverbrotnari.
Bezt takast honum að jafnaði ást-
arsögurnar og þannig er um þátt
Kolbrúnar í þessari bók. Sá vor-
næturdraumur ástarinnar, sem
hún er gerandinn í, verður hálfu
áhrifameiri fyrir þann undirleik
óhugnaðarins, sem birtist í næt*
urferðum brjáluðu stúlkunnar, er
situr um hana eins og grimmúðug
örlögin og tortímir henni. En Sig-
mundur, sem örvilnast yfir því að
vita hinn bjarta líkama rotna í
moldinni, og spyr alla hvort þeir
viti nokkuð um konuna sina, spyr
prestinn og hvern sem hann hitt-
ir, en fær aldrei fullnægjandi
J. G.