Dagur - 16.01.1936, Blaðsíða 3

Dagur - 16.01.1936, Blaðsíða 3
3. tbl. D AGUR 11 HJARTÁNS PAKKIR vottum við ðilum þeim morgu nær og fjær, er sýndu okkur samúð og hjálp við andlát og jarðarfðr okkar hjartkæru dóttur og systur, Hallfríðar Eggertsdóttur. Óg einnig þeim, er á margan hátt glöddu hana í hennar löngu veikindum, biðjum við algóðan guð að endurgjalda. Fjöldskylda Eggerts Guðmundssonar. Á fundi 2. maí 1909, lagði um- sjónarmaður skólans, Oddur Björns- son, fram itarlega skýrslu um skól- ann frá stofnun hans. Er sú skýrsla samin og undirskrifuð af séra Jón- asi, sem mun hafa verið skólastjóri. Á þeim fundi voru einnig lagðar fram ýmsar teikningar nemenda, og þóttu þær yfirleitt mjög góðar. — Reglugjörð fyrir skólann er þó ekki sainþykkt fyrr en á fundi 12. okt. 1909. Þar sem að þessi reglugerð mun hafa verið látin móta starfsemi skólans fram að 1918, vil ég nefna hér helztu ákvæði hennar: Skólanum er skipt i tvær deildir, og eru ná'msgreinar: dráttlist, ís- lenzka, stærðfræði, bókfærsla og danska. Ennfremur saga og landa- fræði í fyrirlestraformi. Er ætlazt til þess, að í skólanum séu fluttir fyrirlestrar um helztu nýungar og, framfarir á sviði iðnaðarins. — Kennslutínú sé 2 klst. á dag í hvorri deild, frá 7—9 á kvöldin. Skólinn byrji 20. október og starfi til sumarmála. 1 skólanum séu hald- in 2 próf á hverju skólaári, hið fyrra 20.—22. desember og hið síðara við lok skólaársins. Prófdómendur gefi einkunnir með kennurum skólans. Þeir nemendur, sem sækja skólann í 3 mánuði samfieytt og ljúka vor- prófi, fái skírteini. Umsjónarmaður gefi skólanefnd skýrslu unr skólann við hver áramót, er svo sendist Stjórnarráði íslands. Starfaði nú skólinn af miklum krafti og fór nemendum alltaf fjölg- andi. Þannig eru í skólanum vetur- inn 1910—11 64 nemar. Fækkaði þeim svo aftur næstu tvö ár, en vet- urinn 1914—15 komst nemendatal- ann upp í 66. Má vafalaust telja árin 1910— 16 blómaár skólans. Aðeins vetur- inn 1912—13 eru fremur fáir nem- endur í honuin. ÖII þessi ár var skólinn haldinn í gamla barnaskóla- húsinu og fékk 1000 kr. styrk frá ríkissjóði. En skólagjöld voru mjög lág. — ; j Því fer nú fjarri, að allir þessir nemendur væru iðnnemar hjá meist- urum í bænum. Meiri hluti þeirra var námfús æskulýður óviðkomandi iðnaði og nokkur hluti fulllærðir iðnaðarmenn, sem vildu verja kvöld- stundum sínum til þess að full- komna sig í dráttlist. Eftir 1916 fer að draga úr vexti skólans og árin 1918, 1919 og 1920 starfaði skólinn alls ekki. Voru til þess ýmsar ástæður. Dyrtiðin og 'önnur óáran lá þungt á mönnum þau árin. Teiknikennara var erfitt að fá og húsnæðisleysið var slæm- ur þröskuldur. Árið 1921 tók skólinn aftur til starfa. Átti hann þá í sjóði 656 kr. og með því fé var honum hrundið af stað. Ríkissjóðsstyrk fékk hann það ár eins og áður, 1000 kr. Aðalá- herzlan var lögð á dráttlist. Hélzt skólinn í því fornú til 1923— 24, en það ár voru nemendur skólans 19 að töiu. Á þessum árum var mikíll hluti af starfsémi Iðnaðarmannafélagsins bundinn við skólann, og hans oft og íiarlega getið í bókum félagsins. 1924 er ríkissjóðsstyrkurinn lækk- aður um helnúng, niður í 500 kr, örðugt um kennara og húsnæði og liggur skólinn í hálfgerðu dái þar tii haustið 1926 að Sigurður Guð- mundsson skólameistari lánar kennslustofu fyrir hann í Mennta- skólanum og Haukur Þorleifsson varð skólastjóri. Þann vetur voru neinendur 28 að tölu, allt iðnnemar. Um þetta leyti fékkst ríkissjóðs- styrkurinn hækkaður aftur upp i 1000 kr. fyrir atbeina Erlings Frið- jónassonar, sem þá var alþingis- maður bæjarins. Var þá einnig kosin ný skóla- nefnd, sem starfaði óbreytt fram á síðustu ár, þeir Sigtryggur Jónsson, Eggert Guðmundsson og Sveinbjörn Jónsson. Það haust var einnig samþykkt að leggja fram 200 kr. úr félags- sjóði og 100 kr. úr skólasjóði til á- haldakaupa fyrir skólann. Skóla- gjald var þá enn hækkað nokkuð. Um þetta leyti er einnig farið að ræða um húsabyggingu fyrir skól- ann og fundahöld félagsins. Er upphafið að þeim unrræðum það, að Tryggvi Jónatansson býðst til að selja félaginu part í húsi, er hann var að byggja við Glerárgötu, með góðuin skilmálum. Annað tilboð barst um hús Jóns Esphólín. Hvor- ugu þessara tilboða var þó tekið. En eftir miklar bollaleggingar og ráða- gerðir, var brotizt í að byggja skóla- og fundahúsið við Lundar- götu. Var húsið vígt hátíðlega 4. nóv. 1928. Óefað má telja það merkustu tímamót Iðnskólans. Með því líka, að þá tók við stjórn hans sá maður, sem æ síðan hefir haft hana á hendl, Jóhann Frímann. Á þessu herrans hausti 1928 tókst þannig Iðnaðar- mannafélaginu að skapa kvöldskóla sínum lífvænleg skilyrði: Fast aðsetur í eigin húsi, ágæta kennslukrafta, og talsvert aukin kennslutæki. Það var samin og samþykkt ný námsskrá. Skólanum skipt í 4 bekki, einn fyrir hvert námsár iðnnemanna og regluleg árs- próf og burtfararpróf háð árlega. Skólagjöldin voru þá einnig hækkuð að mun. Hið gamla fyrirkomulag vel- gengnistíinabilsins var tekið upp, að leyfa námfúsum ungmennum utan iðnnáms að njóta kennslunnar og stofnuð svokölluð alþýðudeild, sem brátt varð vinsæl og mikið sótt. — Bætti það fjárhag skólans nokkuð og fjörgaði og prýddi skólahaldið: Með því líka að meiri hluti þessara auka- nema voru stúlkur. Félagslíf í skólanum hefir oftast verið fremur dauft, sem eðlilegt er, þar sem skólahaldið hefir sjaldan verið í föstum skorðum. En nú í haust hafa nemendur stofnað mjög lífvænlegt málfundafélag og það byrjað að gefa út lítið en myndar- legt blað — Iðnskólablaðið — sem ætlað er að koma út tvisavar í mán- uði. Þau ár, sem liðin eru frá þessum merkilegu timamótum skólans haustið 1928, hefir Iðnaðarmanna- félag Akureyrar gert sitt ítrasta til /þess að halda skólanum á fram- farabraut, undir þeim skilyrðum, sem þá voru sköpuð. Nú síðustu ár- in hefir hann notið 2000 kr, styrks úr ríkissjóði og 600 kr. styrks frá Akureyrarkaupstað. En meistarar greiða 75 kr. skólagjald með hverj- um iðnnema. Neniendum skólans hefir alltaf far- ið fjölgandi síðustu árin. Stunda nú um 85 nemendur náin þar. Þar af 35 iðnnemar. Ég tel óþarft að fara nánar út i sögu skólans þessi ár. En ég vil geta þess hér, samkvæminu til ánægju og kennurum skólans og nemendum til verðugs heiðurs og uppörfunar, að hann mun undanfarin ár hafa staðið fyllilega jafnfætis tilsvarandi iðnskólum á Norðurlöndum, eftir því sem ég þekki bezt til. Þetta mun líka hafa verið markmið hinna áhugasöinu upphafsmanna skólans fyrir 30 árum. Og vel sé það. Þótt þessi saga Iðnskóla Akur- Svínarækt. II. IJrviil og uppeldi. Það er yfirleitt minni örðugleik- um bundið að rækta venjuleg land- svín, heldur en hin stóru, ensku svín, og jafnvel kynblöndun (kryds- ning) af Yorkshire og landsvínum, krefjast meiri nákvæmni og betrl aðbúðar á allan hátt, ef svínaræktin á að gefa góðan arð. Landsvinin — einkum þau norsku — eru, að mínu áliti, alveg sjálf- sögð fyrir staðhætti okkar íslend- inga, ef við á annað borð hugsum til svínaræktar. Þegar valin eru undaneldisdýr, skal það gert með nákvæmni, sam- fara þekkingu. Það er ekki nóg að líta á stærð þeirra, það verður miklu heldur að velja hraust, frjó- söm og vel vaxin dýr. Slík fást þau ekki, nema út af góðum foreldrum, með þekktri kynfestu, samfara góðri meðferð í uppvextinum. Sumar svínaættir eru meira haldn- ar af ýmsum kvillum en aðrar, og er álit sérfræðinga að það gangi í erfðir. B'einkröm (rachitis), hnútar á fótum og helti í sambandi við þá og kviðslit, eru algengustu kvill- arnir. Komi einhver þessara kvilla fyr- ir í gothóp (kuld), er talið óráðlegt að nota grísi úr honum til undan- eldis þó alheilbrigðir séu að sjá. Hinar mjög kynbættu ættir eru yf- irleitt meira haldnar af kvilluin þessum og ber sérstaklega oft mik- ið á þeim hjá Yorkshire og York- shire-kynblöndun og verður því að gæta mestu varúðar, við val undan- eldisdýranna, undir þeim kringum- stæðum. Þegar velja skal undaneldis eða lífgyltur, skal taka tillit til: Frjó- semi, nánu8fu ættliða, að hún sé 'eyrar sé stutt og aðeins í stórum dráttum, vildi ég mega setja hon- um marknúð nokkurt næstu árin. Og markmiðið er það, að hann sýni sem fullkomnust verk nemenda sinna á iðnskólaþingi Norðurlanda, sem háð verður í Reykjavík 1944. Þessi þing eru haldin fimmta hvert ár í höfuðborgum hvers Norð- urlandanna til skiptis. Einn þáttur þeirra er sýning á vinnu iðnskóla- nemenda, iðnfræðibókum og fl. við- víkjandi iðnaðarmenntun í því landi sem þingið fer fram í. 1944 er röð- in komin að Islandi. Þá verður Iðn- skóli Akureyrar að sýna erlendum og innlendum gestum, að hann sé kominn á fullorðins ár og standi ekki að baki sains konar skólum Norðurlanda«. róleg og þrífist vel, búkurinn lang- ur og vel þroskaður, með sterk- byggðum afturhluta. Júgrið vel mót- að og spenarnir sem flestir — 12 til 16 — er talið ágætt. Undaneld- isgöltur skal vera vel vaxinn, líf- legur en góðlyndur, því dæmi eru til að geltir geta orðið mannýgir. Sama er að segja um göltinn og gyltuna, að afturhluti hans skal vera sérlega vel þroskaður. Er oft mjög mikill munur á grísunum 1 því efni. Hreinkynja skal gölturinn vera og af góðri xtt. . Þunnvaxnir geltir, með veika fætur, eru ónot- hæfir, sama er yfirleitt að segja um kynblandaða gelti. Geltir verða kynþroska 6—7 mánaða gamlir, ef þeir hafa holla húsvist og gott og nægilegt fóður, og má þá — í stöku tilfellum — fara þegar að nota allþroskaðan gölt, en yfirleitt skulu þeir vera 8 —9 mánaða gamlir, þegar byrjað er að nota þá. Hafi gölturinn gott húspláss, samfara góðu fóðri og nægilegri hreyfingu í hlaupagarði, telst hann notkunarfær til 6—7 ára aldurs. Og sé um verulega gott kynbótadýr að ræða, skal nota það sem lengst. Hér kemur þó til greina þyngd galtar- ins, sem getur orðið svo mikii, að hann verði ónothæfur af þeim sök- um, þó gott dýr sé. Flestir svínaeigendur eru þvf hættir að hafa geltiha mjög gamla, eða aðeins 3ja—4ra ára, nema unt afbragðsdýr sé að ræða, Smáfram- leiðendur geta oft haldið eintti eða tveimur gyltum undir gölt úr næst- síðasta gothóp, ef meðferðin er þannig að hann hafi getað náð full- um þroska, miðað við aldur. En of- uriítið hlýtur að seinka gotum hjá gyltunni með því móti, því eins og áður er talið, má gölturinn alls ekki vera yngri en sjö fnánaða, þegar hann er notaður,

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.