Dagur - 16.04.1936, Qupperneq 4

64
DAGUR
16. tbl.
T E X T I :
Ónotuð orka og ónumið Iand,
vilmögum storka að vinna grand.
Því iðjuleysið, móðir margra synda
má ekki líðast.
í norð-austur horni Islands,
liggur Norður-Þingeyjarsýsla, írá
Tjörnestanga, skammt norð-aust-
ur frá Húsavík, þvert austur yfir
Reykjaheiði, Axarfjörð, Melrakka-
sléttu og Þistilfjörð, allt austur
að Eiðisvík og Gunnólfsvík á
Langanesi, hér um bil 100 km.
frá vestri til austurs. En frá norðri
til suðurs er sýsla þessi aðeins
að meðaltali 20 km., er því flat-
armál hennar alls um 2000 fer-
kilometrar og er því 1/20 af öllu
því landi (40000 ferkm.) sem telst
vera hér á landi, vel ræktanlegt.
í*essi sýsla er yfirleitt sléttlendi,
lyngi og hrísivaxið, ágætt hag-
lendi, sem plæging og herfun
geta breytt i fínasta valllendi,
ásamt gróðursælum jurtagörðum.
Landinu hallar litið eitt til
norðurs, meðfram ströndinni, nóg
til áveitu. Um það fellur áin,
Jökulsá á Fjöllum, stundum
kennd við Axarfjörð, þar sem
hún fellur til sjávar. Sú á flytur,
þegar hvað minnst á sumrum, t.
d. 30. okt. 1907, þegar G. J. Hlíð-
dal mældi hana, 110m3 á sek-
úndu. Hún getur með því vatns-
magni og 75% nýtingu, alið
X 110 — 1100 eimhestöfl á
hverjum metra fallhæðarinnar.
Nú er 1 km. vegar tyrir ofan
Dettifoss, þess sem þeir G. S. og
G. J. fylgdarmenn minir athug-
uðu 9. okt. s.l. og, sem eg get
um í grein minni, sem birtist í
bl. Dagur 17. og 24. sama mán.
svonefndur Selfoss 11 mtr. hár,
og tveimur km. fyrir neðan ný-
nefndan Dettifoss, fellur Hafra-
gilsfoss 24 mtr. hár. Fallhæð
þessara tveggja fossa, samanlögð
við fallhæð Dettiíoss, sem er
samkvæmt mælingum G. J. Hlíð-
dals 58 mtr. hár, er því
11 -f 24 -f 58 = 93 mtr. Auk þess
fellur gljúfrið sjálft á nefndum 3
km. vegi 30 mtr. Er þvi raun-
veruleg fallhæð fáanleg við Haíra-
gilsfoss, alls 93 -f 30 m. = 123 mtr.
og orka árinnar þar því 110 X 10
X 123 = 1100 X 123 = 135000 eho.
(eimhestorkur).
Hvers virði sú orka er, ef notuð
er til hitunar og iðju, má ráða
af þvi, að hver eho.orka, ef alveg
notuð, getur alið 830 C kg. hita-
einingar, á hverri klukkustund,
en góðir rafofnar gefa 95—98%
þess hita. Á 4 klst. gildir því
hver eho. á við 1 kg. kola, sem
geyma 6000 kg. hitaeiningar, og
gefa við brennslu 50% hitans.
En séu Ieiðslur margþættar og
eyðslusamar og vatnsmagnið mis-
munandi, t. d. á vetrum, og
vatnsæðarnar frjósi, má ekki gera
ráð fyrir að hver eho. gildi meira
yfir árið en 1,8 smálest af nefnd-
um kolum. En með þeirri nýt-
ingu gilda 135000 eho. 135000 x
1,8 smálest = 243000 smálestir
kola, sem á 40 kr. smál. gerir
9720Q00 kr. En það er næstum
o « • & •

Tilkynning
um sílflarloforí til Síldanerksmiðja ríkislns.
Þeir, sem vilja lofa síld til vinnslu í Síldarverksmiðjur ríkisins á
næstkomandi sumri, skulu innan 15. Maí n.k, hafa sent stjórn verksmiðj-
anna símleiðis eða skriflega tilkynningu um þ*ð. Útgerðarmaður skal til-
kynna hvaða skip hann ætlar aö nota til veiðanna, einnig hvort hann vill
skuldbinda sig til þess að afhenda verksmiöjunum alla bræðslusíldarveiði
skips síns eða skipa. eða aðeins hluta veiðinnar, eöa alla síldveiði skips
eða skipa. Úau skip, sem afhenda verksmiðjunum alla veiði sína, eða alla
bræðslusíldarveiði sína, ganga að jafnaði fyrir þeim skipum með samninga
og afgreiðslu, sem aðeins hafa verið skuldbundin til að afhenda hluta af
bræðslusildarveiði sinni, eða hafa enga samninga gert fyrirlram.
Verði meira framboð á síld, en stjórn verksmiðjanna telur sýni-
legt að verksmiðjurnar geti unnið úr, hefir stjórnin óbundnar hendur til
að ákveða, af hve mörgum skipum verksmiðjurnar taki síld til vinnslu,
Ef um framboð á síld til vinnslu er að ræða frá öðrum en eigendum veiði-
skipanna, skal sá, er býður síldina fram til vinnslu, láta skilríki fylgja fyrir
því, að hann hafi umráðarétt á skipinu yfir síldveiðitímann.
Stjórn verksmiðjanna tilkynnir fyrir 1. Júní n. k. þeim, sem boðið
hafa fram síld til vinnslu í verksmiðjurnar, hvort hægt verði að veita sfld-
inni móttöku, og skulu þá allir þeir, sem lofað hafa síld til verksmiðjanna,
og stjórnin hefir ákveöið að taka síld af, hafa innan 20. Júní n. k. gert
samning við stjórn verksmiðjanna um afhendingu síldarinnar. Að öðrum
kosti er verksmiðjunum ekki skylt aö taka á móti lofaðri sild.
Siglufirði, 7, Apríl 1936.
Stjórn Sildarverksmiöja rikisins.
Pormóður Eyólfsson.
p. t. formaður.
tvöfalt sú upphæð, sem lands-
menn hafa fleygt út fyrir innflutt
kol og eldsneyti á siðustu 21 ári
= þ. e. a. s. 105 x 106 króna fyrir
innflutt kol.
Hvenær ætli landsmenn hafi
dugnað eða þrek í sér til að
virkja þessa 3 fossa og spara sér
ótaldar kvalir at kulda, og stöðva
hraðfallandi verðfall krónunnar,
vegna sívaxandi ókleyfra skulda,
sem síðastliðið vor var fallin ofan
i 47 aura samanborið við gull?
Hvers virði geta afurðir Norður-
Þingeyjarsýslu, sé landið vel
ræktað, plægt og herfað, gefið
íbúum sínum til fæðis, klæða og
húsnæðis?
Með öðrum orðum: Hvers virði
til fæðis, klæða og húsnæðis af-
urðirnar af hverjum ferkm. vel
ræktaðs lands, geti orðið hér á
Norðurlandi, má ráða af því
sem nú segir:
Hér á Akureyri (65°40“ nb, 18°2“
vl.), á Sunnuhvoli hjá Axel Schiöth
gefur hver vallardagsl. (9000
ferfaðm. eða 32400 ferfet) 15 töðu-
hesta, hvern á 100 kg. Á því má
fóðra, með algerðri innigjöf (240
sólarhringa) 5 sauðkindur. Hver
sauðkind eyðir því 300 kg. töðu:
240 = 30 : 24 = 1 % kg. töðu á
hverjum sólarhring. 100 vallar-
dagsl. geta þvi með álika góðri
ræktun fóðrað 500 sauði, en 500
vallardagsl. = 32 hekt. = ^ af 1
ferkm. Hver ferkm. gæti því
fóðrað með sömu ræktun 100:
32 x 500 sauði = 1562.5, og öll
Norður-Þingeyjarsýsla 2000 fer-
km., getur því fóðrað með sömu
ræktun 2000 x 1562.5 =3125000
sauðkindur, og allt landið, 40000
ferkm., sem telst ræktanlegt, getur
með sömu ræktun fóðrað 20 x
3125000 sauðfjár = 62'/2 millión
sauðk. Af þeim fjölda má slátra
á hverju hausti V« fjár= 15625000
sauðk., sem að meðaltali gefa
hver á blóðvelli 30 kg. kjöt, og
auk þess 5 — 10 kg. slátur. Með
% kg. eyðslu á sólarhring endast
40. kg. kjötmetis 240 sólarhringa.
Ennfremur 11/2 kg. ullar og gærur
og 210—270 lítrar skyrs og mjólk-
ur. Alls ársforða handa 3 — 4 milj.
ibúa. Sé landið vel ræktað, sauðfé heil-
ræktin framfært 30 falt fleira
fólk, en hér er nú.
En til þess að koma þessu í
verk, verða landsmenn að læra
þrennt:
1. Bræða járn úr klettum, t. d.
úr Þórðarhöfða norðanvert við
Skagafjörð, og á Vestfjörðum, við
Isafjarðardjúp, Hnifsdal og Bol-
ungarvík. Líkt og Sviar gera, við
Dalaelven.
2. Að búa til steinlim, með því
að brenna leirinn, sem finnst frá
Borgarnesi til Akraness. Fyrst
einan með kolum, síðan jafnvigt
hans af hreinni tinnu innfluttri
frá Danmörku, ásamt 60% af
kalki móti 40% af leir, mylja
hvorttveggja i fínasta duft, og
hræra duftið vandlega saman,
siðan vökva blönduna með vatni.
Við áhrif vatnsins, verður duft-
blandan, hið seiga, harða steinlim.
3. Að brenna hreinan brenni-
stein i heitri eiragufu, sem kólnuð
verður hrein brennisteinssýra,
besta efni til að hreinsa stein-
tegundir, og uppleysa bein, hæf
i tilbúinn áburð.
Akureyri, 28. febrúar 1936.
Frlmann B. Arngrímsson.
Dularfull fyrirbrigöi. I tilefni af
deilum þeim og málaferlum er geisuðu
fyrir skömmu út af »huldulækningum«,
andatrú, S. R. F. f. 0. fl., heldur Helgi
Valfýsson rithöfundur fyrirlestur í
kvöld í Nýja,-Bíó kl. 8V2. Mun hann þá
skýra frá mörgum merkilegum atriðum
og furðulegum viðburðum úr eigin
r.eynslu og annarra. Hefir hann árum
saman staðið mjög nærri þessháttar
málum og kann frá mörgu að segja.
yfirleitt.
Sýning á teikningum nemenda Iðn-
skóla Akureyrar verður opin almenn-
ingi í skólahúsinu á sunnudaginn kem-
ur kl. 2—7 e. h. Aðgangur ókeypis.
Skólanum verður sagt upp í Skjaldborg
síðasta vetrardag kl. 8 síðdegis.
Lík Halls Stemgrímssonar, Látrum,
sem fórst í mannskaðabylnum mikla 14.
—15. des., ásamt föður sínum, fannst á
páskadaginn, skammt fyrir ofan Knarr-
arnes á Svalbarðsströnd, en bát þeirra
feðga rak eins og kunnug't er í Knarr-
arnesinu, og var lík Steingríms í hon-
um. —
Umdæmisstúkuþing. Vorþing' Um-
dæmisstúkunnar nr. 5 hefst hér á Ak-
ureyri n. k. laugardag', kl. 8.30 e. h. í
Skjaldborg. — Stigveiting fer fram í
þingbyrjun. Kl. 4 e. h. á sunnudaginn
verður á sama stað haldinn opinn fund-
ur fyrir alla templara og þá rædd á-
fengisvatnamál og fl. —
Brennlmarb Guðmundar Axelsson-
ar, Stóragerði, Skriðuhreppi, er: G. Ax.
Fimm ær,
ungar og vænar, eru
til sölu nú þegar. —
Árni Jóhannsson Kea
visar á seljanda. —
til leigu 14. maí. — Upplýsingar í
Kfötbóð K. E, A.
Veggfóður
fjölbreytt úrval, nýkomið.
Járn- og glervörudeild.
— allar stærðir —
fást í
Verzlun Eyiaíiörður.
Dánardægur. Þann 12. þ. m. andaðist
Jón Jónsson bóndi á Borgarhóli, á átt-
unda ári yfir sjötugt. Jón var ættaður
úr Fnjóskadal en bjó góðu búi á Borg-
arhóli í samfleytt 52 ár. Hann var
dugnaðar maður, vel hagur og vinsæll.
Trúlofun sína hafa nýlega opinberað
ung'frú Sigríður Björnsdóttir, Helga-
felli á Svalbarðsströnd og Einar Aðal-
steinsson, sjómaður, Svalbarðseyri.
Ritstjóri: Ingimar Eydal.
Prentsmiðja Odds Bjömssonar.
Ætti þetta, því að verða fróðlegt erindi
biigt og skepnuhöld góð> gelur sauflfjár- öllum Þ?im er áhuga hafa á duiarfuii-
um fyrirbrigðum og sálrænum málum