Dagur - 16.07.1936, Blaðsíða 2

122
DAGUR

29. tbl.
Jarðræktarlögin, og skrif Ólafs
Jónssonar, framkvæmdarstjóra.
Pólitískar árásir Ól.J.
Herra Ólafur Jónsson, fram-
kvæmdastjóri, fer enn á stúfana í
26. tölubl. „lslendings“, meö svar
við síðustu grein minni um jarð-
ræktarlögin. Mun ég hér gera
nokkrar athugasemdir við grein
hans, þó þau málsatriði, sem við
höfum sérstaklega deilt um, séu
nú þegar allrækilega rædd okkar
í milli.
Ólafur minnist í upphafi grein-
ar sinnar á það, að álit mitt á sér
muni fara heldur þverrandi. Ég
hef ekkert um þetta sagt. Hitt
sagði ég í síðustu grein minni, að
ég hélt í fyrstu, að tilgangur hans
með því að ræða um jarðræktar-
lögin væri annar, heldur en síðar
kom í ljós. Ég hefi ekki gefið neitt
tilefni til ummæla hans um
þverrandi álit mitt á honum, en
þau sýna hans eigið mat, sem
virðist vera það, að álit þeirra
manna hljóti að þverra, sem skrifa
fyrir „Sjálfstceðisflokkinn.“
Annars virðist Olafur hálft um
hálft vilja bera á móti því, að
greinar sínar hafi verið pólitísk
árás á Framsóknarflokkinn og
gefur í skyn, að ég haldi þessu
fram, til þess að minna mark sé
tekið á orðum sínum. Kemur hér
fram hjá honum mikil trú á
fylgi og málstað Framsóknar-
flokksins og er það að vísu gott.
En lítum nú nánar á þetta. Ólafur
Jónsson hefir í þessum greinum
sínum viðhaft orð um Framsókn-
arflokkinn og þingmenn hans eins
og' t. d. þessi: „Auk þess, sem
þingmenn „Framsóknar“ þvinga
félagsskap bænda undir ríkis-
valdið, þá hjálpa þeir einnig sósí-
alistum við að ná ríkisítökum í
jarðeignum bænda.“ Ef ekki felst
pólitísk árás í þessum orðum, þá
er engin pólitísk árás til. Mörg
fleiri ummæli, þessu svipuð, hefir
hann og haft. Nú hefi ég sýnt
fram á það í greinum mínum og
Ól. J. sumpart ekki getað hrakið
og sumpart orðið að játa, að þessi
tilfærðu orð hans eru staðleysur,
sem ekki hafa við neitt að styðj-
ast; félagsskapur bænda er ekki
beittur neinni þvingun og „ríkis-
ítökin“ eru blátt áfram ekki til.
1 hvaða tilgangi segir þá 01. J.
annað eins og þetta? Ég get enga
aðra skýringu fundið, en að hann
segi þetta í pólitískum tilgangi, af
því einmitt, að hann vill hefja
pólitíska árás á Framsóknarflokk-
inn útaf jarðræktarlögunum.
Það vill líka svo til, að ýmislegt
annað bendir ákveðið í þessa sömu
átt, t. d. var þeim „íslendingsblöð-
um“, sem greinar Ólafs birtust í,
beinlínis mokað út í sveitirnar,
jafnt til þeirra bænda, sem ekki
eru kaupendur blaðsins og hinna.
Ekki hafa þó landbúnaðarmál ver-
ið sérstaklega áhugamál „íslend-
ings“ hingað til. Finnst nú Ól. J.
það nokkrar sérstakar getsakir, þó
maður láti sér detta í hug, að
þetta hafi kannske verið gert í
pólitískum tilgangi? Hitt er svo
annað mál, að þessi skrif Ól. J.,
aðstoð Islendings að útbreiða þau
og svo ræður Garðars Þorsteins-
sonar og Svafars Guðmundssonar
um jarðræktarlögin á fundunum í
vor, virðist ekki hafa haft þau á-
hrif, sem ætlazt var til, því 2 all-
fjölmennir fundir í héraðinu hafa
beinlínis látið í ljósi ánægju með
jarðræktarlögin sérstaklega, en
enginn fundur hér samþykkt
neina óánægjuyfirlýsingu út af
þeim.
Frelsi Búnaðarfélagsins.
Hr. Ól. J. reynir enn að klóra
ofurlítið í bakkann að því er
snertir deilu okkar um Búnaðar-
félagið, en heldur eru nú rök hans
að verða veigalítil. Hann fer að
bera saman sjálfstæði félagsins
eftir jarðræktarlögunum nýju og
fyrir 1923, áður en nokkur jarð-
ræktarlög voru sett. Við höfum
nú ekki rætt málið á þeim grund-
velli áður, heldur verið að bera
saman aðstöðu félagsins eftir jarð-
ræktarlögunum nýju og þeim
fyrri, frá 1923. En látum samt svo
vera. Ólafur talar í þessu sam-
bandi um setningu jarðræktarlag-
anna frá 1923 og telur að þá hafi
verið tekið ólíkt meira tillit til Bf.
heldur en nú. Um þetta segir
hann meðal annars: „Árið 1923
fær Alþingi Búnaðarþing til að
AFSALA SÉR RÉTTINUM TIL
AÐ KJÓSA MEIRI HLUTA FÉ-
LAGSSTJÓRNARINNAR, UNDIR
ÞVÍ YFIRSKINI, að á því yltu af-
drif jarðrœktarlaganna. Alþingi
kom þá ekki til hugar að breyta
lögum félagsins að Búnaðarþingi
forspurðu, og viðurkenndi .þar
með, að Búnaðarþingið eitt hefði
rétt til að setja félaginu lög og á-
kveða skipulag þess.1 Búnaðar-
þingið samþ. þessa breytingu á
lögum félagsins, AÐ VÍSU NAUÐ-
LEGT (á að vera NAUÐUGT2), en
vegna þess, að það taldi svo mikil
réttindi, til handa bændunum í
boði, þar sem jarðræktarlögin
voru.“ Ég skal nú ekki leggja
neinn dóm á það, hvort Ól. J.
skýrir hér rétt frá eða ekki, en ég
geng út frá, að hann geri það —
og gerum þá samanburð:
„Árið 1923 fær Alþingi Búnað-
arþing til að afsala sér réttinum
til að kjósa meirihluta félags-
stjórnarinnar“ og beitir til þess
yfirskinsástæðu, að því er Ól. J.
segir. Árið 1936 veitir núverandi
þingmeirihluti Búnaðarþinginu
þennan rétt aftur.
„Alþingi kom þá ekki til hugar
að breyta lögum félagsins að Bún-
aðarþingi forspurðu.“ Það kom Al-
þingi 1936 ekki heldur til hugar.
Lögum félagsins er óbreytt enn
og Búnaðarþing sker eitt úr því,
hvort það skuli gert. Alþingi 1936
setti Bf. að vísu skilyrði fyrir því
að fara með framkvæmd jarð-
ræktarlaganna, en öllu rýmri
heldur en gert var 1923, að því er
ég tel.
„Búnaðarþingið (þ. e. 1923)
samþykkti þessa breytingu á lög-
um félagsins, að vísu NAUÐUGT.“
Jafnvel þó það sama endurtaki
sig nú, er ekki hægt að segja að
neitt hallist á í því efni. En ýmis-
legt bendir til, að Búnaðarþingið
muni nú samþykkja breytinguna
VILJUGT. Að minnsta kosti bend-
ir sú eina kosning, sem fram hefir
farið á Búnaðarþingsfulltrúa, síð-
an jarðræktarlögin voru sett, ó-
tvírætt til þess, að Búnaðarfélags-
mennirnir sjálfir fylgi slíkum
breytingum.
Nei, ég held, að jafnvel hr. Ól.
J. játi, að minnsta kosti með sjálf-
um sér, að á tveim síðustu þing-
um hefir verið rýmkað um frelsi
Búnaðarfélags íslands, eins og ég
hef sýnt fram á, en það ekki skert.
Hann reynir að vísu að fóta sig á
því, að félaginu hafi verið settir
úrslitakostir (ultimatum), að
ganga að skilyrðum eða hafna
þeim. Samskonar ultimatum var
því auðvitað sett 1923 og meira að
segja, þegar Alþingi setur ákveðin
skilyrði fyrir styrk eða öðrum
fríðindum, og það gerir það
fjöldamörgum tilfellum, þá eru
þau skilyrði æfinlega einskonar
ultimatum, því styrkurinn eða
fríðindin falla niður, ef skilyrðun-
um er ekki fullnægt, og svo hefir
þetta verið frá því Alþingi fékk
fjárveitingavald. En hvað „úrslita-
kostina“ til Bf. snertir, þá eru þeir
aðeins um framkvæmd jarðrækt-
arlaganna, en álls ekki um styrk-
inn til félagsins sjálfs. Ólafur seg-
ir, að neiti félagið styrknum, þá
sé fyllilega gefið í skyn að svo
rækilega verði að félaginu þjapp-
að, að eftir verði aðeins svipur
hjásjón.“ Hver gefur þettaískyn?
Mér vitanlega enginn annar en
Ólafur Jónsson sjálfur. Ég mót-
mæli þessum orðum sem órök-
studdum og ómaklegum. En þó
svo færi, að félagið hafnaði fram-
kvæmd jarðræktarlaganna er al-
veg ósannað, að það biði nokkurn
hnekki af því. Hef ég áður getið
þess, að fyrir nokkrum árum leit
Sigurður fyrrv. búnaðarmálastjóri
svo á, að heppilegra væri, bæði
fyrir félagið og ríkið, að aðskilja
hin opinberu störf Bf. og félags-
starfssemina; láta ríkið annast sín
mál og Bf. sín. Skil ég þó ekki í,
að Sigurði verði borin nein óvild
til félagsins á brýn.
Ólafur segir, að gangi félagið
að skilyrðunum,- þá afsali það sér
réttinum til að ráða sinn eigin
framkvæmdastjóra. Fram til síð-
ustu áramóta gat ríkisvaldið, i
gegnum fulltrúa sína í stjórn fé-
lagsins, sem skipuðu meirihluta
hennar, algerlega ráðið vali bún-
aðarmálastjórans. Nú á ríkisvaldið
aðeins að hafa synjunarvald í
þessu efni. Ég fæ því ekki séð, að
hér sé um neina skerðingu á
frelsi félagsins að ræða, frá því
sem áður var. Áður hef ég gert
grein fyrir því, hversvegna nauð-
synlegt þótti að landbúnaðarráð-
herra hefði hönd í bagga með um
skipun búnaðarmálastjórans og sé
ekki ástæðu til að endurtaka það.
Hr. Ól. J. segir, að ég sneiði
gaumgæfilega hjá að gefa skýr-
ingu á því, „hvers vegna svo mik-
ið lá á að lögfesta þessar skipu-
lagsbreytingar á Bf. ísl., að búnað-
arfélagsskapurinn á landinu og
Búnaðarþing máttu ekki fyrst
fjalla um þær.“ Hér er nú í fyrsta
lagi ekki skýrt allskostar rétt frá.
Málið var borið undir Bf. ísl., það
að segja stjórn þess, áður en
það var afgreitt frá þinginu. Meiri
hluti þingsins taldi þessar breyt-
ingar heppilegar og fór eftir skoð-
un sinni 1 því efni og hann leit svo
á, að það væri fyrst og fremst Al-
þingis, að setja reglur um fram-
kvæmd landslaga og annað er
ekki gert með þessum ákvæðum.
Búnaðarþing segir svo til um það
á sínum tíma, hvort það tekur að
sér framkvæmd þessara laga og
fullnægir skilyrðunum. Afgreiðsla
jarðræktarlaganna byggist á því,
eins og setning hverra annara
í er
X
Síldarklippur
og
Sjóklæði
fást í
Kaupfélagi Eyfirðinga.
Járn- og glervðrudeild.
1 Leturbr. höf. — 2 Leturbr, mín.