Dagur - 10.09.1936, Blaðsíða 2

154
DAGUR
37. tbl.
Gjaldeyrismál landsins
og afslaða íhaldsins
til þeirra.
Á síðastliðnu vori var ástandið
við sjóinn mjög alvarlegt. Ofan á
söluörðugleikana í markaðslönd-
unum bættist í ár alveg óvenju-
legur aflabrestur á vetrarvertíð-
inni. Aflarýrnunin á þessum tíma
frá því í fyrra nam mörgum mill-
jónum króna í erlendum gjald-
eyri. Vegna þessara ótíðinda taldi
landsstjórnin og meiri hluti þings
óhjákvæmilegt að gera sérstakar
ráðstafanir. Var því skömmu fyrir
þinglok samþykkt fyrir beiðni
Landsbankans að heimila ríkis-
stjórninni að ábyrgjast fyrir
bankann 2 millj. 300 þús. kr. er-
lent lán, til þess að afla sér er-
lends gjaldeyris í nauðsynlegar
yfirfærslur, þangað til sumarafl-
inn kæmi á markaðinn sem gjald-
eyrisvara. Virtist það saméiginlegt
álit í þinginu, að jafnstórkostlegt
gjaldeyristap og að framan grein-
ir gæti ekki orðið vegið upp að
fullu með niðurskurði innflutn-
ings einum saman. Hinn mikli
aflabrestur, sem áður er getið,
gat vitanlega orðið til þess að
skapa áður ófyrirsjáanlegt ástand
í gjaldeyrismálum landsins. Gat
slíkt óviðráðanlegt hrun af nátt-
úrunnar hálfu orðið til þess að
tefja mjög fyrir að því takmarki
yrði náð, sem stjórn og þingmeiri-
hluti keppa að, en það er að koma
á fullum jöfnuði milli greiðslna frá
landinu og til þess. Var þá nokk-
urn veginn víst, að andstæðing-
arnir myndu ekki svífast þess að
nota slíkt ástand til árása á ríkis-
stjórnina á sínum tíma, enda kom
það brátt í ljós, að sumum þeirra,
sem fremstir stóðu í fylkingu and-
stæðinganna, var ósárt um, þó að
Andstæðingar núverandi stjórn-
ar hafa mjög hjalað um fjáreyðslu
hennar, einkum bitlingaaustur o.
fl. Þegar þeim hefir verið boðið
að færa þessum ámælum sínum
stað, hefir þeim vafizt tunga um
tönn og nálega engu getað svarað.
Sýnir það, að þetta orðaskvaldur
þeirra er ekki annað en munn-
fleipur, sem enginn getur tekið
mark á. Einkum kom þetta ber-
lega fram á síðasta þingi. Stjórn-
arandstæðingar komu þá ekki
fram með neinar tillögur til sparn-
aðar, þrátt fyrir allt þeirra sparn-
aðalhjal fyrr og síðar. Sýnir þetta
glöggt veilurnar í fjármálapólitík
þeirra og hvílík markleysa full-
yrðingar þeirra eru um að stjórn-
in eyði stórfé í óþarfa. Hefði þetta
verið sannfæring þeirra og þeir
verið menn til að standa við orð
ástandið yrði hið allra versta í
þessum efnum. Möttu þeir meira
ímyndaða flokkshagsmuni sína en
almenna velferð þjóðarinnar.
í sambandi við hið alvarlega út-
lit, er var með gjaldeyrisverzlun
landsins á síðustu vordögum, valt
mest á því, hvernig tækist með
síldveiðarnar í sumar og sölu á
þeirri framleiðslu.Úr þessuhefirnú
rætzt framar öllum vonum. Síld-
veiðin hefir verið mikil og sala
síldar og síldarafurða gengið
greiðlega. Talið er, að útflutnings-
verðmæti þei^rar síldar, sem búið
var að veiða um síðustu mánaða-
mót, hafi numið um 13 milljónum
króna, og von um að allmikið
kunni að bætast við enn vegna
reknetaveiða. Auk þess var karfa-
veiði á árinu orðin á sama tíma
nær 19 þús. smálestir, og er út-
flutningsverðmæti þess afla nokk-
uð yfir milljón króna. í fyrra var
útflutningsverðmæti síldarafurða
samtals 8.5 millj. kr. Þrátt fyrir
þessa miklu hækkun á verðmæt-
um síldarafurðanna er vafasamt
að heildar-útflutningur þessa árs
verði hærri en í fyrra, sakir erf-
iðleikanna, sem eru á saltfiskssöl-
unni.
Hvernig er nú afstaða íhaldsins
til þessara mála?
Það er landfrægt orðið, að for-
maður íhaldsflokksins, sem
skreytir sig „sjálfstæðis“-nafni,
lagði sig fram um það í vor að fá
komið á verkfalli á síldveiðaskipa-
flotanum og læsa hann inni á
höfnum í sumar. Eins og forspil
að þessu ófyrirleitna flani for-
manns flokksins, má nefna kjöt-
neyzluverkfalls-tilraun íhaldsins
sín, áttu þeir að sjálfsögðu að
flytja tillögur til sparnaðar á út-
gjöldum ríkissjóðs, svo að um
hefði munað, og fylgja þeim fast
eftir. Það gerðu þeir ekki og átu
þar með í raun og veru ofan í sig
öll stóryrðin um óhæfilega eyðslu
stjórnarinnar og þingmeirihlutans,
sem ber ábyrgð á fjármálunum.
Af ýmsu má og marka, að
stjórnarandstæðingum hafi komið
fjárhagsniðurstaða ríkissjóðs og
batnandi viðskiptajöfnuður við út-
lönd á sl. ári nokkuð á óvart, því
sú niðurstaða fór allfjarri því, er
formaður „Sjálfstæðisflokksins“,
Ólafur Thors, hafði spáð, að hún
yrði, þegar hann viðhafði þau orð,
að núverandi fjármálaráðherra
væri kominn með fjármál ríkisins
í „fordyri helvítis“. Sá spádómur
var í samræmi við vilja hans og
og' mjólkurverkfallið, sem hvort-
tveggja miðaði að því að skaða
landbúnaðinn, að ógleymdu tog-
aranjósnamálinu, sem þróaðist
innan flokks íhaldsins og stefndi
til eyðileggingar sjávarútveginum.
Kórónan á. allt þetta er svo fyrr-
nefnt tiltæki Ól. Thors í vor, þar
sem hann leggur drög að því, að
milljónirnar, sem fást fyrir síld-
ina, væru látnar ónotaðar, að allt
það verðmæti væri látið kyrrt
liggja í sjónum.
Það má segja útgerðarmönnum
— flokksmönnum Ól. Th. — til
hróss, að þeir hristu af sér þessa
hlekki formanns íhaldsflokksins,
þessi gæfralegu „handjárn", sem
ekki eiga sinn líka í atvinnusögu
landsins. En þar sem Ó. Th. telst
enn formaður flokksins þrátt fyr-
ii þetta, geta íhaldsmenn í heild
sinni ekki við það sloppið að bera
ábyrgð á athæfi hans og verða
því að teljast honum meðsekir í
afstöðu hans til þessara mála, en
sú afstaða er á þá leið, að ef hann
hefði mátt ráða, þá væri gjaldeyr-
ir þjóðarinnar á þessu ári 14—20
millj. kr. minni en ella, og má í
þeim útreikningi telja verðmæti
karfans með, því kunnugt er, að
blöð íhaldsins gerðu hið mesta
hróp að þeirri framleiðsluaukn-
ingu „rauðu flokkanna". Allt
framferði íha\dsins stefnir þess
vegna að því að leggja aðalat-
vinnuvegi landsmanna í rústir til
hefnda fyrir það, að þeir fá ekki
sjálfir að fara með völdin. Slík
hefndarpólitík, rekin undir for-
ystu Ólafs Thors, er bersýnilega
svo auðvirðileg, að hún hlýtur að
vera dauðadæmd af sterkum
meirihluta þjóðarinnar. Hinir
greindari og gætnari menn í
flokki Ól. Th. munu yfirgefa hann,
enda sjást þess merki að þeir eru
hættir að fylgja honum og treysta
á hann.
sumra annarra foringja „Sjálf-
stæðisins", því þeir vilja vinna
það til, að sjá fjármál landsins og
atvinnulíf þjóðarinnar í rústum,
ef það gæti orðið til þess, að
valdadraumar þeirra kynnu að
rætast. Kom þetta meðal annars í
ljós í sumar, þegar ómerkilegt
danskt blað flutti fregnir um fjár-
hagsástæður íslands á þann hátt,
að mjög gat orðið traustsspillandi
fyrir landið, og aðalmálgagn í-
haldsins gleypti við þessari fregn
eins og hnossgæti.
í hinu sama danska blaði var
jafnframt fleiprað um það, að ver-
ið væri að útvega lán í Svíþjóð
eða Danmörku, til þess að bjarga
íslandi út úr fjárhagsöngþveitinu.
Allt var þetta rakalaus lygi, en
Mbl. hirti hana engu að síður sem
dýrindis fjársjóð og deildi fast á
ríkisstjórnina fyrir þessa ímynd-
uðu lántöku og taldi hana ganga
landráðum næst. En botninn í
þeirri sögu er ærið kátbroslegur,
því fyrir fáum dögum heldur Mbl.
því fast að ríkisstjórninni að leit-
ast fyrir um lántöku í Svíþjóð.
Það, sem fyrir tveimur mánuðum
stappaði nærri landráðum í aug-
um Mbl.-manna, er nú talið af
sömu mönnum hið mesta heilla-
ráð!
Allt er þetta að vísu skiljanlegt,
þegar litið er til hins andlega á-
stands í herbúðum stjórnarand-
stæðinga. í sumar héldu þeir, að
stjórnin hefði undirbúið lántöku í
Svíþjóð, og þá var sjálfsagt að
svívirða hana fyrir þá ráðstöfun.
Nú hafa stjórnarandstæðingar
komizt að raun um, að þessi lán-
taka hafi aldrei staðið til, og þá er
sjálfsagt að skamma stjórnina
íyrir það að láta það ógert.
Slíka menn, sem svona haga
sér, getur þjóðin ekki tekið alvar-
lega.__________________
Ólafui' Thors heldur
ráðaleysisfund.
Fyrir nokkrum dögum var Ól.
Thors hér á ferð og hafði Pétur
Ottesen í eftirdragi. Datt þeim í
hug að boða til fundar innan
flokks síns hér á Akureyri. Voru
smalar sendir út til þess að ýta
á „sjálfstæðismenn“ til fundar-
sóknar, en svör flestra voru hin
sömu: „Ég hlusta ekki á Ólaf
Thors.“ Þó komst einhver fundar-
nefna á og er mælt að mætt hafi
eitthvað yfir 20 hræður, flest kerl-
ingar. Létu þeir Ólafur og Pétur
ljós sitt skína yfir þessum söfnuði,
og hefir samkoma þessi verið
nefnd „ráðaleysisfundur”. Vantar
þó ekki að Ól. Th. sé „ráðslyng-
ur“, að því er hann sjálfur segir.
Til haustsins höfum við nú fengið ágæt
IViðursuðuglöi og
niðnriuðudósir
af ýmsum stærðum.
Kaupfélag Eyfirðinga.
Járn- og glervörudeild.
■iiiiUUiiiftftliiiliiiiiB
Sparnaðarraus stjórn-
arandstæðinga o. fl.