Dagur - 10.09.1936, Page 3

37. tbl.
DAGUR
155
Jarðarför Stefáns Jónssonar á
Litlahóli, sem andaðist þann 6.
þ. m., er ákveðin að Grund
fímmtudaginn 17. sept n. k, og
hefst með húskveðju að Litlahóli
kl. 12 á hádegi.
Húlmgeir borsteinsson.
Þökkum innilega samúð og
hluttekningu við andlát og jarð-
arför Hólmfríðar Jónsdóttur Að-
alstræti 66 Akureyri.
Aðstanúendur.
Fyrir nokkrum árum fluttist
hingað til Akureyrar tónskáldið
Björgvin Guðmundsson. Hann
hafði þá um hríð dvalizt vestan
hafs, en var orðinn nafnkunnur í
heimalandinu fyrir tónsmíðar sín-
ar.
Strax eftir heimkomu sína tók
Björgvin að safna sér liði til und-
irbúnings þess starfs, er hann
hugðist að hefja hér á Akureyri,
en það var að koma upp blönduð-
um kór og æfa hann með það
mark fyrir augum, að hann síðar
yrði fær um að flytja þá tegund
söngs, er var áður óþekkt, eða því
sem nær, í þessum bæ.
Þrátt fyrir ýmiskonar örðug-
leika tókst Björgvin Guðmunds-
syni að framkvæma þessa hugsjón
og fyrsta viðfangsefni flokks hans
var flutningur tónverks þess, er
Björgvin hafði samið við Alþing-
ishátíðarljóð Davíðs skálds Stef-
ánssonar.
Með flutningi þeirrar söngdrápu
hefst nýtt tímabil í sönglistarsögu
Akureyrar. Þetta er máske ekki
fyllilega viðurkennt enn sem kom-
ið er, en þó satt engu að síður.
Það er kynfylgja okkar íslendinga
að vera oft furðu blindir fyrir því
sem er að gerast rétt undir nefinu
á okkur, — eða nákvæmara sagt,
á okkar eigin heimili, ef það er
einhver heimamannanna, sem ger-
ir tilraun til aö fara sínar eigin
leiðir, þó við hinsvegar ætlum
hreint að rifna utan af lofinu *og
gullhamraslættinum um aðskota-
dýrin, sem hér ber að garði okkar.
Hitt ætti öllu fremur að vaka fyr-
ir þeim, sem blöðin ..og dómana
rita, að á þeirra eigin heimili fái
að þroskast list og listasmekkur,
sem vænta mætti að með tíð og
tíma gerði greinarmun góðs og
ills.
Nú fer að líða að því, að Kant-
ötukór Akureyrar taki til starfa á
ný, eftir sumarhvíldina, og með
fastráðið markmið framundan,
sem að verður keppt, eftir því
sem mögulegt verður.
Erfiðleikarnir, sem jafn fjöl-
mennur flokkur og Kantötukór
Akureyrar á við að keppa, eru
margir, en einna tilfinnanlegastur
er sá erfiðleiki, að fylla í þau
skörð, sem eðlilega hljóta að verða
í kórinn á ári hverju, vegna þess
að ýmsir meðlimir verða sökum
atvinnu sinnar og annarrar að-
stöðu að draga sig í hlé frá starf-
inu, og þar sem söngflokkur Bj.
Guðmundssonar hefir verið gerð-
ur að umtalsefni í grein þessari,
vil ég grípa tækifærið og beina
þeirri ósk til þeirra karla og
kvenna sem þetta lesa, og hafa
söngrödd, og yndi af að æfa hana,
að þeir og þær vildi leggja lið sitt
fram við Kantötukór Akureyrar,
eftir því sem þeir geta; með því
vinna þeir þrennt í einu: Auðga
sjálfa sig að leikni og þekkingu á
því sem að söng lýtur, styðja góð-
an félagsskap, þar sem unnið verð-
ur að fast ákveðnu marki, og þeir
auka gróður listræns lífs og fé-
lagsskapar innan síns eigin bæjar-
félags.
Bæjarbúi.
Það er ískyggilegt, að markaður
fyrir saltfisk okkar gengur stöð-
ugt saman og ekki örgrannt um,
að hann kunni að lokast með öllu,
eins og nú er ástatt í markaðs-
löndunum. Þegar svo er ástatt er
mikils um vert að finna upp nýj-
ar verkunaraðferðir á sjávarafurð-
um og vinna þeim markaði þar
sem bezt hentar. Um þetta var lít-
ið eða ekkert hugsað fyrr en nú á
allra síðustu árum og er ýms ný-
breytni í þessum málum að kom-
ast á góðan rekspöl.
Einn þátturinn í þessari ný-
breytni er reyking sjávarafurða,
einkum síldar. Hér í blaðinu hefir
áður verið getið um brautryðj-
endastarf Kaupfélags Eyfirðinga í
þessu efni, en það er aðeins í byrj-
un, en ætlazt til að sú byrjun
verði vísir til annars meira eftir
því sem stundir líða.
Hér skal til viðbótar getið eins
framfaraskrefs, sem stigið hefir
verið við Faxaflóa í svipaða átt.
Ungur áhugamaður, Stefán Frank-
lín að nafni, fór til Bretlands í
september 1935 og kynnti sér
rækilega allt það, sem mestu máli
skiptir í fiskreykingaiðnaði Breta.
Síðan reisti hann eða lét endur-
bæta reykhús, er hann átti í Sand-
gerði og hefir gert tilraunir í því,
sem hæfðu fyrir brezkan markað.
Þessar tilraunir hafa borið mjög
góðan árangur og sjávarafurðir
þær, sem hann hefir hagnýtt á
þenna hátt, líkað ágætlega á er-
lendum markaði. Hefir Stefán
Franklín ekki aðeins reykt Faxa-
flóasíld í reykhúsi sínu, heldur og
fleiri sjávarafurðir, svo sem ýsu;
sendi hann prufur af henni til
Bretlands og líkuðu þær afbragðs
vel.
Fiskimálanefnd er að senda út
um heim reyktar prufur frá reyk-
húsinu í Sandgerði og er vænzt
góðs af þeim sendingum.
Stefán Franklín hefir trú á því,
að hér séu stórkostlegir möguleik-
ar á ferðinni, sem okkur beri að
hagnýta okkur af fullum áhuga.
Munu allir áhugamenn um at-
vinnumál okkar óska að svo megi
reynast
Verkleg
Verkleg menning birtist fyrst og
fremst f kunnáttulegri meðferð
og góðri hirðu þeirra hluta —
lifandi og dauðra — sem vér
höfum undir höndum.
(Frhi).
Með broti af þessum mikla
arðlitla — oft arðlausa — til-
kostnaði hefði mátt fullrsktð tals-
vert brot af sama landi, vel og
rækilega undirbúnu. En eins og
eðlilegt er spretta svona lagaðar
»framfarir« upp úr óræktuðu
hrjósturlendi hugans og flóa-
tetrinu verklegrar vanþekkingar.
>Trantorinn* eða »Traktorinn«
— eins og kallarnir nefna drátt-
arvélina — er oft og tíðum háska-
leg svikamylla, sem bændur og
búnaðarfélög »spila hasard« í —
og er það hreinasta synd hvernig
þessar þörfu og góðu vélar eru
misnotaðar af helberu skilnings-
leysi og skorti verklegrar menn-
ingar, jafnvel á því sviði, sem
ísl. bændur og búfræðingar ættu
að hafa talsverða glóru.
Jafn kák-kennd og hálf-unnin,
sem vélavinnan tíðum er á ný-
rækt, þannig er hún einnig á
gömlum túnum. »Trantornum«
er hleypt á þrælþýfð, glerhörð
tún og látinn rista tiltölulega
þunnan streng ofan af þúfnakoll-
unum. Svo kemur diskaherfið og
sker nokkrar skorur í hæstu þúf-
urnar, og að lokum »Hankmó«
eða önnur herfi, sem klóra dálítið
yfir allan hálfverknaðinn. En
þúfna-skrokkarnir þúsund ára
gamlir og þrautmagnaðir af arf-
gengri órækt liggja öhreyfðir
undir þunnu moldarlagi og skjóta
upp kryppunni eins og illhveli
úr hafdjúpi, áður en varir, þre-
falt magnaðri en áður. Og íslenzku
túnin halda sínum þrælþýfða
þúsund ára þrjóskusvip eftir sem
áður þrátt fyrir framfarirnar og
»Trantorinn« og >járnöldina
nýju«. — — —
Vér Islendingar erum þjóð í
millibilsástandi. Hið gamla er
horfið og hverfandi, og sjá látt er
orðið nýtt! »Járnöldin nýja« kom
á undan þeirri menningu, sem var
skilyrðið til að njótahennar og
nýta. Og það er dýr skóli að
læra á eintómum mistökum og
axarsköftum, sem auðvelt hefði
átt að vera að sneiða hjá. —
HÁLFMENNING.
Óvandvirkni, kák og handahófs-
vinna er einkenni hálfmenningar-
innar. Þetta er allra versti og
háskalegasti þrándur í götu allra
vorra verklegu framkvæmda. T.
d. viljaskorturinn til vöruvöndun-
ar, sem stafar af skilningsleysi á
nauðsyn verklegrar menningar á
öllum sviðum. Gildir einu hvar
gripið er niður: Ullarverkun, síld-
arsöltun, tunnugerð á Akureyri.
Allstaðar blasir við hroðvirknin
og kæringarleysið.
Það eitt er ekki nægilegt að
heimta innflutningshöft, vernd
innlendrar framleiðslu etc. Vér
eigum sjálfir að skapa oss órjúf-
menning.
andi vernd með samkeppnisfærri
vöruvöndun og verðlagi! Kák og
kæringarleysi á eigi að lögvernda.
Því þótt þessháttar „atvinnubóta-
varningur“ kunni að þykja nógu
boðlegur innanlands, þá kemur
það oss sjálfum í koll, er um út-
flutning er að ræða. Útlendingar
kaupa ekki „kákið“, þó það sé ís-
lenzkt! Og afkoma vor íslendinga
er að svo miklu leyti undir út-
flutningi komin, að hér tjáir eigi
að skella við skollaeyrunum.
Hvenær verðum vér almennt
svo þroskaðir, að oss skiljist til
fulls sá dýrmæti sannleikur, að
með öflugri og fullþroskaðri verk-
legri menningu landsmanna og
öllum þeim fjölbreyttu lífsskilyrð-
um til lands og sjávar, sem for-
sjónin hefir lagt svo ríkulega upp
í hendur vorar, myndu óefað fáar
þjóðir geta staðið oss á sporði í
framleiðslu samkeppnisfærra af-
urða vorra!
DUGNAÐUR OG DIRFSKA
íslenzkra sjómanna er þegar orð-
in heimskunn á fáum áratugum.
Þar virðist ekkert skorta á —
nema fulla forsjá, öðru hvoru. Af-
köstin eru tíðum geysimikil, af-
raksturinn ekki að sama skapi.
Vöruvöndun saltfiskjarins virðist
hafa staðið í stað árum saman, —
en það er sama sem hnignun. Og
síldin er einnig oft vonarvarning-
ur. Hvorttveggja sökum skilnings-
skorts og vilja til nægilegrar
vöruvöndunar. Væri það eigi há-
borin háðung ef nágrannaþjóðir
vorar, sem keppa við oss hér við
land, vönduðu svo vel vöru sína
undir að ýmsu leyti erfiðari skil-
yrðum, — framleiddu betri vöru
og seljanlegri heldur en lands-
menn sjálfir og sætu þannig fyrir
oss á erlendum markaði með sölu
á „íslands-afurðum!“ —- Verður
þó eigi betur séð, en að margt
bendi í þessa áttina!
HLUTVERK STIÓRNARINNAR.
Þing og stjórn (almennt!) virð-
ist að jafnaði engu síður glám-
skyggn í þessum málurn en allur
almenningur. — Það eru tíðast
einstakir athafnamenn, er sýna
mestan framtaksdugnað og forsjá
á ýmsum sviðum og gerast braut-
ryðjendur og þjóðþrifamenn —
tíðum í fullri vanþökk og trássi
fjöldans og forkólfa hans.
Kápuefni,
Kápufóður,
Kápuskinn,
Astrakan,
Lukaléreff,
Borðdúkadregill,
Vaxdúkur, hvítur.
Brauns Verslun.
Páll Sigurgelrsson.