Dagur - 03.03.1938, Blaðsíða 2

46
DAðUR
12, tbl.
R æ H a
Eysteins Jónssonar
ffármálaráðherra við 1. umræðu
ffárlaganna.
Hér fer á eftir stuttur útdráttur
úr framsöguræðu fjármálaráð-
herra, er hann flutti við 1. um-
ræðu um frv. til fjárlaga fyrir ár-
ið 1939.
SKATTAR OG TOLLAR.
Árið 1937 hefir orðið allmiklu
betra tekjuár en árið 1936. Heild-
artekjur á rekstrarreikningi hafa
reynzt um 18 milj. kr., en voru á-
ætlaðar tæpar 16 milj- og hafa því
farið 2 milj. kr. fram úr áætlun.
Tekjur af sköttum og tollum
hafa orðið um 13.860 milj. kr., en
voru áætlaðar 12.6 milj. Tekjur
umfram áætlun hafa því á þessum
lið numið kr. 1.26 milj.
Um einstaka liði er þess helzt
að geta, að aðflutningsgjöldin bera
uppi þá hækkun, sem orðið hefir-
Verðtollurinn hefir orðið 378 þús.
kr. hærri en áætlað var, tóbaks-
tollurinn um 290 þús. kr. hærri og
áfengistollurinn 226 þús. kr. um-
fram áætlun.
Tekjur af ríkisstofnunum hafa
farið hlutfallslega meira fram úr
áætlun en tekjur af tollum og
sköttum. Samtals hafa þessar tekj-
ur farið 860 þús. kr. fram úr áætl-
un- Munar þar mest um umfram-
tekjur áfengisverzlunarinnar, kr.
600 þús. Þá hafa viðtækjaverzlun-
in og ríkisútvarpið gefið 100 þús.
kr. meiri tekjur en búizt var við,
og tóbakseinkasalan hagnazt kr.
84 þús. meira en áætlað var
RÍKISÚTGJÖLDIN
Gjöld ársins 1937 hafa farið ná-
lægt 15%% fram úr áætlun eða
2.3 milj. kr. miðað við áætlun
fjárlaganna. Þó að hér sé um
verulega fjárhæð að ræða, þá eru
þetta samt hlutfallslega minnstu
umframgreiðslur, sem orðið hafa
undanfarin 12 ár, þegar frá er tal-
ið árið 1936.
Vaxtagreiðslur hafa reynzt um
230 þús- kr. hærri en fjárlög gerðu
ráð fyrir. Ástæðan til þessarar
hækkunar er fyrst og fremst sú,
að þótt skuldir ríkissjóðs hafi far-
ið lækkandi á árinu 1937, þá geng-
ur breytingin á skuldum ríkis-
sjóðs í þá átt, að föstu lánin
lækka, en lausaskuldir hafa hækk-
að, og vextir af þeim eru nokkru
hærri en af hinum föstu lánum.
Stjórnar-, löggjafar- og lög-
gæzlukostnaður hefir farið nokkuð
fram úr áætlun, t. d. alþingiskostn-
aður um 100 þús. kr. Stafar það af
því, að Alþingi kom tvisvar saman
árið 1937.
Umframgreiðslur til heilbrigðis-
mála hafa orðið kr. 236 þús., og
veldur rekstur sjúkrahúsanna
hækkuninni nær eingöngu. Rekst-
ur sjúkrahúsanna er orðinn ákaf-
lega þungur baggi á ríkissjóði og
verður að sjálfsögðu tekinn til
rækilegrar athugunar af fjárveit-
mganefnd þessa þings. Þarf að at-
huga á hvern hátt megi þar koma
við sparnaði, en hitt er þýðingar-
laust að gera áætlun um sparnað,
sem engar leiðir virðast opnar til
að framkvæma-
Kostnaður við vegamál hefir
farið verulega fram úr áætlun eða
um 334 þús. kr. Er það einkum
viðhaldskostnaður þjóðveganna,
sem veldur þessari miklu umfram-
greiðslu. Er um gífurlega aukn-
ingu viðhaldskostnaðar að ræða
frá því sem áður hefir verið, þrátt
fyrir óbreytt kaupgjald. Rétt um
leið og gengið var frá fjárlögun-
um fyrir árið 1937 voru samþykkt
á Alþingi ný vegalög, sem gerðu
að þjóðvegum fjölmarga vegi um
land allt, sem áður höfðu verið í
sýsluvegatölu. Þrátt fyrir þessa
stórfelldu breytingu, hækkaði
þingið ekkert fjárveitingu til
vegaviðhalds frá því sem var í
frumvarpi stjórnarinnar og sem
var vitanlega miðað við óbreytt
ástand í þessum efnum.
Útgjöld til samgangna á sjó
hafa orðið um 83 þús. kr. meiri en
fjárlög heimiluðu. Er þetta bein
afleiðing af verðhækkun vara til
strandferðaskipanna, einkum kola.
Kostnaður við kennslumál hefir
farið 215 þús. kr- fram úr áætlun.
Tveir stærstu liðirnir eru barna-
kennaralaun, sem hafa reynzt 100
þús. kr. umfram áætlun, og rekstr-
arstyrkur gagnfræðaskóla 36 þús.
kr. hærri en fjárlög ráðgerðu.
Útgjöld til verklegra fram-
kvæmda hafa reynzt 100 þús. kr.
lægri en gert var ráð fyrir. Hafa
nokkrir liðir verið svo ríflega á-
ætlaðir, að nokkur afgangur hefir
orðið.
Greiðslur til almennrar styrkt-
arstarfsemi hafa orðið 115 þús. kr-
minni en fjárlög ráðgerðu. Stafar
þetta af því, að kostnaður við al-
þýðutryggingar hefir orðið minni
en gert var ráð fyrir.
Óviss útgjöld hafa orðið 160
þús. kr. hærri en fjárlög ákveða.
Þá eru loks nokkrar greiðslur
samkv. sérstökum lögum, þing-
ályktunum og væntanlegum fjár-
aukalögum, sem fjármálaráðherr-
am? gerði nákvæma grein fyrir í
ræðu sinni.
Næst kom ráðherrann að þeim
liðum, sem hann kvað mestum trf-
iðleikum hafa valdið ríkissjóði.
Eru það útgjöldin til varnar út-
breiðslu sauðfjárveikinnar og
kostnaður við ýmiskonar rann-
sóknir og tilraunir í því sambandi.
Heiidarkostnaðurinn á árinu 1937
vegna veiki þessarar hefir orðið
urn 740 þús. kr-
TEKJ UAFGANGURINN.
Samkv. rekstrarreikningi er gert
ráð fyrir 874 þús. kr. rekstraraf-
gangi árið 1937 og er það 170 þús.
kr. minna en fjárlög ráðgerðu. En
þrátt fyrir það er þetta hagstæð-
a&ta rekstursniðurstaða, sem orðið
hefir um mörg ár. Ber sérstaklega
að minnast í því sambandi hinna
mörgu óhappa, er ríkissjóður hef-
ir orðið fyrir. Nægir að benda á,
að ef ekki hefðu orðið töp vegna
gengisfallsins á Ítalíu og ekki
þurft að leggja fram fé vegna
mæðiveikinnar, myndi rekstrar-
'afgangurinn hafa orðið um 1.4
milj- króna, eða allmiklu hærri en
ráðgert var í fjárlögunum.
(Framh.).
>fn íyIqí pÉr einhnga i aldraða sveil,
pi ertu á vegi lil plar«.
»
Það skrifar „aldraður samvinnu-
maður“ í síðasta tölublað „Al-
þýðumannsins“. Já, sá hlýtur nú
að vera kominn til ára sinna. Það
er komið rutl á hann. Hann tinar
mitt í fullyrðingunum. Það má
mikið vera, ef hann liggur ekki í
kör, blessaður karlinn!
Hann harmar það mjög, að K.
E. A. skuli hafa reist stórhýsi:
Þetta minnir mig mjög á söguna
af kerlingunni, sem rak skraddar-
anum rokna löðrung fyrir að sníða
fötin á strákinn hennar við vöxt.
En eftir árið voru þau þó orðin of
þröng.
Þurfti K. E. A. ekki að byggja?
Byggði það að gamni sínu? Nei,
ekki getur þú talið nokkrum
manni trú um það, gamli minn.
En átti það þá aðeins að reisa
smá hús eða ekki stærri en svo,
að þau nægðu aðeins brýnustu
þörfum Iíðandi stundar og skella
svo skollaeyrunum við öllum þró-
unarmöguleikum framtíðarinnar?
Þannig vilt þú víst hafa það. En
hve þú átt mikið af stórhug ey-
firzkra samvinnumanna! Þú ert
upplögð söguhetja í harðindasögu
eftir Guðmund Friðjónsson.
Það er ekki hægðarleikur að
elta ólar við allt, sem sá „aldraði“
finnur K. E. A. og forráðamönn-
um þess til foráttu. Það er aðeins
eitt atriði annað, sem mig langar
til að minnast á. Hann talar af
miklum fjálgleik um einkabíla og
nýtízku hús, sem forráðamenn K.
E. A. hafi efni á að eiga. Hann
virðist jafnvel harma það, að þeir
skuli ekki lifa við sult og seyru.
Auðvitað talar hann um þetta af
samúð með smælingjunum. Hið
góða hjartalag leynir sér ekki.
í þessu sambandi get ég sagt
honum sögu af frambjóðanda, sem
ferðaðist í tötrum um kjördæmið,
til þess að ná hylli alþýðunnar og
lék hlutverk smælingjans af mik-
illi prýði. En hann féll þrátt fyrir
allt. Smælingjarnir treystu honum
ekki.
Alþýða manna hér við Eyjafjörð
hefði enga ánægju af því að for-
ráðamenn K. E. A. hefðu varla til
hnífs og skeiðar. Hún fordæmir
þá ekki fyrir að búa í góðum hús-
um né heldur fyrir það að eiga
bifreiðar. Þvert á móti. Henni
þykir vænt um það og finnst þeir
eiga það skilið. Smælingjarnir í
Kaupfélagi Eyfirðinga vita það
vel, að laun forráðamanna þess
eru síður en svo há. Þeir vita
sömuleiðis, að ef þeir létu af störf-
um hjá félaginu, myndu þeir vafa-
laust geta fengið hærri laun ann-
arstaðar. Þess vegna tekur alþýðu
manna ekki sárt til þess, að þeir
geti lifað sæmilega áhyggj ulitlu lífi
fjárhagslega og leyft sér eitthvað af
því, sem þá langar til. Hún treyst-
ir þeim vel. Hún myndi ekki kæra
sig neitt um það, að þeir færu að
leika smælingja, eins og þing-
mannsefnið gerði.
Þau orð eru höfð eftir einum
fyrrverandi frambjóðanda Al-
þýðuflokksins, að sér hafi litist
báglega á fylgjendur sína hér í
bænum og þótt þeir harla gamlir.
Það hafi enginn verið undir sex-
tugu. Auðvitað er þetta ekki rétt.
A m. k. þekki ég einn, sem er
ekki nema hálffertugúr. En þrátt
fyrir það er mikill sannleikur í
þessum orðum. Liðið er aldrað og
hefir allt á hornum sér. Þeir, sem
þykjast vilja vinna fyrir alþýð-
una, eru að reyna að vekja tor-
tryggni til þeirrar stofnunar, sem
Ljósmyndastofan
I (Iránuféla£S£Ötu 21
er opin frá kl. 10—6.
HVERGI ÓDÝRAR.
Guðr. Funch-Rasmussen.
■HHffHHHHtHnHHJI
eirtau:
Bollapör, diskar, föt, skálar,
mjólkurkönnur o.fl. nýkomið.
5j Kaupfélag Eyfirðínga.
Járn- og glervörudeild.